Sosyal Güvenlik Reformu da denilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda önemli değişiklikler yapan 5754 sayılı kanun, 17 Nisan 2008 günü TBMM'de kabul görmüştü.

Şimdi de 8 Mayıs 2008 günlü 26870 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı. Bu kanun ile "3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun"da yapılan değişiklikler, hemen yürürlüğe girdi. Buna göre;

Borçlanma tutarları artırılmıştır: 3201 sayılı kanunun 4. maddesi değiştirilmiş ve halen günlüğü 3,5 dolar olan borçlanma bedeli bundan böyle (8.5.2008 gününden itibaren) başvuranlar için, müracaat tarihinde geçerli olan asgari ücret (608.40 YTL) ile asgari ücretin 6,5 katı (3 bin 954,60 YTL) arasındaki bir rakamın yüzde 32'si olacaktır. Rakamı ise borçlanacak kişi kendisi belirleyecektir. Eskiden 3,5 dolar olan bedel aylık 105 dolara, kura göre de yaklaşık 135 YTL'ye tekabül etmekteyken, bundan böyle en az (608,40X0,32) 194,70 YTL ve en çok (3 bin 954,60X0,32) 1.265,47 yeni lira olacaktır.

Ödeme süresi getirildi: Halen geçerli olan 3201 sayılı kanun gereğince borçlanılan bedelin bir ödeme süresi yoktur. Kişi dilediği zaman ödeme hakkına sahip iken yeni durumda artık bir ödeme süresi getirilmiştir. Kanuna göre, "...Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranır..." Ödemeler, bulunduğunuz yere göre değişmektedir. Yurtdışında iken borçlanma isteğinde bulunacak sigortalı veya hak sahipleri, Yeni Türk Lirası olarak bildirilecek tutarın karşılığını döviz cinsinden, Türkiye'de ise YTL olarak ödeyecek.

Kesin dönüş şartı devam ediyor: 3201 sayılı kanunun eski ve yeni halinde de borçlanılan sürelerle emekli olunabilinmesi için yurda kesin dönüş yapılması şartı aynen devam etmektedir. Unutulmaması ve karıştırılmaması gereken nokta, 'borçlanmak için yurda dönülmesi' şart değildir, borçlanıp parayı ödedikten sonra emekli olmak için yurda kesin dönüş yapılması şartı vardır.

Paranın iadesi de var: 3201 sayılı kanun gereğince, "...Borçlanmadan sonradan vazgeçenler ile yapılan borçlanma sonrasında aylık bağlanması için gerekli şartları yerine getiremeyenlere ve bunların hak sahiplerine talepleri üzerine yaptıkları ödemeler, faizsiz olarak iade edilir." denilerek, istenirse ödenen rakamların geri alınabilmesi hakkı verilmiştir.

Bağ-Kur'lu sayılacaklar: Yurtdışı borçlanması yapılan süreler artık eski adıyla Bağ-Kur'a, yeni adıyla 4/b'ye sayılacaktır ki; bu SSK'lı gibi emekli olmak isteyenler için zorluklar yaşatacaktır. Kanuna göre; "Yurtdışı hizmet borçlanmasına ait süreler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde; Türkiye'de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa aynı kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir." denmiştir. Bu arada yine aynı kanun gereğince 30 Nisan gününden sonra eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4/c'li olarak işe başlayanların, yurtdışı borçlanma süreleri de 4/b'ye yani Bağ-Kur'a sayılacaktır.

Bunlara SGDP ile çalışmak yasak: Yeni 3201 sayılı kanun gereğince, yurtdışı borçlanması yaparak emekli olanlardan, tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanlar ile Türkiye'de sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesilecektir. Yurtdışı borçlanması ile emekli olanların 'sosyal güvenlik destek primi' (SGDP) ödeyerek çalışma hakları olmayacaktır.

Bulgaristan göçmenleri artık borçlanabilecek: Yeni kanun gereğince, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 1.1.1989 tarihinden 8.5.2008 tarihine kadar zorunlu göçe tabi tutulan, Türk vatandaşı olup Türkiye'de ikamet eden ve 1.7.1976 tarihli ve 2022 sayılı kanun dahil olmak üzere sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir veya aylık almamak koşulu ile yurtdışında geçen ve belgelendirilen çalışma süreleri bu kanuna göre borçlandırılmak suretiyle yaşlılık aylığı bağlanmasında sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilecektir. Yani Bulgaristan göçmeni soydaşlarımız Bulgaristan'da geçen sürelerini artık borçlanmak için müracaat edebilir.

Eski borçlanmalar 3,5 dolardan devam edecek: 8 Mayıs 2008 gününden önce yurtdışı hizmet borçlanması talebinde bulunanlardan; borç tahakkuku yapılmış olanların, borç tahakkuku ile ilgili işlemleri devam edenlerin, tahakkuk ettirilen borçlarını ödeyenlerin ve borçlandıkları yurtdışı hizmetleri dikkate alınarak aylık bağlanmış olanların kazanılmış hakları saklıdır ve onlar için ödeme süresi olmadığı gibi yine 3,5 dolardan ödeme yapacaklardır.

Erken emeklilik için 31 Mayıs'a kadar süreniz var

Şu an 21 yaşında üniversite öğrencisiyim ve bu yaz staj yaparak ilk defa çalışma hayatına atılacağım. Fakat yeni kanuna göre 65 yaşında emekli olacağım, ayrıca emekli aylığımda yüzde 10 düşüş olacak. Yeni yasadan etkilenmemek için 600 YTL ceza bedeli ödeyerek 30 Nisan 2008 tarihinden önce çalıştığımı gösterebileceğim söyleniyor. Gerçekten rakam 600 YTL mi ve yeni yasadan etkilenmemek için geç mi kaldım? Bilgilendirirseniz sevinirim. Caner Gündüz

Evet 30 Nisan 2008 günü ve öncesinde sosyal güvenlik sistemine uzun vadeli (emeklilik-yaşlılık-malullük-ölüm) sigorta primi ödemiş olanlar, 65 yaşında değil, kadın ise 58 ve erkek ise 60 yaşında emekli olacak. Bu kişilerin emekli aylıkları da yüzde 10 fazla olacağı gibi ileride emekli olup SGDP ödeyerek, emekli aylıkları kesilmeden çalışma imkanlarına da sahip olacaklar. Ancak, sorunuzda 30 Nisan'dan önce çalıştığımı göstersem demişsiniz, bunun doğrusu şu: Nisan 2008 ayı içinde işe girenlerin işe girişlerini 31 Mayıs 2008 gününe kadar işverenler yapabilir ve her bir işe giriş için 608,40 YTL (bir asgari ücret) idari para cezasını öderler. 31 Mayıs 2008 gününden sonra da (haziran ayı ve sonrası için) aynı ceza ile işe nisan ayı için giriş verilebilir. Ama bu kez bir aydan fazla süre geçtiği için mutlaka SGK'nin denetim elemanları tarafından doğruluğu araştırılmadan işe giriş kabul edilmez.

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=687494