24.06.2008 tarih ve 26916 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 267 seri no.lu Gelir vergisi Genel tebliğiyle, 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliklere ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

5766 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemelerle ilgili açıklamalar 09.06.2008 tarih ve 2008/50 sayılı Bültenimizde yapılmış olup, aşağıda 267 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalara değinilecektir.

1. Vergiden Muaf Esnafla İlgili Düzenleme

5766 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesine eklenen hükümle, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına sadece kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Düzenlemeyle ticari işletmelere ait atıkları mutad olarak veya belli aralıklarla satın alanlar muafiyet kapsamı dışında tutulmuşlardır.

Düzenleme 01.07.2008 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/13-b maddesine göre esnaf muaflığından yararlananlara hurda mal alımları karşılığında yapılan ödemeler % 2 oranında gelir vergisi stopajına tabidir. 5766 sayılı Kanun’la getirilen muafiyet stopaj uygulamasını etkilememekte olup, 94. maddede sayılanlar, 9. maddenin (7) numaralı bendi uyarınca esnaf muaflığından yararlananlara yaptıkları ödemeler üzerinden, önceden olduğu gibi stopaj yapmaya devam edeceklerdir.

2. Teşvik, İkramiye ve Mükâfatlarla İlgili Düzenleme

Gelir Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan; uçuş maksadıyla görevlendirilenlere, uçuş hizmetleri; deniz altına dalış yapanlara dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan bazı ödemeleri gelir vergisinden müstesna tutan düzenleme değiştirilerek, istisna gelir, maddede sayılanlara fiili uçuş ve dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan ödemelerle sınırlandırılmıştır.

Yapılan değişiklik 06.06.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Değişiklik, subay, astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler ve zamlarla ilgili mevcut istisnayı değiştirmemiştir.

5766 sayılı Kanun’la yapılan düzenleme, Türk Hava Kurumu ya da kanuni veya iş merkezi Türkiye'de bulunan müesseselerce yapılan bazı ödemeleri istisna kapsamı dışına çıkartmıştır. Yeni düzenlemeye göre, uçuş maksadıyla görevlendirilenlere uçuş hizmetleri, deniz altına dalış yapanlara dalış hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler ve zamlar aşağıdaki koşulları taşıması halinde gelir vergisinden müstesnadır:

• Ödemeyi yapanın Türk Hava Kurumu ya da kanuni veya iş merkezi Türkiye'de bulunan müesseselerden olması,
• Ödeme yapılanın uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personel olması,
• Ödemenin, uçuş ve dalış gibi hizmetler dolayısıyla fiilen gerçekleştirilen uçuş ve dalış süreleri ile sınırlı bulunması.

Sayılan şartların tamamını bir arada taşımayan ücret ve ücret sayılan ödemeler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94, 103 ve 104. maddelerine göre vergiye tabidir.

Öte yandan Genel Tebliğ ile 128 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin I/k-1 bölümünün ikinci paragrafı yürürlükten kaldırılmıştır. Kaldırılan paragraf istisnayı, fiili uçuş ve dalış hizmetleri karşılığında yapılacak tazminat, gündelik, ikramiye ve zam ödemeleriyle sınırlı tutmakta iken, süreklilik kazanmış yargı kararları istisnanın bu şekilde sınırlandırılmasının hukuka uygun olmadığı noktasında oluşmuştur.

Genel Tebliğ ile 128 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin ilgili bölümü yürürlükten kaldırılırken, bir yandan da değişiklik öncesi döneme ilişkin olarak bu çerçevede ödenen vergilerin iadesine olanak sağlanmıştır. Ancak iade olanağı, düzenleme konusu ödemelerden gelir vergisi stopajı yapılması nedeniyle dava açanlardan, haklarında lehlerine veya aleyhlerine kesinleşmiş yargı kararı bulunanları kapsamamakta, bu çerçevede verilen yargı kararlarının uygulanmasını öngörmektedir.

Tebliğde iade koşulları ve prosedürü açıklanmış olup, burada konu hakkında açıklama yapılmayacaktır.

3. Sporcu Ücretlerinin Vergilendirilmesine İlişkin Düzenleme

5766 sayılı Kanun’la, sporcu ücretlerinin 2017 yılı sonuna kadar stopaj yoluyla nihai olarak vergilendirilmesi öngörülmüştür.

