Vergi Usul Kanunu'nun 140. maddesinde, vergi incelemesi yapanların inceleme sırasında uymaları gereken esaslar hüküm altına alınmıştır. Bu maddenin sonunda ise vergi incelemelerinde uyulacak diğer usul ve esasların Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceğine hükmedilmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde "Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" çıkarılmış olup, söz konusu Yönetmelik 31.10.2011 tarihinden itibaren yürürlüktedir.

Bu kez 6 Kasım 2015 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren bir Yönetmelik'le (Yeni Yönetmelik) yukarıda belirtilen Yönetmelik'te (İnceleme Yönetmeliği) bazı değişiklikler yapılmıştır. Aşağıda bu değişikliklerin sadece mükellefler açısından önemli olanlarına değinilmiştir:

1. Tutanak aşamasında yapılması muhtemel işlemler hakkında mükellefe bilgi verilmesi:

İnceleme Yönetmeliği'nin 16. maddesinde inceleme tutanakları ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır. Yeni Yönetmelik'le bu maddeye eklenen dördüncü fıkra ile tutanağa istinaden yapılması muhtemel işlemlerin neler olduğuna dair mükellefe bilgi verilmesi hususu düzenlenmiştir. Eklenen fıkra aşağıdadır:

"Tutanakta yer alan hususların vergi kanunları karşısında yapılması muhtemel işlemler bakımından ispatlama vasıtası olduğu ve yapılması muhtemel işlemlerin neler olduğu mükellefe izah edilir."

"İnceleme tutanaklarında yer alacak unsurlar" başlıklı 17. maddeye de yukarıdaki değişikliğe paralel olarak yeni bir ibare eklenmiştir. Buna göre vergi incelemesi ile ilgili düzenlenecek tutanaklara, yapılması muhtemel işlemlerin neler olduğunun tutanağın düzenlenmesinden önce bildirildiği hususu eklenecektir.

2. İnceleme sırasında mükellef tarafından ibraz edilen muktezalar:

İnceleme Yönetmeliği'nin "Raporların mevzuata uygun olması" başlıklı 18. maddesine yeni bir fıkra eklenmiştir. Buna göre mükelleflerin inceleme konusuyla ilgili inceleme elemanına ibraz ettiği muktezanın (özelge) tutanağa dahil edilmesi gerekmektedir. Muktezanın mükellefin durumunu açıklayıp açıklamadığı konusu ise inceleme elemanı tarafından inceleme raporunda değerlendirilecektir. Eklenen fıkra aşağıdadır:

"Mükelleflerin, inceleme sırasında vergi kanunlarına göre eleştiri konusu yapılacak hususlarla ilgili olarak inceleme elemanına özelge ibraz etmesi durumunda, özelge inceleme tutanağına dâhil edilir. Özelgenin mükellefin durumunu açıklayıp açıklamadığı hususu, inceleme elemanı tarafından düzenlenen raporda değerlendirilir."

3. Özel hesap dönemine tabi mükelleflerde aylık vergilere ilişkin yıllık rapor düzenlenmesi:

İnceleme Yönetmeliği'nin "Vergi inceleme raporlarının düzenlenmesi" başlıklı 19. maddesinin birinci fıkrasında, vergilendirme dönemi bir yıldan kısa olan vergilere ilişkin vergi inceleme raporlarının, her bir döneme ilişkin matrah ve/veya vergi farkları ayrı ayrı gösterilmek suretiyle ve takvim yılı aşılmamak koşuluyla tek bir rapor olarak düzenlenebileceği hükmü yer almaktaydı. Bu fıkraya eklenen ibareler ile özel hesap dönemine tabi mükelleflerde yapılacak olan söz konusu incelemelerde (KDV, BSMV, damga vergisi, muhtasar gibi) takvim yılı yerine özel hesap döneminin esas alınacağı belirtilmiştir. İlgili fıkranın son hali aşağıdadır:

"Vergi inceleme raporları, vergi türü ve dönemi itibarıyla ayrı ayrı düzenlenir. Vergilendirme dönemi bir yıldan daha kısa olan vergilere ilişkin vergi inceleme raporları, her bir döneme ilişkin matrah ve/veya vergi farkları ayrı ayrı gösterilmek suretiyle hesap dönemine göre kazançları tespit edilenler için takvim yılı aşılmamak koşuluyla özel hesap dönemine tâbi mükelleflerde ise özel hesap dönemine tekabül edecek şekilde tek bir rapor olarak düzenlenebilir."

4. İnceleme sonucunda eleştiriyi gerektiren bir hususa rastlanmaması durumunda mükellefe bildirim:

İnceleme Yönetmeliği'nin 19. maddesinin aşağıdaki dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

"Vergi kanunlarına göre yapılan incelemeler sonunda eleştiriyi gerektiren bir hususa rastlanmaması halinde bu durum, incelemeyi yapan tarafından düzenlenecek bir rapor ile nezdinde inceleme yapılana bildirilir."

5. Uluslararası bilgi değişimi amacıyla yapılacak incelemeler:

İnceleme Yönetmeliği'ne eklenen aşağıdaki 23/A maddesinde, uluslararası anlaşmalarda yer alan bilgi değişimine ilişkin hükümler çerçevesinde bilginin sağlanmasına yönelik gerçekleştirilecek araştırmalara öncelik verilmesi gerektiği belirtilmiş ve bu incelemelerin tamamlanma süresi belirlenmiştir.

"Uluslararası anlaşmalarda yer alan bilgi değişimine ilişkin hükümler çerçevesinde bilginin sağlanmasına yönelik gerçekleştirilecek araştırmalar öncelikli olarak ele alınır ve en kısa zamanda tamamlanır. Bu süre, bilgi talebinin Başkanlığa (Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı) ulaştırıldığı tarihten itibaren iki ayı geçemez." E&Y

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.