Anayasa Mahkemesinin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunun 3/d Maddesinin İptaline İlişkin Kararı Resmi Gazetede Yayınlanmış ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Tapu Kanunun 35. Maddesinin 1 ve 7 Fıkralarının İlgili Kısımlarının İptaline İlişkin Bir Genelge Yayınlamıştır

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun, yabancı yatırımcılar tarafından kurulmuş olan veya yabancı yatırımcıların iştirakçisi olduğu tüzel kişilerin Türkiye’de Türk vatandaşlarının serbestçe taşınmaz edindiği bölgelerde taşınmaz edinebilmesine olanak veren 3/d maddesinin iptaline ilişkin karar Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Ayrıca Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Bakanlar Kurulunun yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de edinebileceği taşınmazların yüzölçümünün artırılmasına ilişkin yetkisinin iptal edilmiş olduğu Anayasa Mahkemesi kararına ilişkin olarak bir genelge yayınlamıştır.

I. Anayasa Mahkemesinin 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunun 3. maddesinin d bendinin iptaline ilişkin 11.03.2008 tarihli kararı 16.04.2008 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmıştır.

Kanunun söz konusu bendi şu şekilde bir düzenleme içermekteydi:

“Yabancı yatırımcıların Türkiye'de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketlerin, Türk vatandaşlarının edinimine açık olan bölgelerde taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı aynî hak edinmeleri serbesttir.”

Mahkemenin iptal kararının dayanağı “yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketlerin, herhangi bir miktar kısıtlaması olmaksızın ve yatırım faaliyeti bakımından gerekli olup olmadığına bakılmaksızın Türk vatandaşlarının edinimine açık olan bölgelerde taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı ayni hak edinebilmesi”dir.

Ayrıca Anayasa Mahkemesinin kararında“…milli ekonominin ulusal çıkarlar doğrultusunda düzenlenebilmesi için yabancı yatırımcıların edineceği taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hakların iktisap amacı, kullanım şekli ve devrine ilişkin esas ve usullerin Yasada belirlenmesi gerekirken bu yönde hiçbir düzenleme yapılmamış olması belirsizliklere yol açmakta ve yabancı yatırımcılara sınırsız bir şekilde taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak edinme olanağı tanınmaktadır.” gerekçesine de yer verilmiştir.

Kararda da belirtilmiş olduğu gibi, Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu bu iptal kararı Resmi Gazete’de yayınlanmış olduğu tarihten 6 ay sonra yürürlüğe girecektir. Kararın Resmi Gazete’de yayınlandığı tarih olan 16.04.2008 tarihi itibariyle 6 aylık süre işlemeye başlamıştır. Bu kapsamda yabancı yatırımcıların edinimlerine devam edebilmesi için iptal kararının hukuki dayanaklarıyla da uyum içerisinde olacak yeni bir hukuksal düzenlemenin 6 ay içerisinde yapılacağını tahmin etmekteyiz.

II. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın Tapu Kanunu’nun 35. maddesinin 1 ve 7. fıkralarının ilgili kısımlarının iptaline ilişkin genelgesi

Hatırlanacağı üzere, Anayasa Mahkemesinin 16.01.2008 tarihinde yayımlanmış olan kararıyla Tapu Kanunun 35. maddesinin 1. ve 7. fıkralarının ilgili bölümleri iptal edilmişti.

35. maddenin 1. fıkrası şu şekilde düzenlenmekteydi: “....Yabancı uyruklu bir gerçek kişinin ülke genelinde edinebileceği taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli nitelikte sınırlı aynî hakların toplam yüzölçümü iki buçuk hektarı geçemez. Bu fıkrada belirtilen koşullarla, yüzölçümü miktarını otuz hektara kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.” Anayasa Mahkemesi kararı ile Bakanlar Kurulunun söz konusu yetkisi ve buna uygun olarak 35. maddenin 1.fıkrasının son cümlesi iptal edilmiştir.

Ayrıca, 35. maddenin 7. fıkrası, yabancı uyruklu gerçek kişilerin il bazında edinebilecekleri taşınmazların, illere ve il yüzölçümüne göre binde beşi geçmemek üzere oranını tespite Bakanlar Kurulu’nun yetkili olduğunu düzenlemekteydi. Anayasa Mahkemesi, söz konusu kararında bu cümleyi de iptal etmek suretiyle Bakanlar Kurulunun bu yetkisine de son vermiştir.

Anayasa Mahkemesi 16.01.2008 tarihli kararında, söz konusu iptal kararının Resmi Gazetede yayınlandıktan 3 ay sonra yürürlüğe gireceğini belirtmiştir. Ancak karar 16.04.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olmasına karşın, bu süre zarfında herhangi bir hukuki düzenleme yapılmamıştır. Tüm bunlar dikkate alınarak, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı 14.04.2008 tarihinde bir genelge yayınlamış ve bu konuda yeni bir düzenleme yapılana kadar yabancı gerçek veya tüzel kişilerin gayrimenkul edinimi ve bu kişilere yapılacak olan gayrimenkul devirlerinin durdurulduğunu bildirmiştir.

Bu genelgeyle ortaya çıkan geçici durumun, kanun koyucunun hali hazırda üzerinde çalıştığı yeni bir kanuni düzenlemeyle aşılacağını tahmin etmekteyiz.

Söz konusu genelgenin, yabancı gerçek veya tüzel kişilerin “doğrudan yatırımlarına” ilişkin olduğunu belirtmek isteriz. Kural olarak, Tapu Kanunu kapsamında yabancı tüzel kişilerin Türkiye’de taşınmaz edinmeleri mümkün olmayıp bu imkân, Tapu Kanunu kapsamında sadece gerçek kişilere ve “6326 sayılı Petrol Kanunu”, “4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu” ve “2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu” kapsamında faaliyet gösteren yabancı tüzel kişilere tanınmıştır. Bu nedenle söz konusu genelge “yabancı sermayeli şirketlerce” yapılan dolaylı yatırımlara ilişkin değildir. Yabancı sermayeli şirketler tarafından yürütülen faaliyetler 4875 veya 6224 sayılı kanunlar kapsamında mütalaa edilmekte ve halen 07.03.2003 tarihli genelgenin konusunu oluşturmaktadırlar. Bu kapsamda belirtmek isteriz ki, yabancı sermayeli şirketlerin gayrimenkul edinimine ilişkin talepleri 16.04.2008 tarihinden itibaren işlemeye başlayan 6 aylık sürenin sona ermesine kadar ilgili tapu sicil müdürlüklerince yerine getirilecektir./PwC