5510 sayılı Sosyal Sigortalar (SS) ve Genel Sağlık Sigortası (GSS) kanunları 1 Ekim itibarıyla yürürlüğe girecek ve herkes GSS'li olacak. Kanuna göre; Türkiye'de ikamet etmek şartıyla, GSS primi ödeyerek GSS'li olacak kişiler;

• Hizmet akdiyle çalışan eski adıyla SSK, Tarım SSK'lı olan kişiler,
• Kamu kurum kuruluşlarında çalışan; memur, subay, astsubay, uzman erbaş, öğretim üye ve görevlileri eski adıyla Emekli Sandığı iştirakçileri,
• Eski adıyla Bağ-Kur'lu veya Tarım Bağ-Kur'lu dediğimiz bağımsız çalışanlar,
• İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
• Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden çok olan vatandaşlar, GSS primlerini kendileri veya işverenleri tarafından ödenerek sigortalı sayılacaklar.

Bunların bakmakla yükümlü oldukları kişiler (18 yaşından küçük çocukları) ise prim ödemeden GSS'li olacaklardır. 18 yaşından büyük çocuklar için ise ailenin geliri dikkate alınacak.

Asgari ücrete göre kazanç tespitindeki aile, GSS'den prim ödemeyerek yararlanmak için kişilerin; 'harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar'dan olmaları gerekiyor. İşte bu belirlemede kullanılacak yani geliri toplanacak aile üyeleri ise; 'aynı hane içerisinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyükanne ve büyükbabadan oluşacak'.

Hesaplama örneği

Diyelim ki evde sizinle birlikte ikamet eden 1 Ekim 1990 doğumlu kızınız var. 1 Ekim 2008 günü 18 yaşını tamamlayacak. Aynı gün GSS Kanunu yürürlüğe girmiş olacağından artık kızınız sizin üzerinizden sağlık yardımı-karnesi alamayacak. Ancak sigorta kapsamı dışında da değil. Sosyal Güvenlik Kurumu ailenizin gelirlerine bakacak ve evde yaşayan sayısına göre ailede kişi başına düşen gelir asgari ücretin üçte birinden çok ise kızınız için SGK'ya her ay GSS primi ödeyeceksiniz. Mesela, evinizde siz, eşiniz ve 1 çocuğunuz varsa ve ailenin bütün geliri asgari ücret kadar ise kızınız için GSS primi ödeyeceksiniz. Aylık geliriniz asgari ücretten daha az ise bu durumda ailenin her bir ferdi başına düşen gelir asgari ücretin 3'te 1'inden az olacağı için kızınızın sigorta primini devlet ödeyecek. Aşağıdaki gibi hesaplanacağı üzere bulduğunuz kişi başına düşen gelirinizden yüzde 12 oranında prim tahsili yapılacak.

• Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar ise asgari ücretin üçte biri (Prim 608/3 X 0,12= 24,32 YTL),
• Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar ise asgari ücret (Prim 608 X 0,12= 72,96 YTL),
• Asgari ücretin iki katından fazla ise asgari ücretin iki katı (Prim 608 x 2 x 0,12= 145,92 YTL).

Ablanız 24 aylık çeyiz yardımı alır

Annem ve en küçük kardeşim SSK'dan dul-yetim aylığı alıyor. Büyük kız kardeşim SSK'lı çalışırken 13 Nisan 2008 tarihinde işten çıktı ve 26 Nisan 2008'de SSK'ya dilekçe verip aylık talep etti. Şimdi ise 24 Mayıs 2008'de resmî nikâhı yapılacak. Evlilik yardımı alabilir miyiz? Alırsa, annem ve küçük kardeşimizin maaşından bir kesinti olur mu? Ali Yıldız

1 Ekim 2008 gününe kadar geçerli olacak 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince, vefat eden babanızın aylığının yüzde 50'sini anneniz, kalan yüzde 50'nin de sadece yarısını yani yüzde 25'ini küçük kardeşiniz yetim aylığı olarak alıyor. Yüzde 25 ise boşta duruyor. İşte, büyük kız kardeşiniz şimdi işinden ayrılıp SSK'dan yetim aylığı talep edince boşta olan yüzde 25'i alacak, ne annenizin ne de kardeşinizin aylığında bir azalma olmayacak. Şayet, babanızın aylığı en düşük rakamdan bağlanmışsa bir bin lira düşüş olabilir.

