Teşvik Yasası'yla Düzce yatırıma doyarken, Afyon OSB'de boş yer kalmadı, Bartın'da 7 bin yeni istihdam yaratıldı. Doğu ve güneydoğu illerinde ise teşvik canlılık yaratmadı. Batı illerindeki işadamları yeni yasanın artık doğu ve güneydoğuya fayda sağlamasını istiyor.

2004'te yılında büyük umutlarla çıkarılan ve 2008 sonunda yürürlükten kaldırılması beklenen 5084 sayılı Teşvik Yasası ile doğu ve güneydoğu illerindeki yatırımların artırılması hedeflenmişti. İlk çıktığında 36 ili kapsayan yasa, en az 10 kişi çalıştıran işletmeler için Gelir Vergisi stopaj ve sigorta priminde işverene destek veriyor, yüzde 20 enerji indirimi ve bedelsiz arazi tahsisi imkânı getiriyordu.

Sektörel ve bölgesel teşvik gündemde

Yasada doğu illerinin de yer almasına rağmen teşvikler batı illerinde yoğunlaştı. Eleştiriler artınca hükümet özellikle doğu ve güneydoğu illerinden gelen tepkilere kayıtsız kalamadı ve mart 2005'te çıkarılan 5350 sayılı kanun ile teşvik kapsamına alınan illerin sayısını 49'a yükseltti. Ancak yatırımlar, sanayinin geliştiği illerde yoğunlaşmaya devam etti. Özellikle dokuma, inşaat, gıda ve hizmet sektörlerindeki yatırımlarla Düzce, Kahramanmaraş, Kütahya, Uşak, Bartın, Osmaniye ve Afyon gibi iller Teşvik Yasası'ndan en fazla nasiplenen kentler olarak öne çıktı. Bu kentlerin ekonomik potansiyeli son 4 yılda önemli ölçüde artarken, yasanın çıkış amacı olan doğu ve güneydoğunun kalkınması ise yine başka bahara kaldı.

Yasanın süresinin yıl sonunda dolacak olması ise yeni tartışmaları başlattı. Hükümet yeni yasa çalışmalarına başlarken iş dünyası da taleplerini açıklıyor. Teşvikle önemli atılımlar yapan illerin işadamları ise yeni teşvik sistemi konusunda doğu ve güneydoğuya destek çıktı.

Yeni yatırım istemiyoruz

Düzce Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Büyük, Düzce'nin yasadan en çok istifade eden illerin başında geldiğini, teşvik kapsamındaki 49 ilden 43'üne ise elle tutulur yatırım yapılmadığını söyledi. Yeni teşvik sistemi ile ilgilenmediklerini dile getiren Büyük, "Biz belirli yatırımları aldık. Her tarafı Gebze gibi Dilovası gibi fabrika yapmak istemiyoruz" dedi. "Tabiri caizse Düzce yükünü aldı. Yatırımlar doğuya kaydırılsın" diyen Büyük, artık yeni yatırım tekliflerini geri çevirecek noktaya ulaştıklarını belirtti. Büyük, çıkarılacak yeni Teşvik Yasası'nın özellikle Erzurum ve Hakkari gibi Doğu'nun en geri kalmış kentlerine fayda getirmesini temenni ettiklerini belirterek, "Hükümetin sektörel ve bölgesel teşvik hazırlıklarına sonuna kadar destek veriyoruz" dedi.

Afyon'da boş yer kalmadı

Afyon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Melih Yurter de Afyon'un teşvik kapsamına alındığında Organize Sanayi Bölgesi'nde (OSB) boş yer olmayan tek il olduğunu hatırlatarak, yatırım talebini karşılamak için Afyon merkeze 20 km uzaklıktaki İscehisar ve Şuhut'ta ilave yatırım alanları açmaya başladıklarını söyledi. Teşvikli yatırımların Doğu ve Güneydoğu illerine de kaydırılması gerektiğini ifade eden Yurter, "Mesela Afyon'da yaklaşık 460 tane mermer tesisi var. Şimdi 461'inci tesisi açacak firma da teşvik alacak. Oysa ki bu mermer tesisinin Elazığ'a yapılması çok daha uygun olacaktır. Sanayi envanteri oluşturulması, bu tür gereksiz yere verilen teşviklerin de önüne geçecektir, doğuda yatırımın önünü açacaktır" diye konuştu.

