Proje, denetçi raporunun iletişim anlamında değerinin artırılmasını hedefliyordu. Projenin sonunda yeni bağımsız denetçi raporlama standartları UDGSK tarafından Ocak 2015’te yayımlandı. Bu gelişme, bağımsız denetimin değerini artıracak çok önemli bir adım olarak kabul ediliyor.

Günümüzde bağımsız denetçi raporları, denetim sürecinin çıktısını temsil eden en önemli unsur olarak değerlendiriliyor. Denetçi raporlarına ilişkin olarak yatırımcılar ve finansal tabloların diğer kullanıcıları, denetçi raporlarının daha bilgilendirici olması gerektiğini vurguluyor. Buna bağlı olarak denetçi raporlarının olumlu ya da olumsuz görüş dışında bilgi veren bir rapor olması gerektiği kabul edildi. Denetçi raporu kullanıcılarının çağrılarına yanıt olarak Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB ya da UDGSK) Denetçi Raporu Projesi’ni 2011 yılında hayata geçirdi. Projenin ana amacı, denetçi raporunun iletişim anlamında değerinin artırılmasıydı. Bu projenin sonunda UDGSK yeni denetçi raporlama standartlarını Ocak 2015’te yayımladı (*). Bu gelişme bağımsız denetimin değerini artıracak çok önemli bir adım oldu.

BEKLENEN FAYDALAR

Görüşümüze göre yeni ve revize standartların uygulanması, denetçi raporu kullanıcılarıyla olan iletişimin içeriğini geliştirecek çok önemli bir değişimi ifade ediyor. Sözü edilen bu yeni raporlama gereklilikleri, bağımsız denetimin kapsamını değiştirmeden kullanıcılara daha fazla fikir verme ve şeffaflığı artırma kapısını açıyor. Yeni standartlardan beklenen faydalarını şöyle sıralayabiliriz:

1. Yatırımcılar, denetçiler ve üst yönetimden sorumlu olanlar arasında artan iletişim,
2. Yönetim ve üst yönetimden sorumlu olanların, denetçi raporunda atıfta bulunulan finansal tablolarda yer alan dipnot açıklamaları üzerinde dikkatinin artırılması,
3. Denetçi raporunda yer alan hususların iletilmesinde dolaylı olarak mesleki şüpheciliğin artırılmasına yol açan, yenilenen bir yaklaşım.

Yeni raporlama gereklilikleri, denetçinin denetim faaliyetlerini gerçekleştirirken taşıdığı sorumluluklarını ve denetçiler tarafından kullanıcılara denetimle ilgili sağlanan bilgilerin şeffaflığını ve açıklığını artırma amacını taşıyor. Bu amacın öncelikle halka açık şirketlere ilişkin denetçi raporlamasında önemli bir değişimi ifade ettiğini söyleyebiliriz. Yeni ve revize standartlar, denetçi raporu kullanıcılarının denetimin değerini daha iyi algılayabilmelerini sağlayacak bir şeffaflığı da ortaya çıkarıyor. Aşağıda halka açık şirketlerin denetçi görüşünde olacak değişiklikleri ve sonrasında bütün denetçi görüşlerinde olacak olan değişiklikleri ele alıyoruz.

HALKA AÇIK ŞİRKETLER

Halka açık şirketler için yürürlüğe girecek en önemli değişim, bu şirketlerin denetçi raporlarında şirket yöneticileriyle görüşülen bir dizi kritik, denetçi tarafından en riskli görülen ve en çok muhakeme edilen alanlara ilişkin açıklamalara yer verilmesi. Yeni raporlarda bu konuların neden denetim açısından en çok muhakeme edilen konular olduğuna ilişkin denetçinin değerlendirmelerine ve nasıl ele alındığına yer verilecek. Sözü edilen açıklamaların yazılması denetçi raporu açısından çok önemli bir değişiklik olup kullanıcıların denetimden daha fazla bilgi almaya ilişkin taleplerini karşılayan önemli bir araçtır.

KONULAR NASIL BELİRLENECEK?

UDGSK, uygulamada tutarlılık sağlanması için yeni standardın, kritik denetim konularının nasıl belirleneceğine ve bu konuların iletişimine ilişkin hususlarda rehberlik yapmasının gerekliliğini kabul etti. Buna bağlı olarak UDS 701 standardı, denetçiler için üst yönetimden sorumlu olanlarla gerçekleştirilecek iletişimi başlangıç noktası yapan bir karar çerçevesine yer veriyor. Gerçekleştirilen iletişimleri temel alarak denetçi, dikkat gerektiren önemli hususları belirliyor. Bu gerekliliği yerine getirirken denetçinin, UDS 315 İşletme ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi standardı uyarınca belirlenen önemli riskleri ve önemli yanlışlık içerme riski yüksek olan alanları açıkça değerlendirmek zorunda. Ek olarak denetçilerin finansal tablolarda kullanılan önemli yönetim muhakemelerinin değerlendirilmesine ilişkin hususları da incelemesi gerekiyor. Bunların arasında yüksek tahmini belirsizlik içeren muhasebe tahminleri de yer alıyor. Ayrıca UDS 701 standardı, çok nadir durumlarda denetçinin işletmenin kamuya açıklamadığı hassas hususlara denetçi raporunda yer vermemesine izin veriyor. Fakat UDGSK, bunun bazı hassas hususların denetçi raporunda yer almasını yasaklamak gibi yorumlanmamasında mutabık kaldı.

