1. Giriş
Teşvik; Devlet tarafından belirlenen bazı ekonomik faaliyetlerin diğer ekonomik faaliyetlere oranla daha etkin, hızlı ve fazla gelişmesini sağlamaya yönelik politika araçları ile desteklenmesidir.
Konjonktür, sosyal ve siyasal durum gibi etkenler Devletin teşvik edeceği ekonomik faaliyetlerin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır.
Teşvik programları genel olarak ekonomik ve sosyal hedefler çerçevesinde hazırlanmaktadır. Büyüme ve istikrar ile istihdamı artırmak ekonomik hedefler olarak belirlenirken, olağanüstü koşulların etkilerini azaltmak, bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını azaltmak ise sosyal hedefler olarak ortaya çıkmaktadır.
Teşviklerin olumsuz etkileri olarak ise vergi harcamalarının artması, ortaya çıkan maliyet veya vazgeçilen fayda ile elde edilen fayda arasındaki olumsuz farktır.
Teşvikler içinde gerek ekonomik gerekse sosyal fayda açısından en önemli uygulama istihdama yönelik teşviklerdir.
Makalede ülkemizde uygulanmakta olan istihdam teşvikleri incelenmiştir.
2.Türkiye' de Uygulanan Sigorta Primi İstihdam Teşvikleri
2.1. Beş (5) Puanlık Prim Teşviki
Kanun: 15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanun (Madde 24) (2)
Sosyal Güvenlik Kurumuna prim borçlarını düzenli olarak ödeyen işverenlerin ödüllendirilmesi amacını taşıyan bu teşvik paketi ile sigorta primi işveren hissesinin beş puanlık kısmı Hazine tarafından karşılanmaktadır.
Söz konusu teşvik uygulamasının en önemli özelliklerinden birisi prim borcu olmayan işverenlere yönelik bir düzenleme niteliğinde olmasıdır.
Ayrıca, söz konusu teşvik programından faydalanmak için gerekli olan diğer şartlara ilişkin düzenlemelerin de açık ve sade olması teşvikin diğer önemli bir özelliğidir.
Beş puanlık prim indiriminin uygulanmasına yönelik kanuni düzenlemelerin işverenler açısından anlaşılabilir nitelikte olması, teşvik programından yararlananların sayısının oldukça yüksek düzeyde gerçekleşmesini sağlayan en önemli etmendir.
Beş puanlık prim teşvikinden yararlanan işyeri sigortalı sayılarının yüksek oranlarda gerçekleşmesi ve yıllar itibariyle teşvikten yararlanma oranlarının artmasında söz konusu teşvik paketine ilişkin kanuni düzenlemenin kolay ve anlaşılabilir olmasının etkili olduğu düşünülmektedir.
Bununla birlikte, teşvik paketinde ilave istihdam sağlanmasına yönelik herhangi bir koşulun bulunmaması, bu teşvik paketinin istihdamı arttırıcı etkisinin bulunup bulunmadığını ortaya koyamamaktadır.
Ayrıca, sigortalıların prime esas kazancın üst sınırına kadar olan kazançları için de bu teşvik paketinden faydalanmanın mümkün olması işverenlere büyük bir avantaj sağlamaktadır.
|----------------------------------------------------------------------|
|Uygulanan Teşvik |Beş (5) Puanlık Prim Teşviki |
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Kanun |15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanun (24. madde)|
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Resmi Gazete Tarihi | |
|ve Sayısı |26.05.2008 / 26887 |
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Süre |Başlangıç: 01.10.2008 |
| |Bitiş: Sürekli |
|--------------------|-------------------------------------------------|
2.2. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Faaliyetleri Teşviki
Kanun: 28.02.2008 tarih ve 5746 sayılı Kanun (Madde 3) (3)
Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi kapsamında sağlanan teşvik ile kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve tekno girişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 26.06.2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2''''nci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.
Bu teşvik paketinin en önemli özelliği belli bir gruba yönelik olarak düzenlenmiş olmasıdır.
