Okurumuz Emre Oğuz diyor ki; belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasında nelere dikkat edilmeli ve belirli süreli iş sözleşmelerine deneme süresi konulabilir mi?

İş sözleşmesi iki taraflı akitlerden olup, tarafları bir birine taahhütle bağlamaktadır. Dolayısıyla hizmet akdinde hukuki bağımlılık şarttır. İşçi, işverenin emir, talimat ve görüşleri ile yönlendirme ve görevlendirmeleri doğrultusunda, işverenin gösterdiği yerde ve belirli ya da belirsiz bir sürede çalışması ve bunun karşılığında da işverenden ücret alması gerekmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu'na göre; taraflar iş sözleşmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler. İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. Bu sözleşmeler çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmi süreli yahut deneme süreli ya da diğer türde oluşturulabilir.

İş sözleşmelerinde, sözleşmenin ne zaman sona ereceğinin belirtilmesi halinde "süresi belirli iş sözleşmesi", sözleşmenin ne zaman sona ereceğinin belirtilmemesi halinde de "süresi belirsiz iş sözleşmesi" söz konusudur. 4857/11. maddede, "belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak" yapılması hükme bağlanmıştır.

İş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olmasının, bu sözleşmenin sona ermesi veya feshinde uygulanacak kuralların farklılık göstermesi bakımından önemi bulunmaktadır.

Taraflar, iş sözleşmesine deneme süresi koyup koymamakta serbesttirler. İş sözleşmesinin, belirli süreli veya belirsiz süreli olması, sözleşmeye deneme süresi konulmasına engel değildir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 15. maddesine göre; taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda bunun süresi en çok iki ay olabileceği, ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabileceği belirtilmiştir. Yine, deneme süresi içinde tarafların iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebileceği, işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer haklarının saklı olduğu hükme bağlanmıştır.

Süresi belirli iş sözleşmelerinde, sürenin sona ermesi halinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir. İş sözleşmesinin ne zaman biteceği önceden bilindiği için ihbar tazminatı ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

Taraflar, eğer iki aydan daha uzun bir süreyi, deneme süresi olarak kararlaştırmışlarsa; bu takdirde, iki (veya dört) ayı aşan sözleşme hükmü geçersiz sayılır ve söz konusu hükmün yerine yasada öngörülen deneme süresi uzunluğunun geçtiği kabul edilir. Kararlaştırılacak deneme süresi kesindir.

İş güvencesi ve feshi ihbar hükümlerinin uygulanmadığı bu dönem için belirli süreli iş sözleşmesinin yapılmasının objektif nedene dayandığı kabul edilmelidir. Ancak, işçinin daha önce çalıştığı işyerine, aynı iş için deneme amacıyla belirli süreli iş sözleşmesiyle işe alınması dürüstlük kurallarına aykırı olacaktır.

Fakat, işçinin önceden çalıştığı işyerinde daha nitelikli bir iş için işe alınması veya önceki çalışma ile arada uzun bir sürenin geçmiş olması halinde deneme süresi konulması mümkün olacaktır.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/yazar.asp?authId=22