KRİTİK DENETİM KONULARI

Kritik denetim konusu tanımının, hususun neden en önemli olduğu ve hususun denetimde nasıl ele alındığı ve ilgili dipnot referanslarını içermesi gerekiyor. Ek olarak denetçi, kritik denetim konusunun tanımında uyguladığı prosedürlerin sonucuna ve hususa ilişkin önemli gözlemlerine yer verebilir. Denetçinin bu tanımları açıklarken kullandığı dile önem göstermesi gerekiyor. Kullanılan dilin, işletmenin özel koşullarını ele alması ve denetçinin ilgili hususu çözüme kavuşturmadan görüş oluşturduğu izlenimini vermemesi gerekiyor. Eğer denetim sırasında kritik denetim konuları belirlenmediyse yine de denetçi görüşünde kritik denetim konuları bölümünün yer alması ve denetçinin herhangi bir hususla karşılaşmadığı ifadesine yer vermesi gerekiyor. Denetçi görüşlerinde yer alan mevcut diğer hususlar ve dikkat çekilmesi gereken hususlar paragrafları korunuyor ama bu paragrafların kritik denetim konularını ifade etmek için kullanılmasına izin verilmiyor.

GÖRÜŞLERDEKİ DEĞİŞİKLİKLER

Görüş kısmının yeni denetçi raporlarında ilk başta sunulması ve sonrasında görüşün dayanağının sunulması gerekiyor. Yeni ve revize edilmiş denetçi raporlarında bütün şirketler için denetçinin sorumluluklarını ve denetçinin bulgularını özetleyen bir ifadenin yanısıra denetçinin sorumluluklarının ve şirket yönetiminden sorumlu kişilerin sorumluluklarının revize edilmiş tanımlamalarına yer verilecek. Yeni denetçi raporlarında işletmenin sürekliliği konusunda genişletilmiş raporlama yer alıyor. Genişletilmiş raporlamada üç husus göze çarpıyor. İlk husus, işletmenin sürekliliği için denetçinin ve yönetimin sorumluluklarının denetçi raporunda yer almasıdır. İkinci husus, süreklilikle ilgili bir belirsizlik durumunda, finansal tablolarda bu belirsizlik uygun bir şekilde açıklansa bile bu hususun denetçi raporunda ayrı bir başlık altında yer almasıdır. Son husus ise geçerli finansal raporlama çerçevesi açısından çok az bir farkla işletmenin sürekliliğine ilişkin şüpheye yol açabilecek olay ve hususlara ilişkin dipnot açıklamalarının değerlendirilmesiyle ilgili gerekliliktir.

YÜRÜRLÜK TARİHİ

Uluslararası Denetim Standartlarına (UDS’ler) uygun olarak yapılan denetimler için yeni denetim standartlarının 15 Aralık 2016 ve sonrasında sona eren yıllık hesap dönemleri için yürürlüğe girecek olmasına rağmen denetçiler, bu standartları daha erken uygulamayı seçebilirler.

DEĞİŞEN ULUSLARARASI DENETİM STANDARTLARI (UDS)

1. UDS 700 (Revize) Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama
2. Yeni UDS 701 Bağımsız Denetçi Raporunda Temel Denetim Hususlarının İletişimi
3. UDS 705 (Revize) Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi
4. UDS 706 (Revize) Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar Ve Diğer Hususlar Paragrafları
5. UDS 570 (Revize) İşletmenin Sürekliliği
6. UDS 260 (Revize) Üst Yönetimden Sorumlu Olanlarla Kurulacak İletişim UDGSK bu standartları geliştirirken uluslararası araştırmalardan, farklı gruplarla yapılan görüş alışverişlerinden faydalandı. Uluslararası araştırmalar, finansal tablo kullanıcılarının yaklaşımları üzerine yapılan akademik çalışmalar üzerine yoğunlaştı. Görüş alışverişleriyse ulusal denetim standardı belirleyicilerle olan görüş alışverişlerini içerdi. Görüş alışverişinde bulunulan standart belirleyicilerin başında Avrupa Komisyonu (EC), Birleşik Krallık Finansal Raporlama Konseyi (UK FRC), Amerika Birleşik Devletleri Halka Açık Şirketler Muhasebe Gözetim Kurulu (PCAOB) geliyor.Çiğdem Atılgan/Latif Oylan http://www.kpmg.com

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.