Buna göre, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan işyerlerinde çalışan Ar-ge personeli ile destek personeli dışında kalan sigortalıların teşvik programından yararlanma imkânı bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, bu teşvik paketi ile amaçlanan nihai hedef ilave istihdam yaratma olmayıp; araştırma ve geliştirme faaliyetlerini teşvik etmektir.
Bu teşvikten belli niteliklere sahip sigortalılar için yararlanmak söz konusu olduğundan, sigortalı sayılarında sanal bir artış olmayacağı, yani çalışmadığı halde sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu''''na bildirim yapılma gibi bir durumun söz konusu olmadığı düşünülmektedir.
Ayrıca, söz konusu teşvik programı ile sigorta primlerinde indirimin yanı sıra gelir vergisinde ve kurumlar vergisinde indirim yapılması, tekno-girişim sermayesi desteği sağlanması gibi ek desteklerin de sağlandığı göz önünde bulundurulduğunda, işverenlerin bu teşvik paketini yalnızca sigorta primlerinde indirim sağlanması nedeniyle seçmedikleri yönünde değerlendirme yapılabilir.
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Uygulanan Teşvik |Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) |
| |Faaliyetleri Teşviki |
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Kanun |28.02.2008 tarih ve 5746 sayılı Kanun (3. Madde) |
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Resmi Gazete Tarihi | |
|ve Sayısı |12.03.2008 / 26814 |
|--------------------|-------------------------------------------------|
|Süre |Başlangıç: 01.04.2008 |
| |Bitiş: 31.12.2023 |
|--------------------|-------------------------------------------------|
2.3. Engelli İstihdamını Teşvik
Kanun: 15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanun (Madde 2) (4)
4857 sayılı Kanunun 30''''uncu maddesine 5763 sayılı Kanunla getirilen sigorta primi işveren hissesi teşviki; özel sektöre ait işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, sigorta primine esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hisselerinin Hazinece karşılanmasını düzenlemektedir.
Bu düzenlemeye göre, özel sektör işverenlerince kota yükümü kapsamında çalıştırılan engelli sigortalılar ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası engelli çalıştıran işverenler ile yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazinece karşılanmaktadır.
Bu teşvik programı ile dezavantajlı grup olarak nitelendirilen engellilerin çalışma hayatına katılımlarını sağlamak amacı güdülmüştür.
Bu amaçla da engelli sigortalı çalıştıran işverenlere çeşitli oranlar dahilinde sigorta primlerinde indirim sağlanmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.
Bu düzenlemede dikkat çeken en önemli husus engelli çalıştırması zorunlu olan işverenlere yönelik yapılan prim indiriminin % 100, yükümlü olmadığı halde engelli çalıştıran veya kontenjan fazlası engelli çalıştıran işverenlere yapılan prim indiriminin tamamı olmasıdır.
Ancak, 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerleri ile korumalı işyerlerinin engelli çalıştırmasının yasal bir zorunluluk olması nedeniyle, bu teşvik uygulamasının yürürlüğe girmemiş olması durumunda dahi yıllar itibariyle sigortalı sayısında bir artışın meydana gelmesi gerekeceğinden ve sigortalı sayısında meydana gelen artışta yükümlü olmadığı halde engelli sigortalı çalıştıran işverenlerin payı görünmediğinden, engellilere yönelik ilave bir istihdamın yaratılıp yaratılmadığı tam olarak bilinememektedir.
|---------------------------|-------------------------------------|
| Uygulanan Teşvik | Engelli İstihdamını Teşvik |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Kanun | 15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı |
| | Kanun (2. Madde) |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Resmi Gazete Tarihi ve | 26.05.2008 / 26887 |
| Sayısı | |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Süre | Başlangıç: 01.07.2008 |
| | Bitiş: Sürekli |
|---------------------------|-------------------------------------|
2.4. İşsizlik Ödeneği Alan İşçileri İşe Alan İşverenlere Prim Teşviki
Kanun: 11.08.2009 tarih ve 5921 sayılı Kanun (Madde 1) (5)
Bu teşvik paketi ile işsizlik ödeneği almakta iken son altı aylık ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınan bir sigortalı için, kısa vadeli sigorta primlerinin %1''''i ile uzun vadeli sigorta primlerinin ve genel sağlık sigortası priminin tamamı, kalan işsizlik ödeneği süresince, işsizlik sigortası fonundan karşılanmaktadır.
