5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun ana hükümleri 1 Ekim 2008’de yürürlüğe girecek ve bu tarihten itibaren iki kesimin yüzü gülecek. Birinci kesim işverenler diyebileceğimiz Bağ-Kur’lular ve ikinci kesim ise özürlüler. Engellilerin TBMM’deki temsilcileri Lokman Ayva bu konuda gayretkar tutumuyla istediği değişiklikleri yaptırdı. Geçen hafta Beyazay Derneği’nde (www.beyazay.org.tr) birlikte özürlülere yeni gelen haklarını anlattık ve dostlarıyla ilişkilerini gördükçe imrendim.

A-Yeni Kanun’la gelen özürlü emekliliği

1- Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayanlara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
 

2-Yetkili sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

l a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

“b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,prim bildirilmiş olanlar da yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emekli olabilecekler.

B- Eski SSK’lılarda geçiş süreci nasıl olacak

Kanun’un geçici 10’uncu maddesine göre;
 

1- Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun mülga 53’üncü maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında) hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
 

2- Yürürlük tarihinden önce sigortalı olup bu Kanun’un yürürlük tarihinden önce veya sonra sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun mülga 60’ıncı maddesinin (C) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87’nci maddesine (aşağıdaki tabloya) göre işlem yapılır.



5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında bu Kanun’un yürürlük tarihinden önceki hükümler geçerli olacaktır. “SSK’lı özürlüler için bağlanacak aylıkların aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamayacaktır.

C-Eski çalışan memurlarda geçiş süreci nasıl olacak

Kanun’un geçici 4’üncü maddesi ile;
 

1-5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir.
 

2- Lokman AYVA’nın 5510 sayılı Kanun’a eklettiği düzenlemeler ile;

Kanun’un yürürlüğe gireceği 1 Ekim 2008 gününden sonra uygulanmaya başlanacak olup özellikle doğuştan özürlü olduğu halde erken emekli olamayanlara çözüm getirdiği gibi doğuştan olmasa bile memur olmadan rapor almayanlara çözüm getirecektir. “Bunlar ise sırasıyla...

Doğuştan özürlü olanlar...
 

a-) 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde bu Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanacaktır.

Sonradan özürlü olanlar...
 

b-)Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
 

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
 

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480, gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklardır.

D-Yeni gelen diğer özürlü hakları

1-Maluliyet aylığına hak kazanma oranı düşüyor
 

5510 sayılı Kanun ile halen SSK ve Bağ-Kur’lular için malulen emekli olabilmek için üçte iki oranlı yani yüzde 66,7 oranlı rapor gerekmekte iken yeni kanunla birlikte bu oran yüzde 60 olacaktır ama bu düzenlemenin de yürürlük günü 1 Ekim 2008 günüdür.

2- İş kazası meslek hastalığında alt sınır aylığı % 85

Tekrir-i Müzakere sonrasında TBMM’de alınan karar gereğince, “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu başka birinin sürekli bakımına muhtaç duruma gelen sigortalı için bu Kanun’un 19’uncu maddesine göre hesaplanacak sürekli iş göremezlik geliri, 82’nci maddeye göre tespit edilen prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının yüzde 85’inden az olamayacaktır. Yani diğer emekliler asgari ücretin yüzde 35 (213 YTL) ile emekli olurken, bu kişiler asgari ücretin yüzde 85 (517 YTL) ile gelir alacaklardır.

3- Yüzde 50’den az olanlara yeni hak
 

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 veya daha fazla oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olup olmadığına bakılmaksızın geride kalan hak sahiplerine (eş ve çocuklarına) gelir olarak bağlanmaktaydı ama yeni getirilen düzenleme ile bundan böyle yüzde 50’den az olanlar için de aynı hak verilecektir.

http://www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=116857,10,185