TBMM’de görüşülmekte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası ile yüzde 2’ye düşürülmesi öngörülen Aylık Bağlama Oranının (ABO) “Emek Platformu” ile Bakan Çelik arasında varılan mutabakat ile ilk 10 yıl için yüzde 3 olarak uygulanacağı açıklandı. Yani artık reform çıkmadan emekli olalım demenize gerek kalmadı. GÜNCELLEME KATSAYISI ile kaybettiklerinizi buradan telafi edecekler ama çocuklarınızı reformdan önce sigortalı yapmanızda fayda var Tasarı ne getiriyordu?

TBMM’de görüşülmekte olan 5510 sayılı Kanun’u değiştiren tasarı ile SSK ve Bağ-Kur’lular ile reformdan sonra ilk defa memur olacaklar için ABO, yıllık yüzde 2 olarak belirlenmiş ve komisyonlardan da bu şekilde geçmişti. Daha doğrusu Sosyal Güvenlik Reformu ile hem aylık bağlama oranı düşürülüyor hem de tavan getiriliyor. Mevcut yasalardaki oranlar daha yüksek, hem de memurlarda yüzde 100 işçi ve esnafta tavan sınırlaması yok iken ABO, her 360 günü için % 2 olarak uygulanacak olduğu gibi aylık bağlama oranı % 90’ı geçemeyecekti. Bu arada eski memurlar yeni tasarıya dahil değildirler onlar yine eskiden olduğu gibi 5434 sayılı Kanun’un emeklilik şartları ile emekli aylığı alacaklar.

Uzlaşmayla ne oldu?

Emek Platformu ile hükümet arasındaki uzlaşmalar sonrasında yapılan açıklamalara göre ise; reformdan sonraki ilk 3600 günün (10 yılın) her 360 günü (1 yılı) için yüzde 3 olarak uygulanacak, 10 yıldan sonra ise yüzde 2’ye düşecekmiş. Bunun doğru olup olmadığını uzlaşma olduğu açıklanan konuların TBMM’de verilecek değişiklik önergeleri ile düzeltilip düzeltilmeyeceğini yakında göreceğiz.

ABO’da karşılaştırmalı durum

AylIk Bağlama Oranı (ABO) ortalama kazancımızın ne kadarını emekli aylığı olarak alacağımı belirleyen rakamdır. Bu rakam işçi (SSK’lı), esnaf (Bağ-Kur’lu) ve memurlarda farklı farklıdır.Şu an nedir?

1- SSK’lılarda ABO

31.12.1999 gününe kadar geçerli olan gösterge sistemi gereğince normal şartlarda 5000 gün için ABO yüzde 60’tır ve 5000 günden sonra her 240 gün için yüzde 1 artırıldığı gibi kadınlar için 50, erkekler için 55 yaşından sonraki her yaş için de yüzde 1 oranında artırılmaktaydı. Şu anda da 1999 yılı ve öncesi çalışma dönemi için bu oran dikkate alınmaktadır. 01.01.2000 gününden bugüne kadar geçen süre için hesaplanan emekli aylığında ise ABO farklıdır ve 506 sayılı Kanun’un 61’inci maddesine göre; aylık bağlama oranı, sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3 600 gününün her 360 günü için %3.5, sonraki 5400 günün her 360 günü için %2 ve daha sonraki her 360 gün için %1.5 oranlarının toplamıdır.

2- Bağ-Kur’lularda ABO

AylIk bağlama oranı, 1999 ve öncesi dönemi için 25 yıla göre yüzde 70 olup, 25 yıldan fazla her yıl için yüzde 1 zamlı iken 2000 ve sonrası için sigortalının toplam sigortalılık süresinin ilk on tam yılının her bir yılı için %3.5, takip eden onbeş tam yılın her bir yılı için %2 ve yirmibeş yıldan fazla her bir tam yıl için %1.5 oranlarının toplamıdır.

3- Emekli Sandığı’nda ABO

Emeklİ, adi malullük ve vazife malullüğü aylıklarının hesaplanmasında fiili ve itibari hizmet toplamı 25 yıl olanlara % 75 oranında aylık veriliyordu. 25 yıldan az olanlara her tam yıl için % 1 eksiği, 25 yıldan çok olanlara da her tam yıl için % 1 fazlası üzerinden bağlanmaktaydı.

ABO’nun ilk 10 yıl yüzde 3 olması ne demek?

Yukarıda ayrıntılı verildiği üzere, SSK’lılarda ve Bağ-Kur’lularda 10 yıldan (3600 günden) sonraki çalışmalarda yüzde 2, 25 yıldan (9000 günden) sonraki yıllarda da yüzde 1.5 oranıyla uygulanan ABO’ reformdan sonra birden yüzde 3 olarak uygulanacak. Öyleyse mevcut kazanç ortalamamızın ne kadarının emekli aylığı olarak verileceğini belirleyen ABO önümüzdeki 10 yıl süresince yüksek olacak.

1- Uzatmaları oynayanlar biraz daha uzatabilir

Emeklilik zamanım geldi-geçti ben uzatmaları oynuyorum reform gelmeden emekli olayım mı diye düşünenlerin yeni getirilen GÜNCELLEME KATSAYISI ile emekli aylıklarında reformdan sonraki her çalışma yılları için emekli aylıkları düşüyordu ama yeni gelen ABO ile bu düşüş telafi edilmiş oldu. Özellikle 25 yıldan fazla çalışma süresi olanların bundan sonraki yıllar için yüzde 1.5 olan ABO’su reformdan sonra birden yüzde 3 olacak.

2- 10 yıl boyunca yüzde 3 ABO

Uzlaşma sonrası yapılan açıklamalara göre sadece reform kanunundan önce sigortalı olanlara 10 yıl süresince yüzde 3 ABO uygulanacak, reformdan sonra sigortalı olanlar ise ömür boyunca yıllık yüzde 2 ABO ile emekli edilecekler. Bu da çocuklarınızı reformdan önce sigortalı yaparsanız ileride emekli olduklarında emekli aylıklarındaki ABO’larının 10 puan daha fazla olacağını gösterir.

3-5 yaşında demeyin çocuğunuzu SSK’lı yapın

Çocuklarımızı daha doğrusu 3-5 yaşındakileri fabrikalarda çalıştıramayız ki nasıl sigortalı olsunlar diyenlere..

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince sigortalı olmanın alt yaşı yoktur yani 1 günlük bebek bile sigortalı olabilir. Ancak, 4857 gibi çalışma hukukunu düzenleyen İş Kanunları’nda çalışma yaşının alt sınırı vardır. Mesela 4857/11’inci madde gereğince, “Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır...” yani fabrikalarda bu çocuklar çalıştırılamaz. Çalıştırılırsa İş Kanunu gereğince 500 YTL cezası vardır ama yine de SSK’lı olabilirler. Ancak, İş Kanunu’na tabi olmayan işlerde çocuklar görev alıp-sigortalı olurlar. Mesela, 506 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesine göre; “Bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları, müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşıları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar, düşünür ve yazarlar bu kanun hükümlerine tabidirler...” Bu nedenle çalışma kanunu çıkarılmamış işlerde mesela, reklâm ajanslarında, film yapım şirketlerinde çocuğunuza rol verirlerse veya manken olarak kullanırlarsa işverenler 2 yaşında da olsa çocuğunuzu SSK’lı yapmak zorundadırlar...

Yarın: Örneklerle aylık bağlama oranları- diş protezleri

http://www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=113315,10,185