İstihdam paketinde yer alan düzenlemeye göre İşsizlik Sigortası Fonu'ndan GAP ile genç ve kadın istihdamını teşvike kaynak aktarılacak. Fon'a devlet katkısından aktarılacak kaynağın 10 milyar YTL'yi aşmasına kesin gözüyle bakılıyor.

İstihdam paketindeki önlemlerin İşsizlik Sigortası Fonu'ndan (İSF) finanse edilecek olması "şok" etkisi yarattı. Söz konusu düzenlemeden ekonomi bürokrasisinin büyük bir bölümünün haberdar olmadığı öğrenilirken, paketin yaşama geçirilmesi durumunda fona maliyetinin 10 milyar YTL'yi aşacağı belirtiliyor. Fon'un toplam büyüklüğü mart-2008 itibarıyle 32.7 milyar YTL düzeyinde bulunuyor. Fon'un daha önce de kuruluş amaçları dışında kullanılması gündeme gelmiş, ancak başta IMF ve ekonomi bürokrasisinin itirazları üzerine bu düzenlemelerden vazgeçilmişti.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik tarafından önceki gün Meclis'te grubu olan partilere iletilen istihdam paketinin tartışma yaratan düzenlemelerinin başında verilecek teşviklerin İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanması yer alıyor. Fon'un 32 milyar 762 milyon YTL'lik birikimi paket yasalaşırsa ciddi şekilde azalacak. Pakette yer alan GAP düzenlemesine göre, Fon'un kuruluş tarihi olan 1 Haziran 2000'den 2007 yılı sonuna kadar yapılan 1 puanlık devlet katkıları ile bunların neması belirlenerek, bu kaynağın 2008 yılı neması GAP'ın olmak üzere Hazine'ye aktarılacak. 2009-2012 yıllarında da mevcut nemalandırma ve aktarım süreci devam edecek.

2000-2007 yılları arasındaki Fon'daki devlet katkı payı 3.4 milyar YTL düzeyinde. Bu paranın nemalandırılmış hali 8 milyar YTL olarak hesaplanıyor. 8 milyar YTL'lik bir kaynağın yüzde 15 oranından nemalandığı düşünüldüğünde, GAP ve kalkınmakta olan yörelere yılda 1.2 milyar YTL aktarılabilecek. Bu kaynak, aynı faiz düzeyinde kalındığı varsayımıyla 5 yılda toplam 6 milyar YTL'ye çıkacak.

Kaynak için yasa değişecek

Halen yürürlükte olan 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, "sigortanın sadece sigortalılara işsiz kalmaları halinde öngörülen ödeme ve hizmetlerin yerine getirilmesini sağlamakla" yükümlü olduğunu belirtiyor. Buna göre, işsizlik sigortasının ve bu sigorta kapsamında biriken fonun başka alanlarda kullanılması hukuken mümkün bulunmuyor. Bu yasal engeli aşmak için, istihdam paketinde ayrı bir düzenlemeye yer verildi. Pakete göre, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nda yapılacak değişiklikle, işsizlik sigortası istihdam paketinde öngörülen hizmetlerin verilmesini sağlamakla da yükümlü olacak. Pakette, işsizlik sigortası kanunun 46. maddesinin "İşsizlik sigortasının amacı, işsizlik sigortasına ilişkin kuralları ve uygulama esaslarını düzenlemek ve bu  kanunda öngörülen hizmetlerin verilmesini sağlamaktır" yönünde yeniden düzenlendiği belirtildi.

