ÖLÜM AYLIĞI ALMAK İÇİN PRİM ŞARTI

Ölümün ne zaman, nereden geleceği belli değildir. Zaman ve mekan tanımaz. Sosyal Güvenlik Hukukumuzda ölüm aylığı için belirli süreli prim günü, sigortalılık süresi aranmaktadır. Oysa sosyal güvenlikte ölüm aylığı için prim şartı öne sürülmesi ise kimine göre doğru, kimine göre doğru olmayabilir.

Prim şartı ileri sürenler, sigortalıların kayıt dışı çalışmaması, sigortasına sahiplenmesini hedef almıştır.

Prim şartı olmaması diyenler ise,tıpkı iş kazası gibi prim gününe bakılmadan belirtilen alt sınır aylık dikkate alınarak sosyal sorumluluk adına ödenmesini istiyor.

Karşımız çıkan ise aktüerya  dengeler kavramı olmaktadır.

Bunun nedeni aktüerya dengesinin bozulması, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülemez bir duruma gelmesine sebep olabilir düşüncesi ağırlık kazanıyor.

Dolayısıyla bundan yola çıkan kanun koyucu  ölüm aylığında hak kazanmak için, belirli süre sigortalı olarak çalışma ve karşılığında prim günü ödenmesi,matrahının olması gereklidir deniliyor.

Ülkemizde sosyal güvenlikte yasal değişikliklerle birlikte bu konuda bilgi karmaşıklığı ve kirliliği ile birlikte dul, yetimlerde hak kayıpları ortaya çıkmaktadır.

ÖLÜM TARİHİ İLE ŞARTLARI İRDELEMEK GEREKİ

5510 sayılı SS ve GSSK ile birlikte ölüm tarihi Ekim/2008 öncesi 4-1(a/SSK) olması halinde 506 sayılı Kanun hükümleri geçerli olacaktır.

5 yıl Sigortalılık Süresi,900 gün yeterli olacaktır.

Ölüm Tarihi Ekim 2008 sonrası olması halinde 5510 sayılı SS ve GSSK ;

4-1(a/SSK)  kapsamında olan kişinin hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için, sigortalının ölüm tarihinde; 
- En az 5 yıl sigortalılık süresinin bulunması, 
- Her türlü borçlanma hariç en az 900 gün sigorta primi ödenmiş olması veya borçlanma dahil olmak üzere en az 1800 gün prim ödemiş olması, 
- Ölen kişinin malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölmesi veya malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış ancak henüz işlemi tamamlanmamış olması, 
- Sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle SGK tarafından bağlanmış bulunan malullük aylığı kesilmiş iken ölümün gerçekleşmiş olması gerekmektedir. 

BAĞ-KUR ŞARTLARI İLE DUL YETİM AYLIKLARINDA TARİHLER

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği Ekim 2008 tarihinden sonra ölen ve ölüm öncesi en son 4-1(b/BAĞ-KUR) kapsamında sigortalılığı bulunanların hak sahiplerinin ölüm aylığına hak kazanabilmelerinin ilk şartı sigortalının ölüm tarihinde en az 1800 gün prim ödemesinin bulunmasıdır.Sigortalının hizmetleri 1800 günden az ise sigortalı adına hak sahipleri askerlik,doğum,yurtdışı vs. borçlanması yoluyla prim ödeme gün sayısını 1800’e tamamlayarak aylığa hak kazanabilirler. İkinci ve en önemli şart ise ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin borcunun olmaması veya hak sahipleri tarafından ödenmesidir. 

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen 4-1(b/Bağ-Kur)  statüsündeki sigortalıların aile bireylerinin ölüm aylığına hak kazanabilmelerinde aranan prim ödeme gün sayısı şartı 3 defa değişikliğe uğramıştır. 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen 4-1(b/Bağ-Kur) statüsündeki  sigortalılar için ölüm tarihine göre değişkenlik gösteren şartlar vardır.

Buna göre; 

• 4 Ekim 2000 tarihinden önce ölenler için: 1080 gün prim ödemek, 
• 4 Ekim 2000 ila 7 Ağustos 2001 tarihleri arasında ölenler için: 1800 gün prim ödemek, 
• 8 Ağustos 2001 ila 1 Ağustos 2003 tarihleri arasında ölenler için: 1080 gün prim ödemek, 
• 2 Ağustos 2003 tarihi ve sonrasında sonra ölenler için: 1800 gün prim ödemek, sigortalının geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması için yeterli şarttır.

HİZMETLERİN BİRLEŞMESİNDE ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMASI

2829/8'inci Madde ile SSK ve BAĞ-KUR hizmetleri ile birlikte ölüm aylığı bağlanması halinde,

Aylığı bağlayacak kurum:

'' Madde 8 – Birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden, ilgililere; son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca, kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir. Ancak, malullük, ölüm, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre yaş haddinden re'sen emekli olma süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme ve bağlı oldukları kurumun kanunla değiştirilmesi hallerinde ilgililere hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca,kendi mevzuatına göre aylık bağlanır.''

Öte yandan, malullük, ölüm, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre yaş haddinden re’sen emekli olma, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme, bağlı oldukları kurumun kanunla değiştirilmesi hallerinde ise bu Kanun hükümleri dikkate alınmamakta, ilgililere hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurum mevzuatına göre aylık bağlanmakta, yani kişinin sigortalılığı en son hangi sosyal güvenlik kurumu kapsamındaysa, o kurum mevzuatına göre ölüm aylığı bağlanmaktadır.

Hizmetlerin birleştirilmesi zorunlu değildir

SGK, SSK ve Bağ-Kur hizmetlerini birleştirip 2829 göre /8'inci madde ile  dul/yetim aylığı hesaplar. Yargıtay Kararları gereğince hizmetlerin birleştirilmesi aylık alacak olanların istemesine bağlı bir durum olup, zorunluluk değildir. İş Mahkemesine başvurup, SGK’yı dava edebilirsiniz. Vedat İlki

http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=8326
Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.