I- GİRİŞ

Türk müteşebbisleri günümüz ekonomik çıkarlarının gerektirdiği şekilde dünyanın her yerinde yatırım ve ticaret yapmaktadır.  Bu çerçeve pek çok ülkede şirket payları satın alınmakta veya yeni şirketler kurulmaktadır.  Zaman zaman da kurulan bu şirketlerdeki sahip olunan hisseler ticari ve ekonomik yaşamın doğal bir gereği olarak elden çıkarılabilmektedir.  Bu yazımızda yurt dışında sahip olunan bir limited şirket payının satılması ve satıştan elde edilen tutarın banka kanalıyla Türkiye’ye getirilmesi durumunda vergileme işlemleri irdelenecektir.

II- KONUNUN ANALİZ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) “Değer Artışı Kazançları” başlıklı mükerrer 80. maddesinde, “Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.

(...)

4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

(...)” 

GVK’nın mükerrer 80. maddesinde geçen “elden çıkarma” kavramı, maddede belirtilen mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

GVK’nın mükerrer 80. maddesi uyarınca, bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 6000 Türk Lirası (287 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 01.01.2015 tarihinden itibaren 10.600 TL) gelir vergisinden müstesnadır.

GVK’nın “Safi Değer Artışı” başlıklı mükerrer 81. maddesinde de; “Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanunu’nun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.

(…)

Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen yabancı sermayenin bu kıymet veya hisselerinin iktisap tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu kıymet veya hisselerinin elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır.

Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir (5281 sayılı Kanun’un 28. maddesiyle 01.01.2003 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere eklenen cümle. (01.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere)  Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu açıklamalara göre, bir limited şirket ortaklık payının elden çıkarılmasından doğan kazanç GVK’nın mükerrer 80. maddesinin (4) numaralı fıkrasına göre değer artışı kazancı niteliğinde olup, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler dikkate alınmak suretiyle hesaplanacak değer artışı kazancının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekir.

Konuyu bir örnek ile somutlaştırmakta yarar bulunmaktadır.

Örnek:

(A) gerçek kişisi, 02.01.2014 tarihinde Londra merkezli (X) Limited Şirketi’ne 250.000 ABD Doları karşılığında ortak olmuştur.  A kişisi söz konusu şirket ortaklık payını 02.01.2015 tarihinde 290.000 ABD Doları karşılığında satmış ve bu satıştan elde ettiği tutarı banka aracılığıyla Türkiye’ye getirmiştir.  Bu satıştan doğan değer artış kazancı üzerinden ödenecek gelir vergisi ne olacaktır?  (A kişisinin beyana tabi başka geliri olmadığı ve bu satış nedeniyle katlandığı herhangi bir maliyetinin bulunmadığı varsayımı ile)

1- Öncelikle bu satıştan dolayı elde edilen kazancın endekslemeye tabi tutulup tutulmayacağının bulunması gerekir.

Bunun için edinim (iktisap) değeri ile satış değerleri arasındaki farkın % 10’dan fazla olması gerekir.  Eğer, fark % 10 ve üzerinde ise GVK’ nın mükerrer 81. maddesi uyarınca endeksleme yapılması gerekir. 

Edinim Değerinin TL Karşılığı: (250.000 US $ x 2.1304*) = 532.600 TL

Satış Değerinin TL Karşılığı: (290.000 US $ x 2.3269**) = 674.801 TL

Edinim Değeri – Satış Değeri = 674.801 – 532.600 = 142.201 TL

Değer Artışı Oranı = 142.000 / 674.000 = 0.2107 = % 21.07 > % 10 Endeksleme Var.

* 02.01.2014 tarihindeki TCMB Döviz (US $) Alış Kuru.

** 02.01.2015 tarihindeki TCMB Döviz (US $) Alış Kuru.

2- Endeksleme:

Endekslenmiş Maliyet Bedeli = (Satış Tarihinden 1 Ay Önceki Endeks / Alış Tarihinden 1 Ay Önceki Endeks) x Maliyet (Edinim) Bedeli

Endekslenmiş Maliyet = (236,61 / 221,74) x 532.600 = 568.316 TL

3- Değer Artış Kazancı:

Değer Artış Kazancı = Satış Bedeli (Elden Çıkarma Bedeli) – Endekslenmiş Edinim (İktisap veya Maliyet Bedeli)

Değer Artış Kazancı= 674.801 – 568.316 = 106.485 TL

Londra’da satışı yapılan limited şirket payı karşılığında sağlanmış olan 106.485 TL değer artış kazancı 02.01.2015 tarihinde elde edildiği için 01.03.2016-25.03.2016 tarihleri arasında verilmesi gereken yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.  Mükellef A’nın başkaca bir geliri olmadığı varsayımı ile söz konusu değer artış kazancının beyanı şu şekilde olacaktır:

Değer Artış Kazancı: 106.485 TL

Değer Artış Kazancı İstisnası: (-) 10.600 TL

Gelir Vergisi Matrahı: 95.885 TL

Hesaplanan Gelir Vergisi: 25.649,75 TL*

* GVK 103. Maddedeki 2015 Gelir Vergisi Tarifesi Esas Alınarak Hesaplanmıştır.

III- SONUÇ

Yurt dışındaki limited şirket payının satılması halinde elde edilen kazanç GVK yönünden değer artış kazancı olup, GVK’ nın mükerrer 80 ve 81. madde hükümleri çerçevesinde elde edildiği yılın kazancı olarak beyan edilmesi gelir vergisine tabi tutulması gerekir. Bu işlemler yapılırken GVK’ nın mükerrer 81. maddesi hükümleri doğrultusunda endeksleme işlemlerinin unutulmaması önemlidir. Ahmet EROL* Yaklaşım / Eylül 2015 / Sayı: 273
http://www.yaklasim.com/TodayWriters.aspx?wid=5054&cid=28592

*Doç. Dr., T.C. Özyeğin Ünv. Hukuk Fakültesi, T.C. Kadir Has Ünv. Hukuk Fakültesi, Öğretim Üyesi

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.