Yapılan düzenlemeye göre;

• Sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıda belirtilen oranda stopaj yapılacak,
• Bu ödemelerden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi kapsamında ayrıca stopaj yapılmayacak,
• Ücret gelirini elde edenler tarafından bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecek ve diğer gelirleri için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Tebliğde sporcu ücretlerine ilişkin ödemelerin nakit dışında yapılması halinde, ücretin safi tutarının tespitine ilişkin bir açıklamaya da yer verilmiş olup, bu açıklamaya göre;

• Verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre,
• Konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler ise, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre

tespit edilecek ve bu ödeme tutarları toplamı üzerinden gelir vergisi stopajı yapılacaktır.

Sporcu ücretlerine uygulanacak gelir vergisi stopajı oranları aşağıdaki gibidir:

• Lig usulüne tabi spor dallarında;

1) En üst ligdekiler için % 15,

2) En üst altı ligdekiler için % 10,

3) Diğer liglerdekiler için % 5,

• Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5.

Düzenleme 01.07.2008 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Öte yandan, 09.06.2008 tarih ve 2008/50 sayılı Bültenimizde de açıklandığı üzere, yukarıda belirtilen düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde 31.12.2007 tarihinde yürürlükte olan hükümler uygulanacaktır. Dolayısıyla 01.01.2008 – 30.06.2008 döneminde sporculara yapılan ödemeler % 15 oranında stopaja tabidir ve bu gelirler beyan edilmeyecektir.

Genel hükümler çerçevesinde 01.01.2008 – 30.06.2008 döneminde sporculara yapılan ödemelerden varsa fazla kesilen verginin, ödenmiş olması kaydıyla, hak sahibi olan sporcuların talebi üzerine Vergi Usul Kanunu’nun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilecektir.

İade için dilekçe ile başvurulması, dilekçe ekine çalışılan kurumlardan alınacak; yukarıdaki şartların taşındığına ve söz konusu dönemlere ilişkin vergi tevkifatı tutarları ile ücretlilere vergi indirimi (vergi iadesi) tutarlarına ilişkin bilgileri içeren bir belgenin konması gerekmektedir.

5766 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 73. maddeyle, 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 3. maddesi kapsamında gelir vergisi teşviki uygulanan ücretlerin vergilendirilmesinde, öncelikle asgari geçim indiriminin uygulanması öngörülmüştür.

09.06.2008 tarih ve 2008/50 sayılı Bültenimizde;

• Yasal düzenleme olmaksızın da genel düzenlemeler çerçevesinde öncelikle asgari geçim indiriminin uygulanması, stopaja tabi bir gelirin kalması halinde ise 5084 sayılı Kanun çerçevesinde teşvik uygulaması gerektiği ve yapılan düzenlemenin de bunu öngördüğü,
• Düzenlemenin 01.01.2008 tarihinden geçerli olmak üzere 06.06.2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olması nedeniyle, farklı uygulama yapanların geçmiş işlemlerini ve muhtasar beyannamelerini düzeltmeleri gerekeceği, düzeltmenin nasıl yapılacağının ise Maliye Bakanlığınca yayımlanacak bir genel tebliğ ile belirleneceği belirtilmiştir.

Yayımlanan 267 seri no.lu Genel Tebliğ ile önceki dönemlere ilişkin olarak yapılacak düzeltme işlemi ve bundan sonra uygulamanın nasıl yapılacağı açıklanmıştır. Yapılan düzenlemeye göre, 01.01.2008 tarihinden 5766 sayılı Kanun’un geçici 73. maddesinin yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürede 5084 sayılı Kanun kapsamındaki yerlerde uygulanan asgari geçim indirimi işlemleri aşağıdaki şekilde düzeltilecektir.

• Yapılacak düzeltme işlemi, 5084 sayılı Kanun kapsamında terkine konu edilen tutarların terkin kapsamından çıkartılarak asgari geçim indirimi mahsubuna dönüştürülmesi suretiyle hak sahibi ücretlilere ödenmesini gerektirmektedir. Bu düzeltme işlemi ilgili dönemlerin tahakkuk tutarlarını etkilemeyeceği gerekçesiyle, Maliye Bakanlığı bu dönemlere ilişkin düzeltme beyannamesi verilmesine gerek duymamıştır.
• İşverenlerce 01.01.2008 tarihinden itibaren çalışanlara ait asgari geçim indirimi tutarı; ödenmesi gereken asgari geçim indirimi tutarı, ödenen tutar ve ödenecek fark tutar olarak tespit edilerek fark tutarların hak sahiplerine ödendiğine ilişkin ilgililerin imzasını taşıyan bir bordro düzenlenecektir. Aylık dönemler itibariyle düzenlenecek bordro "Asgari geçim indirimi bordrosu" ekinde saklanacaktır. Geçmiş döneme ilişkin asgari geçim indirimi tutarları, ilgili aydaki ücrete ilave olarak bir defada veya 31.12.2008 tarihine kadar eşit tutarlar halinde hak sahiplerine ödenecektir.
• Çalışanlara ilişkin eksik ödenmiş olan asgari geçim indirimi tutarlarını belirtilen süreler içinde çalışanlara yansıtmayan işverenler hakkında, 265 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen hükümler uygulanacaktır.