Bu teşvik kapsamında İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak olan sigorta primleri prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanmaktadır.
Teşvik programından yararlanabilmek için sigortalı ve işveren açısından çeşitli şartlar bulunmaktadır.
Buna göre,
- Sigortalının 01.10.2009 veya sonraki bir tarihte işe alınmış olması,
- İşe giriş tarihi itibariyle işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması,
- İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olması,
- Sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
- Çalıştırılan sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde verilmesi,
- Prime esas kazanç alt sınırı ile prime esas kazanç arasındaki fark ve kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin prim tutarı farkı ile işsizlik sigortası primlerinin ödenmiş olması,
gerekmektedir.
|---------------------------|-------------------------------------|
| Uygulanan Teşvik | İşsizlik Ödeneği Alan İşçileri İşe |
| | Alan İşverenlere Prim Teşviki |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Kanun | 11.08.2009 tarih ve 5921 sayılı |
| | Kanun (1. Madde) |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Resmi Gazete Tarihi ve | 18.08.2009 / 27323 |
| Sayısı | |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Süre | Başlangıç: 01.10.2009 |
| | Bitiş: Sürekli |
|---------------------------|-------------------------------------|
2.5. Kültür Yatırımları ve Girişimlerinin Teşviki
Kanun: 14.7.2004 tarih ve 5225 sayılı Kanun (Madde 5) (6)
Sigorta primi işveren hissesi teşvikinden kurumlar vergisi mükellefi olan ve Kültür ve Turizm Bakanlığından ‘Kültür Yatırım Belgesi'''' veya ‘Kültür Girişim Belgesi'''' almış olan işverenler yararlanabileceklerdir.
"Kültür Yatırım Belgesi" almış olan işyerlerinde fiilen çalışan sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %50''''si, ‘Kültür Girişim Belgesi'''' almış işyerlerinde fiilen çalışan sigortalıların ise prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin % 25''''i, Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesine konulan ödenekten karşılanacaktır.
Söz konusu teşvikten;
- "Kültür Yatırım Belgesi" almış olan işverenler, söz konusu belgenin alındığı tarihten itibaren yatırım aşamasında üç yılı,
- "Kültür Girişim Belgesi" almış olan işverenler ise, söz konusu belgenin alındığı tarihten itibaren işletme aşamasında yedi yılı, aşmamak şartıyla yararlanabileceklerdir.
İşverenlerin söz konusu teşvikten yararlanabilmeleri için;
- Kurumlar vergisi mükellefi olmaları,
- Kültür ve Turizm Bakanlığından kültür yatırım veya girişim belgesi alması,
- Türkiye genelindeki yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının toplamının aylık asgari ücretin brüt tutarından fazla olmaması,
- Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi,
gerekmektedir.
Bu teşvik paketi ile ayrıca gelir vergisi stopaj indirimi, taşınmaz mal tahsisi, su bedeli indirimi ve enerji desteği gibi avantajlar da sağlanmaktadır.
|---------------------------|-------------------------------------|
| Uygulanan Teşvik | Kültür Yatırımları ve |
| | Girişimlerinin Teşviki |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Kanun | 14.07.2004 tarih ve 5225 sayılı |
| | Kanun (5. Madde) |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Resmi Gazete Tarihi ve | 21.07.2004 / 25529 |
| Sayısı | |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Süre | Başlangıç: 01.08.2004 |
| | Bitiş: Sürekli |
|---------------------------|-------------------------------------|
2.6. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Öngörülen Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
Mevzuat: 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı (7)
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda öngörülen sigorta primi desteği, teşvik belgesini 01.01.2012 tarihi öncesinde ve sonrasında alan işverenler için farklılık arz etmektedir.