Öte yandan büyük kız kardeşinizin yetim aylığı bağlandıktan sonra evleneceği için SSK'dan 24 aylık yetim aylığı tutarında çeyiz parası veya evlilik yardımı alma hakkı da olacak. Bunun için resmî nikâhtan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sigortalı Tahsis Dairesi Başkanlığı Sıhhiye-Ankara adresine nikâh cüzdanının fotokopisi ile birlikte dilekçe göndersin.

Mahkemeye giderseniz annenize dul aylığı verilir

Babam 1931 doğumlu. 1980'de bakkal açıp 1986'da bıraktı. Rahmetli babam, o dönemde vergi dairesine 2 yıl kayıtlı olarak çalıştığı için 2 yıl 23 gün Bağ-Kur primi ödemiş. Babamı 18.08.2007 tarihinde kaybettik ve annemin emekli olabilmesi için girişimlerimiz oldu. Bağ-Kur yetkilileri vergi dairesinden ve Bakkallar Odası'ndan alınan bilgilere dayanarak bize annemizin emekli olabileceğini söyledi. Hizmet süresinin 1800 gün olmadığını ama Bakkallar Odası'ndan gelen bilgiler neticesinde bizden 4 bin YTL üstünde bir miktar tahsil ederek eksik primlerin tahsilini yaptılar. Bütün işlemler tamamlandıktan sonra bize 2-3 ay içerisinde gelecek yazı ile emekliliğin başlayacağını belirttiler. Ancak, 3 ay sonra gelen yazıda annemin ölüm aylığından yararlanamayacağı yazıyordu. Çünkü babamın Bağ-Kur'a ilk kayıt tarihi olan 20.04.1982'den sonrasını dikkate almışlar. Bakkallar Odası'ndaki 1982'den öncesi olan 2 yılı hesaba katmamışlar. Bu yüzden 5 yılın tamamlanamadığını yazmışlar. Bu durumda babam için askerlik borçlanması yaparak süreyi 5 yıla çıkarıp anneme aylık bağlatabilir miyiz? Mustafa Yaşar Sivri

20.04.1982 gününe kadar Bağ-Kur sigortalısı olmak zorunlu değildi. Sadece isteyenler girebiliyorlardı. Bu sebeple Bağ-Kur'un 20.04.1982 öncesine gitmemesi konusunda yapacak bir işlem yok. Askerlik borçlanması konusuna gelince Bağ-Kur sadece yaşayanların Bağ-Kur'a prim ödemekte oldukları anda dilekçe vermeleri şartıyla askerlik borçlanmalarını kabul etmektedir. Yani vefat eden Bağ-Kur'luların eş ve çocuklarının askerlik borçlanma taleplerini reddeder. Ancak, bu durum yasal değildir ve vefat eden kişiler için de askerlik borçlanması yapılabilmesi gerekir. Dolayısıyla önce Bağ-Kur'a askerlik borçlanması için müracaat edin. Reddedince de İş Mahkemesi'nde dava açıp hem askerlik borçlanmasının kabulü ve sonrasında da annenize dul aylığı bağlanmasını talep ediniz. Bu konuda aşağıda örneğini bulabileceğiniz kesinleşmiş yargı kararı var:

Yargıtay 10'uncu Hukuk Dairesi

E: 2004/3097, K: 2004/10420, Tarih: 08.11.2004

* ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMASI

* BORÇLANMA PRİMİ

ÖZETİ: Sigortalının ölümü halinde hak sahipleri borçlanma talebinde bulunabilirler. Borçlanma tutarlarının 2 yıllık süre içinde ödenmesi şart ise de, borçlanma talebi yönünden maddede herhangi bir süre öngörülmemiştir. Bu bakımdan Kurumun davacının askerlik borçlanma talebini reddetmiş olması hatalıdır. (1479 s. Bağ-Kur K. m. 41, ek madde 9)

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazarno=1057