Bilindiği üzere, 10/09/2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun bazı maddeleri değiştirilmiş ve bu Kanuna yeni hükümler eklenmişti.

Bu düzenlemelerle, doğumla Türk vatandaşı olup da, vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlere (mavi kart veya pembe kart sahibi olanlar), yurt dışında Türk vatandaşı olarak çalıştıkları süreleri 3201 sayılı Kanuna göre borçlanma hakkı tanınmıştır.

Yine, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği ve bu tarihe göre emeklilik şartlarının belirleneceği yönünde düzenlemeler yapılmıştır.

11/09/2014 tarihinde yürürlüğe giren bu düzenlemeler, henüz sonuçlanmamış davalardan feragat edenler hakkında da uygulanmaktadır.

Yukarıda açıklanan değişikliklere ilişkin iş ve işlemlerin usul ve esasları ile 2011/48 sayılı Genelgedeki yürürlükten kaldırılan veya değiştirilen hükümler ve söz konusu iş ve işlemlerin açıklanması için 29/09/2014 tarihli ve 2014/27 sayılı SGK Genelgesi yayımlanmıştır.

1) İzinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin borçlanma hakkı

3201 sayılı Kanunun 6552 sayılı Kanunla değişik 1 inci maddesinde, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin onsekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, 3201 sayılı Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceği öngörülmüştür.

Bu maddede yapılan değişiklik ile borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşlarının yanı sıra, sadece talep tarihinde Türk vatandaşı olmamasına rağmen izinle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalıların kendilerine yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçen süreleri borçlanma hakkı verilmiştir.

Bu itibarla izinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin 11/09/2014 tarihinden itibaren yaptıkları borçlanma başvuruları diğer şartların yerine gelmesi şartıyla kabul edilerek borçlanma işlemleri gerçekleştirilecektir. 11/09/2014 tarihinden önce borçlanma başvurusunda bulunup da henüz başvuruları reddedilmeyenlerin borç tahakkukları Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla gerçekleştirilecektir.

3201 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce borçlanma talepleri reddedilenlerin, bu Genelgenin yayımı tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yeniden müracaat etmeleri halinde borçlanma işlemleri 6552 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihine göre sonuçlandırılacaktır. Söz konusu 3 aylık süreden sonra müracaat edenlerin taleplerinde ise talep tarihi esas alınacaktır.

İzinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin borçlanma hakkından yararlanabilmeleri için borçlanmak istedikleri sürede Türk vatandaşı olma zorunluluğu bulunduğundan Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri borçlanma kapsamında değerlendirilmeyecektir.

2) Akit ülkedeki ilk işe başlama tarihinin Türk sigortasına başlama tarihi olarak Kabul edilmesi

a) İşe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınacak süreler

6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” cümlesi eklenmiştir.

Aşağıdaki tabloda gösterilen ülkelerle imzalanan sosyal güvenlik sözleşmelerinde bu yönde hüküm bulunmaktadır.

3201 sayılı Kanunun ilgili maddesine eklenen hüküm gereğince sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi, Türkiye’de hiç çalışma yoksa ya da Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise aylığa hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.

Bu düzenlemeye göre 5510 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında sigortalılık süresi şartını öngören uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların(emeklilik aylığı gibi) tespitinde sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih Türkiye’de işe giriş tarihi olarak esas alınacaktır.

Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların, bu ülkelerin hizmet cetvellerinde sigortalılık süresi olarak bildirdiği işsizlik ödeneği, hastalık ödeneği, intibak parası, sigortadan muaf cüzi çalışma, çocuk yetiştirme süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler, isteğe bağlı prim ödeme süreleri ve benzeri sürelerin başlangıç tarihleri de ilk işe girişin tespitinde dikkate alınacaktır.

Almanya’dan prim iadesi alınan süreler ile İsviçre’den prim transferi yapıldıktan sonra borçlanılan sürelerdeki çalışmaya başlanılan tarih ülkemizde ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.

Söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlanarak aylık talebinde bulunanların ilk işe giriş tarihinin tespitinde, borçlanma için SGK’ya ibraz edilen belgelerdeki başlangıç tarihi esas alınacaktır.

Bu düzenleme, 11/09/2014 tarihinden itibaren aylık talebinde bulunanların borçlandıkları yurtdışı hizmetlerine istinaden bağlanacak aylıklara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde geçerli olacaktır. Bu tarihten önce sözleşmeli ülkelerdeki ilk işe giriş tarihinin esas alınarak aylık bağlanması talebinde bulunanların talepleri reddedilmeyecek ve aylığa hak kazanma koşullarının da yerine getirilmesi kaydıyla 6552 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihini takip eden aybaşı itibarıyla aylıkları bağlanacaktır.

11 Eylül 2014 tarihinden önce aylık talepleri reddedilenlerin, bu Genelgenin yayımı tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yeniden müracaat etmeleri halinde aylığa hak kazanma koşullarının da yerine getirilmesi kaydıyla 6552 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihini takip eden aybaşı itibarıyla aylıkları bağlanacaktır. Söz konusu 3 aylık süreden sonra müracaat edenlerin talepleri ise talep tarihi esas alınarak sonuçlandırılacaktır.

b) İşe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınmayacak süreler

Ev kadınlığı süreleri akit ülke mevzuatına göre sigortalılık süresi olarak kabul edilmediğinden bu süreleri borçlananların sözleşmeli ülkelerdeki ikamet tarihleri Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmeyecektir.

Akit ülke mevzuatına göre ikamet süreleri borçlandırılacak süre niteliğinde olmadığından, ikamet süresinin başlangıcı da ülkemizde ilk işe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınmayacaktır.

3) Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunmayan ülkeler ve sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler açısından ilk işe giriş tarihinin tespiti

Söz konusu 18 ülke haricindeki diğer sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış Danimarka, İngiltere, İsveç, Libya, Norveç, Romanya, Sırbistan ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında hizmet birleştirilmesi yapılan İspanya, İtalya ve Portekiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçen sürelerini borçlananların ilk işe giriş tarihinin, Kanunun 5 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü gereğince Türkiye’de çalışma yoksa borcun ödendiği en son tarihten, Türkiye’deki çalışmanın başladığı tarihten önceki yurtdışı süreleri borçlanılmış ise Türkiye’de ilk defa çalışılmaya başlanılan tarihten, borçlanılan gün kadar geriye gidilerek belirlenmesine devam edilecektir.

4) Davalardan vazgeçenlerin işlemleri

İzinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçen sürelerinin borçlandırılmasına ilişkin uygulama 11/09/2014 tarihinden itibaren yapılan borçlanma taleplerine, sosyal güvenlik sözleşmesinde açık hüküm bulunan ülkelerdeki ilk işe giriş tarihlerinin aylık bağlanmasında Türkiye’de ilk defa işe girdikleri tarih olarak alınmasına ilişkin uygulama ise 11/09/2014 tarihinden itibaren yapılacak aylık taleplerine, istinaden yapılan işlemlerde geçerli olacaktır.

Ancak, Kanuna eklenen geçici 8 inci madde ile izinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçen sürelerini borçlanma hakkı ile sosyal güvenlik sözleşmesinde açık hüküm bulunan ülkelerdeki ilk işe giriş tarihlerinin Türkiye’de ilk defa işe girdikleri tarih olarak alınması konularında 11/09/2014 tarihinden önce SGK aleyhine açılmış ve henüz sonuçlanmamış davalardan vazgeçenlere dava konusu talep dilekçelerine istinaden yeni düzenleme doğrultusunda işlem yapılması imkanı verilmiştir.