Buna göre, teşvik belgesinin 01.01.2012 tarihinden önce alınması halinde, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteği ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar çerçevesinde teşvik edilen yatırımlara bağlı olarak gerçekleştirilecek istihdam için, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerinin tamamına kadar olan kısmı Hazinece karşılanmaktadır.
01.01.2012 tarihinden sonra alınan teşvik belgelerinden dolayı, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteği ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla istihdam edilen sigortalılar için, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin; işveren hisselerinin tamamına veya Bakanlar Kurulunca istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde işveren hisseleri ile birlikte sigortalı hisselerinin tamamına kadar olan kısmı Ekonomi Bakanlığı bütçesinden karşılanmaktadır.
01.01.2012 tarihinden sonra alınan teşvik belgelerinden dolayı sağlanan destek ile VI''''ncı bölgede; büyük ölçekli yatırımlar, stratejik yatırımlar ve bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında teşvik belgesi düzenlenerek desteklenen işletmeler sigorta primi işveren hissesi desteğine ilave olarak ayrıca sigorta primi (işçi hissesi) desteğinden yararlanabileceklerdir.
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda, sigorta prim desteğinin dışında gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, taşınmaz mal tahsisi vb. desteklerin de sağlanması nedeniyle, söz konusu Bakanlar Kurulu Kararında öngörülen sigorta prim teşvik uygulamasının tek başına istihdamı artırmada rolü bulunup bulunmadığını ölçmek mümkün değildir. Zira, işverenler tarafından yatırım yapılmasına karar verilirken, sigorta prim teşvikinin yanı sıra, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda belirtilen diğer destek ve yardımlarda göz önünde bulundurulmaktadır.
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar doğrultusunda sağlanan sigorta prim teşviki uygulamasından teşvik belgesinde gösterilen ve ilave istihdam edilen sigortalı sayısı kadar yararlanılabilmektedir. Dolayısıyla, sigorta prim indiriminden yararlanılabilmesi için gerekli ön şart teşvik belgesinin alınması ve bu belgelerin tamamlama vizelerinin yapılmasıdır. Bu ön şartı yerine getiren işverenlerin prim desteğinden yararlanmaları için gereken diğer şartlar,
- Aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde göndermek
- Hazinece karşılanmayan işveren hissesi primi ve sigortalı hisse primini yasal süresi içinde ödemek
- Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten fazla olmamasıdır.
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca sağlanan sigorta prim teşvikinden yararlanmak için gereken diğer şartlara ilişkin kanuni düzenlemelerin işverenler açısından anlaşılır olduğu değerlendirilmektedir. Ayrıca, teşvik belgesinde teşvikten yararlanılacak sigortalı sayısının belirtilmesinin de işverenlerin iş ve işlemlerini kolaylaştırdığı düşünülmektedir.
|---------------------------|-------------------------------------|
| Uygulanan Teşvik | Yatırımlarda Devlet Yardımları |
| | Hakkında Kararda Öngörülen Sigorta |
| | Primi İşveren Hissesi Desteği |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Mevzuat | 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda |
| | Devlet Yardımları Hakkında |
| | Bakanlar Kurulu Kararı (12. madde) |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Resmi Gazete Tarihi ve | 19.06.2012 / 28328 |
| Sayısı | |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Süre | Başlangıç: 01.01.2012 |
| | Bitiş: 31.12.2023 |
|---------------------------|-------------------------------------|
2.7. 4447 Sayılı Kanunun Geçici 10' uncu Maddesine Göre Kadın, Genç ve Mesleki Yeterlilik Teşviki
Kanun: 13.02.2011 tarih ve 6111 sayılı Kanun (Madde 74) (8)
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu' nun Geçici 10''''uncu maddesiyle sağlanan sigorta prim teşvik paketi ile kadınları, gençleri ve mesleki yeterlilik belgesine sahip olanları istihdam eden işverenlerin 6 ila 54 ay arasında değişen sürelerle teşvikten yararlanmaları amaçlanmıştır.
