Genel olarak, şirket ortakları ellerindeki parayı alıp tamamı kendilerine ait olsa dahi şirket sermayesini güçlendirmek konusuna soğuk bakıyorlar. Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan ve şirketlerin genel kurulunun belli şartlar altında aldıkları bir kararla, ''Şirketin ortaklarından kendi hisselerini almaya olanak sağlayan bir hükümle vergi indirimi almaları mümkün olsaydı yine ortaklar sermaye artırımına olumsuz bakar mıydı?'' sorusuna kısa bir cevap arayacağız.

TTK’ ya Göre Şirketin, Kendi Ortaklarından Kendi Hissesini Satın Alması

Hızlıca bir başlangıç yapacak olursak, Türk Ticaret Kanunu’nun 379 ve 387’nci maddeleri bir bütün halinde değerlendirildiğinde;

• Her anonim şirket, genel kurulunun yönetim kuruluna verdiği yetkiye dayanarak sermayesinin yüzde onunu aşmamak şartı ile kendi paylarını iktisap ve rehin olarak kabul edebilir. Genel kurulun yetkilendirmesi beş yıllık bir süre için geçerli olduğu ve sürekli bir şekilde yenilenebildiği için, yasağın kural olarak sermayenin yüzde doksanını oluşturan paylar için geçerli olduğu, yüzde on oranında payın “yasak dışı” olduğu söylenebilir.
• Şirket, yakın ve ciddi bir kaybı önlemek amacıyla kendi paylarını genel kurulun yetkilendirme kararı olmadan da serbestçe iktisap edebilir. 
• Şirket bu iki büyük istisnaya ek olarak Kanun’un 382’nci maddesinde sınırlı sayı öngörülmüş bulunan istisnaların varlığında da paylarını iktisap edebilir. 
• İvazsız iktisaplar, yavru şirketin ana şirketin paylarını iktisabı hali de dahil olmak üzere, serbesttir. 

Türk Ticaret Kanunu’nun 385’inci maddesinde  “379 ila 381’inci maddelere aykırı bir şekilde iktisap edilen veya rehin olarak alınan paylar, iktisapları veya rehin olarak kabulleri tarihinden itibaren en geç altı ay içinde elden çıkarılır ya da üzerlerindeki rehin kaldırılır” denmektedir.

Buna göre; bir şirket kendi paylarını, esas veya çıkarılmış sermayesinin onda birini aşmayacak biçimde Kanun’da öngörüldüğü şekilde iktisap edebilecektir. Bu orana kadar iktisap edilmiş hisse senetlerinin elden çıkarılması zorunluğu da yoktur.

Türk Ticaret Kanunu yönünden, gerekli şartların sağlanması koşulu ile şirketlerin kendi hisse senetlerini iktisap etmesi, şirketin ortaklarına nakit bir fon sağlayacağı şüphesizdir. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Nakdi Sermaye Artışına Uygulanacak İndirim

6637 sayılı Kanun’la Kurumlar Vergisi Kanunu’na; finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan "Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı" dikkate alınarak, ‘’ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50'si indirim olarak dikkate alınacaktır’’ hükmü eklenmiştir. 

Yukarıda da açıkladığımız üzere; Türk Ticaret Kanunu şirketlerin, şirket ortaklarından belli şartlar altında hisselerini satın alabilmesine cevaz vermektedir. Bu işlemin ardından şirket ortaklarının elinde nakdi bir fon oluşması muhtemeldir. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde yer alan açıklamalara göre; bu teşvikten, nakit dışındaki kaynaklar dahil olmak üzere; birleşme, bölünme, devir işlemlerinden kaynaklanan sermaye artırımları indirim hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.  Bunun yanında geçmiş yıl karları, sermaye yedekleri, kar yedekleri gibi işletme öz kaynakları içinde yer alan değerlerin sermayeye eklenmesi halinde de; nakit bir giriş olmayacağı için, bu gibi hesaplardan karşılanan sermaye artışları bu hükümden yararlanamayacaktır.

26.06.2015 tarih ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1/3-c ve 1/3-d bölümlerinde artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak olarak kullandırılan kısmı ile 01.07.2015 tarihine kadar olan dönemde sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden kısım için bu indirim oranlarının %0 olarak uygulanacağı yönünde düzenleme yapılmıştır.

Uygulamaya Yönelik Sorunlar ve Sorular

Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan hükümlerin uygulanması sonucunda, ortakları nakit fon elde eden şirket ortaklarının, bu nakit fonları tekrar sermaye artırımında kullanması sonucunda, KVK 10. maddede yer alan nakit artırılan sermaye için faiz indiriminden faydalanıp faydalanamayacakları açık değildir. Mevzuat’ ta bu konuda doğrudan bir engel bulunmamasına rağmen, konu önümüzdeki dönemde çokça tartışılacak gibi görünüyor. 

Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, şirketin ortağından belli bir oranda hisse satın almasının vergisel olarak, sermaye azaltımı sayılıp sayılmayacağının da bu bağlamda ortaya konması büyük önem arz etmektedir. 

İlgili Bakanlar Kurulu Kararı’nda yer alan “(…) nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan…”  ifadesi de pek net değildir.

Şöyle ki; Türk Ticaret Kanunu’na göre şirket kendi ortağının hissesini satın alır ve ortak bu işlemden elde ettiği nakit fonu, şirkete tekrar sermaye olarak ilave ederse “Bu, “(…) başka şirketlere sermaye olarak konulan (…)” ifadesine ters düşecek midir?” sorusuna doğrudan cevap verebilmek oldukça zor.  

Konu hakkında İdare’nin yapacağı açıklamalar oldukça önemli olacaktır. Türk Ticaret Kanunu’ndaki, şirketin kendi payını iktisap etmesinin vergisel sonuçlarının ve bu tür bir nakdi fon ediniminin, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde yer alan düzenlemeden yararlanıp yararlanamayacağının bir sirküler ile açıklanarak; akıllardaki soru işaretlerinin giderilmesinin yararlı olacağı düşüncesindeyiz. Berkan Tolu/http://www.kpmgvergi.com

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.