7 bin istihdam yaratıldı

Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kemik ise Bartın'da 579 işyerinin teşvik yasasından faydalandığını, 7 bin yeni istihdam yaratıldığını söyledi. OSB arazisinin gelen talepten dolayı 2 bin dönüm genişletileceğini anlatan Kemik, "Yasa ilk çıktığında hazırlıksızdık. OSB'mizde boş arazi yoktu, ilk başta gelen talepleri karşılayamadık. Sonrasında hiçbir yatırımcıyı geri çevirmemeye çalıştık. Yasanın ardından Bartın OSB'deki dışarıdan gelen yatırımcı oranı yüzde 70'i buldu" dedi. Bartın'ın da doğu illeri gibi engebeli bir arazi üzerine kurulu olmasına rağmen yatırım çekebildiğine işaret eden Kemik, şunları söyledi: "Güneydoğuda bedava arsa vermek yeterli değil. Hangi yatırımcı Düzce ile Hakkari arasında tercih yapıp da bu şartlarda Hakkari'yi seçer? Doğu ve güneydoğu illerinde istihdam üzerindeki yükler 5 yıllık bir süre için kaldırılmalı. Bu şekilde oradaki yatırımların önünü açılacaktır. Özellikle terörle mücadelenin yoğun olduğu illerde Gelir Vergisi alınmamalı. Bu illerde Irak ve İran ile ticareti de özendirecek yaklaşımlar ortaya konmalı."

15 doğu ili enerji desteği alamadı

Hazine Müsteşarlığı'nın hazırladığı "2004-2006 Dönemi Enerji Desteği Uygulama Sonuçları" raporuna göre ise 2004 Mart'ından 2006 yılı sonuna kadar 49 ilde bin 241 eski tesis enerji desteğinden yararlanırken, 478 yeni işletme açıldı. Ağrı, Ardahan, Artvin, Bingöl, Bitlis, Erzurum, Hakkari, Iğdır, Kastamonu, Muş, Rize, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van olmak üzere 15 ile ise bu illerde OSB bulunmadığı veya talep olmadığı için enerji desteği verilmedi. Hazine'nin firmalara 337 milyon YTL'lik enerji desteği sağladığı bu dönemde, 87 bin 587 kişilik ek istihdam yaratıldı.

OSB'lere 2012'ye kadar  1 milyar YTL harcanacak

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın OSB yatırım planına göre, 2008'de Türkiye genelindeki OSB'lerin altyapı yatırımları için toplam 60 milyon YTL harcanacak. 2012'ye kadar ise OSB'lerde yaklaşık 970 milyon YTL'lik altyapı yatırımı yapılacak. Bu yatırımlardan en önemlisi ise GAP kapsamında Gaziantep OSB'ye yapılacak. Gaziantep ve Besi OSB'ye yapılacak toplam yatırım 160 milyon YTL'yi bulacak. Sakarya OSB'ye 26.5 milyon YTL, Manisa Akhisar OSB'ye 30 milyon YTL, Aksaray OSB'ye 60 milyon YTL, Malatya Darende ve Malatya 2. OSB'ye ise yaklaşık 30 milyon YTL yatırım yapılacak.

TÜFİK Güneydoğu öneri paketi hazırladı

Türkiye Genç İşadamları Konfederasyonu (TÜGİK) Genel Başkanı Hazim Sesli Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki işadamlarıyla birlikte hareket ederek, ticaretin ve istihdamın gelişimine katkı sunmaya ve ekonomik sorunları çözmeye çalıştıklarını kaydetti. Sesli, "Hükümet de son dönemde çalışmalar yapıyor. Bizler de bu sürece destek vermek amacı ile bölgedeki derneklerimizin gösterdikleri hassasiyetler doğrultusunda TÜGİK Güneydoğu Öneri Paketi hazırladık" diyerek pakette bölgesel asgari ücretten vergi muafiyetine kadar önerilerin yer aldığını söyledi. (ANKA)

Sınır Ticaret Merkezi beklentiyi karşılamadı

Doğu ve Güneydoğu'da gelir seviyesinin yükseltilmesi ve işsizliğin azaltılmasında umut bağlanan projeler arasında bulunan Sınır Ticaret Merkezleri (STM), beklenen ve amaçlanan sonucu veremedi. Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen, Sınır Ticaret Merkezleri kapsamında faaliyete açılan Van-Kapıköy STM'nin ihracat ve ithalatta amaçlananın altında bir artış sağladığını belirtirken, 1997'den itibaren motorin ithalatının sınır ticareti kapsamına alınmasıyla birlikte, söz konusu ticaretin amacından uzaklaştığını ve ağırlıklı motorin olmak üzere petrol ürünleri ithalatından oluşan bir ticaret şekline dönüştüğünü bildirdi. (ANKA)

Kaynak: TC. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı

İŞADAMLARI NE ÖNERİYOR

* Sınır kapıları daha aktif hale getirilmeli

* Bölgesel vergi muafiyeti uygulanmalı

* Yatırımcılar OSB'lere yönlendirilmeli

* Bölgesel Asgari Ücret Uygulanmasına geçilmeli

* Kültür ve inanç turizmi geliştirilmeli

* Bölgesel ve sektörel teşvik sistemine geçilmeli

* GAP Projesi tamamlanmalı

* Eğitim seferberliği başlatılmalı

* Yatırımı teşvik edici raporlar hazırlanmalı

* SSK priminde bölgeye ayrı bir indirim uygulanmalı

* Mayınlı alanların temizlenerek tarıma kazandırılmalı.

Kaynak: Türkiye Genç İşadamları Derneği'nin hazırladığı Güneydoğu Öneri Paketi.

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=93091