Buna göre;
i. 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadın sigortalılardan işe giriş tarihi itibariyle;
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı, 48 ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan ve ayrıca Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı 54 ay süreyle,
- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı 36 ay süreyle,
- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı 42 ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz de olmayanlardan dolayı 24 ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı 30 ay süreyle,
ii. 29 yaşından büyük erkek sigortalılardan işe giriş tarihi itibariyle;
- Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren ve belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı 24 ay süreyle,
- Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren, mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı 30 ay süreyle,
- Mesleki yeterlik belgesi almamış veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı altı ay süreyle,
iii. 5510 sayılı Kanunun 4''''üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında işe alınan ve işe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitirmemiş olan ancak bu şekilde işe alındıktan sonra çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alan veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitiren sigortalılardan dolayı 12 ay süreyle,
teşvik programından yararlanmak mümkündür.
Söz konusu teşvik programı, işe alınacak sigortalının özelliklerine göre değişen sürelerle sigorta prim teşvikinden yararlanma imkanı sağlamaktadır. Örneğin, her hangi bir vasfı bulunmayan ve 29 yaşından büyük erkek sigortalının işe alınması durumunda dahi sigorta prim teşvik programından 6 ay süreyle yararlanmak mümkün olmaktadır.
Teşvik programından yararlanılabilecek sigortalıların ve yararlanma sürelerinin kapsamlı olmasına ek olarak teşvik programı ile sigorta primi işveren hissesinin tamamının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması ve sigortalıların prime esas kazancın üst sınırına kadar olan kazançları için teşvikten yararlanmanın mümkün olması da teşvik paketinin diğer teşvik programlarından farklı olmasını sağlayan en önemli özelliklerdir.
|---------------------------|-------------------------------------|
| Uygulanan Teşvik | 4447 Sayılı Kanunun Geçici 10' uncu |
| | Maddesine Göre Kadın, Genç ve |
| | Mesleki Yeterlilik Teşviki |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Kanun | 13.02.2011 tarih ve 6111 sayılı |
| | Kanun (74. Madde) |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Resmi Gazete Tarihi ve | 25.02.2011 / 27857 (Mük.) |
| Sayısı | |
|---------------------------|-------------------------------------|
| Süre | Başlangıç: 01.03.2011 |
| | Bitiş: 31.12.2015 |
|---------------------------|-------------------------------------|
3. Sonuç
İstihdam teşviklerinin özet tablosu aşağıda yer almaktadır.