Bu düzenlemeye göre;

a) Türk vatandaşı olmamaları nedeniyle borçlanma talebi SGK tarafından reddedilen ve bunun üzerine 11/09/2014 tarihinden önce SGK aleyhine dava açan henüz davası neticelenmemiş izinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin davalarından vazgeçtiklerini gösterir ilgili mahkemelerden alacakları yazı ya da ilgili mahkeme kaleminin şerhini taşıyan dilekçeyi ekleyecekleri örneği ekli dilekçe (EK-1) ile SGK’ya başvurmaları halinde reddedilen borçlanma talep dilekçeleri esas alınarak o tarihte tercih ettikleri prime esas günlük kazanç üzerinden borç tahakkukları gerçekleştirilerek ilgililere tebliğ edilecektir. Söz konusu borcun yasal süresi içerisinde ödenmesi halinde borçlanma geçerli sayılacaktır. Tebliğ edilen borcun yasal süresi içerisinde bir kısmının ödenmesi ya da hiç ödenmemesi halinde ise ödenmeyen kısım için yeniden müracaat şartı aranacaktır.

b) Kanunun sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başlanılan tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacağı hükmü ileri sürülerek taleplerinin reddedilmesi nedeniyle 11/09/2014 tarihinden önce SGK aleyhine dava açan ve henüz davası neticelenmemiş olanların, davalarından vazgeçtiklerini gösterir ilgili mahkemelerden alacakları yazı ya da ilgili mahkeme kaleminin şerhini taşıyan dilekçeyi ekleyecekleri örneği ekli dilekçe (EK-1) ile SGK’ya başvurmaları halinde borçlanılan sürelerin geçtiği sözleşmeli ülkedeki ilk işe giriş tarihi esas alınarak geriye dönük aylığa hak kazanılıp kazanılmadığının tespiti yapılarak diğer aylık bağlama şartlarının da yerine gelmesi halinde bu taleplerine göre aylıkları bağlanacaktır.

5) Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen Genelge hükümleri

2014/27 sayılı Genelge ile; 08/06/2011 tarihli ve 2011/48 sayılı Genelgenin;

1- İkinci Bölümün;

a) “1.1 Türk vatandaşı olmak” başlıklı maddesinin birinci fıkrasının 2 nci cümlesindeki “yazılı başvuru tarihi itibariyle Türk vatandaşı”, ikinci fıkrasının (3) numaralı alt bendinde yer alan “yazılı başvuru tarihinde sigortalının Türk vatandaşı” ifadelerinden sonra gelmek üzere “ ya da izinle Türk vatandaşlığını kaybeden” ifadesi eklenmiş, ikinci fıkrasının (1) numaralı alt bendi “Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı veya ev kadınlığı süreleri borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı ya da izinle Türk vatandaşlığını kaybeden kişi olmadığı tespit edilen sigortalılar ve Türk vatandaşı olmadığı tespit edilen hak sahiplerinin borçlanma talepleri de reddedilecektir.” şeklinde değiştirilmiş, (5) numaralı alt bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

b) “8.1. Sigortalılık süresi ve toplam prim ödeme gün sayısının tespitinde” başlıklı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve ikinci fıkrasının (4) numaralı alt bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

“Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında, sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek bulunan tarihin; üçüncü fıkrasında ise sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihinin borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit edilen tarihin sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak alınacağı hükmü, sosyal güvenlik sözleşmesinde ilk işe giriş tarihlerinin aylık bağlanmasında Türkiye’de ilk defa işe girdikleri tarih olarak alınmasına ilişkin açık hüküm bulunmayan sözleşmeli ülkeler ve sözleşmesiz ülkeler için uygulanacaktır.”

2- Dördüncü Bölümün “5.Kazanılmış haklar başlıklı maddesinin sekizinci fıkrasının birinci cümlesi “Kanuna göre yurtdışı borçlanılması yapılabilmesi için, ikili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülkede geçen sigortalılık veya ev kadını sürelerinde Türk vatandaşı, borçlanma talep tarihinde ise Türk vatandaşı ya da izinle Türk vatandaşlığının kaybedilmiş olunması şartı aranmaktadır.” şeklinde değiştirilmiştir.pwc

İlgili Genelge metnine aşağıdaki bağlantı aracılığıyla ulaşabilirsiniz:

• 3201 sayılı Kanunda Yapılan Değişiklikler ile ilgili SGK Genelgesi

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.