A- DOĞUM SONRASINDA ÖZEL OLARAK TANINAN HAKLAR

Kadın işçilere doğum sonrasında istekte bulunmaları halinde, çalıştırılamayacakları 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verileceği 4857 sayılı İş Kanunu’nun kadınlara ilişkin önemli düzenlemelerinin bulunduğu 74. maddesinde yer almıştır. Öte yandan aynı maddede, bahsi geçen sürenin yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmayacağı ifade edilmiştir.

Bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için; hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağına işçinin kendisinin karar vereceği, günlük çalışma süresinden sayılan günde toplam birbuçuk saatlik süt izni hakkı da İş Kanunu’nun kadın işçilere tanıdığı diğer bir haktır.

B- DOĞUM BORÇLANMASI

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. maddesinde 6552 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle kadın işçilere tanınan doğum borçlanması hakkı 2 çocuktan 3 çocuğa çıkartılmış, böylece kadın işçilere üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonraki iki yıllık süreyi geçmemek şartıyla (toplam 2160 güne kadar) doğum borçlanması yapabilme hakkı tanınmıştır.

C- ANALIK SİGORTASINDAN TANINAN HAKLAR

Analık sigortasından sigortalıya, analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için; erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Kadın sigortalının analığı halinde verilecek günlük geçici iş göremezlik ödeneği tutarı, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte ikisidir.

Analık sigortasından sağlanan diğer hak ise emzirme ödeneğidir. Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, 4/A ve 4/B kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine doğum tarihinde geçerli olan tarife üzerinden emzirme ödeneği ödenir. Emzirme ödeneğinden, her çocuk için yaşaması şartıyla bir defaya mahsus olmak üzere yararlanılır. 2015 yılı için ödeneğin miktarı 112,00 TL’dir.

Öngörülen emzirme yardımı; 4/A kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması, 4/B kapsamında olanlar için ise doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması şartıyla ödenir.

D- YAŞLILIK SİGORTASINDAN TANINAN HAKLAR

5510 sayılı Kanunla gelen bir düzenlemeyle emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte birinin, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmesi ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden indirilmesi sağlanmıştır. Bu haktan yararlanmak isteyen kadın sigortalının durumunu belgelendirmesi gerekmektedir.

E- KIDEM TAZMİNATI

Eski 1475 sayılı İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan 14. maddesinde işçiye hangi hallerde kıdem tazminatı ödeneceğine ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Kıdem tazminatına ilişkin hükümler temelde işçinin haklı bir sebebe dayanmadan kendi isteğiyle işten ayrılması halinde bu haktan yararlanmasına imkan vermemiştir; ancak bu düzenlemenin bazı istisnaları mevcuttur. Kadın işçinin, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde evlilik nedeniyle işten ayrılması hali de bu istisnalardan biridir. Kadın işçi bu haktan yararlanmak istiyorsa, evlilik tarihinden itibaren tanınan bir yıllık süreyi geçirmeden, evlendiğini gösteren belgeyi de ibraz ederek işverenden kıdem tazminatını talep etmelidir. Müjdat ŞAKAR Duygu ERKAN Yaklaşım / Aralık 2015 / Sayı: 276

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.