|---------------|---------------|-----------|-----------------------|
| Uygulanan | Kanun | Resmi | |
| Teşvik | | Gazete | Süre |
| | | Tarih/Sayı| |
| | | |-----------|-----------|
| | | | Başlangıç | Bitiş |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| Beş (5) | 15.05.2008 | 26.05. | 01.10.2008| Sürekli |
| Puanlık Prim | tarih ve | 2008 / | | |
| Teşviki | 5763 sayılı | 26887 | | |
| | Kanun (24. | | | |
| | Madde) | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| Araştırma ve | 28.02.2008 | 12.03. | 01.04.2008| 31.12.2023|
| Geliştirme | tarih ve | 2008 / | | |
| (Ar-Ge) | 5746 sayılı | 26814 | | |
| Faaliyetleri | Kanun (3. | | | |
| Teşviki | Madde) | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| Engelli | 15.05.2008 | 26.05. | 01.07.2008| Sürekli |
| İstihdamını | tarih ve | 2008 / | | |
| Teşvik | 5763 sayılı | 26887 | | |
| | Kanun (2. | | | |
| | Madde) | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| İşsizlik | 11.08.2009 | 18.08. | 01.10.2009| Sürekli |
| Ödeneği Alan | tarih ve | 2009 / | | |
| İşçileri İşe | 5921 sayılı | 27323 | | |
| Alan | Kanun | | | |
| İşverenlere | (1.Madde) | | | |
| Prim Teşviki | | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| Kültür | 14.7.2004 | 21.07. | 01.08.2004| Sürekli |
| Yatırımları | tarih ve | 2004 / | | |
| ve | 5225 sayılı | 25529 | | |
| Girişimlerinin| Kanun (5. | | | |
| Teşviki | Madde) | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| Yatırımlarda | 2012/3305 | 19.06. | 01.01.2012| 31.12.2023|
| Devlet | sayılı | 2012 / | | |
| Yardımları | Yatırımlarda | 28328 | | |
| Hakkında | Devlet | | | |
| Kararda | Yardımları | | | |
| Öngörülen | Hakkında | | | |
| Sigorta | Karar (12. | | | |
| Primi İşveren | Madde) | | | |
| Hissesi | | | | |
| Desteği | | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
| 4447 Sayılı | 13.02.2011 | 25.02. | 01.03.2011| 31.12.2015|
| Kanunun | tarih ve | 2011 / | | |
| Geçici 10 | 6111 sayılı | 27857 | | |
| ‘uncu | Kanun (74. | | | |
| Maddesine | Madde) | | | |
| Göre Kadın, | | | | |
| Genç Ve | | | | |
| Mesleki | | | | |
| Yeterlilik | | | | |
| Teşviki | | | | |
|---------------|---------------|-----------|-----------|-----------|
Türkiye' de uygulanan istihdam teşviklerine ilişkin yukarıdaki tablo incelendiğinde; Türkiye' de uygulanan istihdam teşviklerinin yedi grup halinde uygulanmakta olduğu görülmektedir. Söz konusu teşviklerden dört tanesi, sürekli teşvik şeklindedir. Bu teşviklerde herhangi bir süre sınırlaması bulunmamaktadır. Diğer teşviklerden ikisinin süresi 31.12.2023 tarihinde, bir teşviğin süresi ise 31.12.2015 tarihinde sona ermektedir. Görüldüğü üzere istihdam teşvikleri uzun süreli teşviklerdir. Dolayısı ile yatırımcılar açısından teşviklerin uzun süreli olması, yatırım kararlarını olumlu yönde etkilemektedir. Dr. Fazıl AYDIN/Kaynak; Lebib Yalkın Yayınları
Kaynakça
-5225 sayılı Kanun (21.07.2004 tarih ve 25529 sayılı Resmi Gazete)
-5746 sayılı Kanun (12.03.2008 tarih ve 26814 sayılı Resmi Gazete)
-5763 sayılı Kanun (26.05.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazete)
-5921 sayılı Kanun (18.08.2009 tarih ve 27323 sayılı Resmi Gazete)
-6111 sayılı Kanun (25.02.2011 tarih ve 27857 sayılı Resmi Gazete)
-2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete)
----------o----------
(1) Bu makalede yer alan tüm görüş ve değerlendirmeler yazarın şahsi görüş ve değerlendirmeleri olup, hiçbir şekil ve surette çalıştığı ve mensubu olduğu Kurumları bağlamaz ve ilişkilendirilemez.
(2) 26.05.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır. Söz konusu Kanunun 24''''üncü maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu' nun 81''''inci maddesinin 1. fıkrasına (ı) bendi eklenmiştir.
(3) 12.03.2008 tarih ve 26814 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.
(4) 26.05.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.
(5) 18.08.2009 tarih ve 27323 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır. 5921 sayılı Kanunla 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu' nun 50. maddesinin mülga 5''''inci fıkrası yeniden düzenlenmiştir.
(6) 21.07.2004 tarih ve 25529 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.
(7) 19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.
(8) 25.02.2011 tarih ve 27857 (Mük.) sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.
Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz. |