Teşviklerde de Fon kullanılacak

18-29 yaş arasındaki gençler ile yaş şartı olmaksızın kadınların istihdamına dönük olarak verilecek teşvik için de İSF'nin kullanılacağı öngörülüyor. Buna göre, 18-29 yaş arasındakilerle, kadınlardan ilk kez işe alınacakların asgari ücrete denk gelen SSK işveren primlerini Fon, 5 yıl için kademeli olarak üstlenmiş olacak. Bu süreçte ilk yıl yüzde 100, ikinci yıl yüzde 80, üçüncü yıl yüzde 60, dördüncü yıl yüzde 40, beşinci yıl da yüzde 20 düzeyinde bir üstlenme söz konusu olacak. Ekonomi bürokrasisi genç ve kadın istihdamına ilişkin düzenlemenin, Çalışma Bakanlığı'nın hesaplarından farklı olarak en az en az birkaç milyar YTL'lik maliyet gerektirdiğine dikkat çekiyor. GAP ve kalkınmakta olan yörelere aktarılacak nema da dikkate alındığında, kadın ve genç istihdamına verilecek teşvikle işsizlik sigortası fonunun 10 milyar YTL'yi aşan bir kayba uğramasına kesin gözüyle bakılıyor.

Bürokrasiye sürpriz oldu

Pakete giren söz konusu düzenlemelerden ise ekonomi bürokrasisinin önemli bir bölümünün haberdar olmadığı ortaya çıktı. Bilgi veren kaynaklar, söz konusu düzenlemelerin daha önce tartışıldığını ancak vazgeçildiğini, tartışmaya açılan pakete söz konusu finansman modelinin kadın, genç istihdamı düzenlemeleriyle girmesinin "sürpriz" olduğunu belirtti. Fon'un istihdam amaçlı dahi olsa farklı alanlara aktarılması dengeleri bozacağı için bürokrasi tarafından sıcak karşılanmıyordu. 2001 krizinin hemen sonrasında da Fon'da biriken kaynağın, çeşitli amaçlar için kullanılması tartışılmış ancak gelen tepkiler üzerine vazgeçilmişti. IMF de Fon'un başka amaçlarla kullanılmasına hep karşı çıkmıştı.

Borçlu işverene indirim yok

Hükümetin seçim vaadi olarak gündeme getirdiği 5 puanlık SSK işveren primi indiriminin yürürlük tarihi de pakette yer aldı. Buna göre, 506 sayılı Kanuna tabi sigortalıların yaşlılık sigortası primlerinden işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacak. Bu düzenlemede kadın ve genç istihdamında olduğu gibi "asgari ücret" sınırı da uygulanmayacak. Ancak söz konusu Hazine teşviğinin uygulanabilmesi için işverenlerin çalışanlarla ilgili belgeleri yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na vermeleri, sigortalılarla ilgili ödemeleri zamanında yapmaları ve Sosyal Güvenlik Kurumu'na borcu olmaması gerekecek. Ayrıca paket içindeki diğer teşviklerden yararlanan işverenler, 5 puanlık indirimden faydalanamayacak. Kayıtdışı çalıştırdığı belirlenen kişiler de destekten faydalanamayacak.

FON KAYNAKLARININ YÜZDE 35'İ HAZİNE BONOSUNDA

Kaynakları kullanıma açılacak olan İşsizlik Sigortası Fon'u çeşitli yatırım araçlarında değerlendiriliyor. Halen Fon kaynaklarının yüzde 53'ü hazine bonosunda, yüzde 38,93'ü devlet tahvilinde, yüzde 5,47'si mevduatta, yüzde 2,34'ü döviz cinsi tahvilde, yüzde 0,26'sı da döviz tevdiat hesabında tutuluyor. Fonun son 1 yıllık dönemdeki getirisi yüzde 16,65 olurken, aynı dönemde ÜFE artışı yüzde 10,48, döviz sepeti değişimi de yüzde 1,17 oldu. İSF, sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 devlet payı üzerinden çalışıyor. İSF'den mart 2002-mart 2008 arasındaki dönemde 1 milyon 32 bin kişi

işsizlik maaşı olarak toplam 1.4 milyar YTL aldı. Mart-2008'de İSF'den 121 bin 170 kişiye 36.9 milyon YTL maaş ödendi.