ANONİM ŞİRKETLERİN KURUCU ORTAKLARININ SİGORTALILIĞININ 1479 SAYILI BAĞ-KUR KANUNU’NDAKİ YERİ

Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının sigortalılığı, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu(5)’nun şu an mülga(6) durumda bulunan “Sigortalı Sayılanlar Sayılmayanlar” başlıklı 24. maddesinde açıklanmaktaydı.

1479.24. maddenin ilgili kısmı:

“Aşağıda sayılan sigortalılar hakkında malûllük, yaşlılık ve ölüm hallerinde bu Kanun’da yazılı şartlarda sosyal sigorta yardımları sağlanır.

I- Sigortalı sayılanlar.

Kanunla kurulanların verdiği yetkiye dayanılarak kurulu Sosyal Güvenlik Kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan,

g) Anonim Şirketlerin kurucu ortakları ile Yönetim Kurulu üyesi olan ortakları,

bu Kanun’a göre sigortalı sayılırlar.”

Bu hüküm uyarınca, anonim şirket kurucu ortakları, Bağ-Kur sigortalısı, yeni deyimle 4.1-b sigortalısı sayılmaktaydılar.

III- ANONİM ŞİRKET KURUCU ORTAKLARININ SİGORTALILIĞININ 5510 SAYILI KANUN’DAKİ YERİ

01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun’un, “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı 4. maddesinde;

5510/4. Madde: “Bu Kanun’un kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından;

3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları, sigortalı sayılırlar.”

şeklinde hüküm ihdas edilmek suretiyle, anonim şirketlerin kurucu ortakları, 4/1-b (Bağ-Kur) statüsünde sigortalılık kapsamından çıkarılmıştır.

IV- BAĞ-KUR KAPSAMINDA ÖNCEDEN SÜREGELEN SİGORTALILIĞIN 4/1-b KAPSAMINDA DEVAM ETTİRİLMESİ

5510 sayılı Kanun’un “Anonim Şirket Kurucu Ortaklarının Sigortalılıklarına İlişkin Geçiş Hükümleri” başlıklı geçici 22. maddesinde, konuyla ilgili düzenlemeler yer almaktadır.

Geçici Madde-22: “Bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 3 numaralı alt bendinde belirtilen anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce 1479 sayılı Kanun’un 24. maddesine tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise bu Kanun’un yürürlük tarihi itibariyle sona erer.”

Bu düzenleme kapsamında, süregelen Bağ-Kur (4/1-b) sigortalılığını devam ettirmek isteyen anonim şirket kurucu ortakları, maddede belirtilen süre içerisinde başvuru yaparak, Bağ-Kur (4/1-b) sigortalılığını devam ettirme imkânına sahip olmuşlardır.

Diğer yandan, anonim şirket kurucu ortaklığından dolayı Bağ-Kur sigortalılığı bulunduğu halde, bu statüsünü devam ettirmek için altı aylık süre içerisinde SGK’ ya talepte bulunulmamasına karşın, 01.10.2008-01.04.2009 tarihleri arasında en az bir cari ay Bağ-Kur prim ödemesi yapılması halinde, bu durumun zımni irade beyanı olarak kabul edileceği ve Bağ-Kur (4/1-b) sigortalığının SGK tarafından devam ettirileceği, 2013/11 sayılı Genelge’de hüküm altına alınmıştır.

Aksi halde ise bu kişilerin Bağ-Kur sigortalılığı, 01.10.2008 tarihi itibarıyla sona erdirilmektedir.

V- ANONİM ŞİRKET KURUCU ORTAKLARININ KENDİLERİNE AİT ŞİRKETTE 4/1-A SİGORTALILIĞI

5510 sayılı Kanun’un “Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi” başlıklı 53. maddesinde, “4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükümde, “ortak olunan işyerlerinde 4/1-a kapsamında sigortalı bildirilemezler” şeklinde hüküm yer alsa da, anonim şirket kurucu ortakları, 01.10.2008 tarihinden itibaren, 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b bendi kapsamında sigortalı sayılmadıklarından, kurucu ortak oldukları anonim şirketler üzerinden, 4/1-a kapsamındaki çalışmaları kapsamında, bu statüyle sigortalı olarak tescil edilebilmektedirler.

VI- SÜREGELEN BAĞ-KUR SİGORTALILIĞINI GEÇİCİ 22. MADDE KAPSAMINDA DEVAM ETTİREN KURUCU ORTAKLARIN, 4/1-a KAPSAMINDA TESCİLİ

Bağ-Kur kapsamında önceden süregelen sigortalılığını, 5510 sayılı Kanun’un geçici 22. maddesinde verilen imkân çerçevesinde, 5510/4-1-b kapsamında devam ettiren kurucu ortakların, kurucu ortak oldukları anonim şirket işyerlerinden 4/1-a kapsamında sigortalı olarak tescil edilmesi durumunda, nasıl bir durumla karşılaşılacağı önem arz etmektedir.

Yukarıda yer alan diğer açıklamalarımızda da yararlandığımız 2013/11 sayılı SGK Genelgesi’ne, 2015/19 sayılı SGK Genelgesiyle eklenen “1.19. Anonim Şirketlerin Kurucu Ortaklarının Sigortalılığı” bölümünde, bu konuda açıklamalar yer almaktadır.

Söz konusu hükümlerde, anonim şirket kurucu ortağının, kurucu ortak olduğu anonim şirket işyerinden 4/1-a kapsamında sigortalı olarak tescil edilmesinin, “sigortalılık statüsü iradesini, 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı olma yönünde kullandığı” şeklinde yorumlanacağı belirtilmektedir.

Buradan hareket edildiğinde, söz konusu kişilerin, 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında devam ettirilmekte olan sigortalılığının sona erdirilmesi, 4/1-a (SSK) kapsamındaki sigortalılık statüsünün geçerli sayılması gerekmektedir.

VII- SONUÇ

Anonim şirket kurucu ortaklarının sigortalılık statüleri, sosyal sigorta kanunlarında meydana gelen değişikliklerden etkilenmiş ve süreç içerisinde farklılıklar arz etmiştir.

Anonim şirket kurucu ortakları, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu kapsamında sigortalılık statüsüne sahipken, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile bu statüsünü kaybetmiş, ancak geçmişten gelen Bağ-Kur sigortalılığı, bu statüdeki sigortalılığın devam ettirilmek istendiği yönündeki talebin, zımnen de olsa 01.10.2008-01.04.2009 tarihleri arasında SGK’ ya intikal ettirilmesi kaydıyla, devam ettirilmiştir.

5510 sayılı Kanun döneminde ise, Kurucu ortak olunan şirkette, 4/1-a (SSK) kapsamında çalışma şartıyla, bu statüde sigortalı olunabilmekle birlikte, bu durumda daha önceden devam ettirilen 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalılığı sona erdirilmektedir. Fazıl KARA* Yaklaşım / Ağustos 2015 / Sayı: 272

*  Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi, A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

(1) İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun, 11.09.2014 tarihli ve 29116 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2) İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair bu Kanun, 23.04.2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3) 03.07.2015 tarihli ve “2013/11 sayılı Genelge” başlıklıdır.

(4) 22.02.2013 tarihli ve “Sigortalılık İşlemleri” başlıklıdır.

(5) Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu

(6)  5510 sayılı Kanun’un 106. maddesiyle mülga

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.