İZİNLİ İKEN ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI

Yargıtay, izinle erken terhis edilen askerlik yükümlülerinin izinli oldukları sürede hizmet akdi ile çalışmaları halinde sigortalı sayılmaları gerektiği konusunda görüş birliğindedir.

Bu görüşün temel dayanaklarından biri, hizmet akdi ile çalışan askerlik yükümlülerinin de birlikte çalıştıkları sigortalılar gibi aynı derecede iş kazası ve meslek hastalığı risklerine maruz kaldıklarıdır. Diğerlerinin bu risklere karşı yasa tarafından korunur iken askerlik yükümlülerinin korunmaması yasa koyucunun amacına ters düşeceği gibi ([1]) adil de olmayacaktır.

Nitekim Yargıtay Onuncu Hukuk Dairesi’nin 17.11.1983 tarih ve E. 4296, K. 583 sayılı Kararı’nda “…iş yerindeki bu kimseler, işyerindeki diğer sigortalı işçiler ile birlikte aynı sigorta olaylarının tehdidi altındadırlar ve dolayısıyla aynı yasal korumaya duyulan gereksinme, bunlar içinde söz konusu olup aynı kanuni korumadan istifade etmeleri, yani sigortalı sayılmaları kanun koyucunun maksadına uygun düşer” denilmektedir.

Aynı kararda, terhis tarihindeki izinlerin ara izinlerden farklı olduğu, terhis tarihindeki izinlerde askerlik görevi ile ilgili fiili ilişkinin kesildiği de ifade edilmiştir.

Buna göre izinle erken terhis olup izin süresi içinde hizmet akdi ile çalışanların zorunlu sigortalı sayıldığı tartışmasızdır. Bu durumdaki kimseleri çalıştıran işverenler yasal süresinde kuruma bildirimlerini yapıp primlerini ödemekle yükümlüdür.

Ara izinlerde ki çalışmalarda konu hala tartışmalı ise de, uzun süreli ara izinlerde hizmet akdi ile çalıştırılan askerlik yükümlülerinin sigortalı olarak kuruma bildirilmeleri iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde işverenlerin lehine olacaktır.

Ancak askerden kaçanların kaçak oldukları sürede hizmet akdi ile çalışmaları halinde sigortalı sayılmamaktadır.

HAVA DEĞİŞİ RAPOR SÜRESİNDE ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI

Yargıtay Onuncu Hukuk Dairesi önceleri hava değişim raporu alan askerlik yükümlülerinin, hizmet akdine tabi çalışmaların ilk 3 aylık süre sinin sigortalı saymayacağı, 3 aydan sonra gecen hizmet akdine tabi çalışmaların ise sigortalı sayılması gerektiği düşüncesindeydi. İlk üç aylık süre içindeki çalışmanın sigortalı olarak kabul edilmemesinin nedeni ise Askerlik Kanunu gereği ilk üç aylık sürenin askerlik hizmetinden sayılması, üçüncü aydan sonraki sürelerin ise askerlik hizmetinden sayılmamasıydı.

Ancak daha sonra görüş değiştiren Yargıtay, hava değişimi alan askerlik yükümlülerinin bu süre içerisinde hizmet akdine tabi olarak çalışmaları halinde sigortalı sayılmaları gerektiği görüşünü benimsemiştir.

Nitekim Yargıtay Onuncu Hukuk Dairesi’nin, 21.02.2000 tarih ve E. 798, K. 932 sayılı Kararı’nda “Dört aylık hava değişim raporu alan askerlik görevi yükümlüsü raporlu olduğu dönemde, sigortalı bir işte çalışmışsa bu çalışmalar sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısından sayılacağına” hükmetmiştir.

Bu nedenle hava değişimi alan askerlik yükümlülerinin rapor süreleri içinde, hizmet akdi ile çalışmaları halinde zorunlu sigortalı sayılmaktadır. İşverenler yanlarında bu durumdaki kimseleri çalıştırmaları halinde yasal süresinde kuruma bildirmeleri ve primlerini ödemeleri gerekmektedir.  Celal TOZAN E-Yaklaşım / Ekim 2007 / Sayı: 51

*          Türk-İş Sosyal Güvenlik Danışmanı

[1]         Resul ASLANKÖYLÜ, Sosyal Sigorta Kanunu Yorumu, Ankara 2003

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.