Öte yandan, 267 seri no.lu Genel Tebliğ ile Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğleri ekinde yer alan bildirim değiştirilmiş, Tebliğin yayım tarihinden itibaren yeni bildirimin doldurulması öngörülmüştür. Bundan sonra doldurulacak Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine İlişkin Bildirim örneği Tebliğ ekinde yayımlanmıştır. Daha önce yayımlanan "Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Kapsamında İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler" tablosunda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

bb) Yeni Uygulama

Asgari geçim indiriminin hesaplanmasına ilişkin yeni bir yasal düzenleme bulunmamakta olup, 5084 sayılı Kanun’un 3. maddesi kapsamında istihdam edilen ücretlilerle ilgili asgari geçim indirimi de, 265 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre hesaplanmaktadır.

Yeni düzenleme, asgari geçim indirimi tutarının, ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden öncelikle mahsup edilmesini öngörmektedir. Asgari geçim indirimi mahsubu yapıldıktan sonra varsa kalan gelir vergisi tutarı, 5084 sayılı Kanun’un 3. maddesi kapsamında işveren tarafından terkin edilecek tutardır.

Ancak terkin edilecek tutar, 5084 sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından fazla olamayacağından, asgari ücret üzerinden hesaplanan tutardan asgari geçim indiriminin mahsup edilmesi sonucu kalan tutar terkine konu edilecektir.

Tebliğde yapılan açıklama ve örneklere göre, asgari ücret üzerinden kesilen vergi tutarından; asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamından, diğer yerlerdeki iş yerleri için ise yüzde sekseninden fazla olmamak kaydıyla, 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecektir.

Konuyu Tebliğde yer alan 3 no.lu örnek üzerinden açıklayacak olursak, terkin edilebilecek vergi tutarının üst sınırı ve terkin edilecek tutar aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

Örnek

Mardin ilinde organize sanayi bölgesi dışında faaliyet gösteren (B) A.Ş. 30 işçi istihdam etmektedir. Ocak 2008 döneminde çalışanlarından tevkif ettiği Gelir Vergisi tutarı 3.000 YTL’dir. 30 işçi için Asgari Geçim İndirimi Bordrosunda hesaplanan asgari geçim indirimi ise 1.900 YTL’dir.

Buna göre, (B) A.Ş.’nin 30 işçi için yararlanacağı terkin tutarı şöyle hesaplanacaktır.

- Ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi : 3.000,00 YTL

- Asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi (30 x 77,57=) : 2.327,10 YTL

- Hesaplanan asgari geçim indirimi : 1.900,00 YTL

- 5084 sayılı Kanun kapsamında terkin edilebilecek tutar : 427,10 YTL

(2.327,10-1.900=)

- Vergi dairesine ödenecek tutar : 672,90 YTL

[3.000-(1.900+427,1)=]

Örnekte, ücretlilerin yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarları toplamı, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmiştir. Asgari ücret üzerinden tevkif edilen vergi tutarından; asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamından, diğer yerlerdeki iş yerleri için ise yüzde sekseninden fazla olmamak kaydıyla 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecektir.

Örnekte terkin edilebilecek vergi tutarının, asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi tutarından, asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar olan 427,10 YTL’nin yüzde sekseni olmadığına dikkat edilmelidir. Asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi tutarından, asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin yüzde sekseninden fazla olmadığı için bu tutarın tamamı terkin edilecek vergi tutarı olarak hesaplanmıştır.

Öte yandan, 267 seri no.lu Genel Tebliğ ile Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğleri ekinde yer alan bildirim değiştirilmiş, Tebliğin yayım tarihinden itibaren yeni bildirimin doldurulması öngörülmüştür. Bundan sonra doldurulacak Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine İlişkin Bildirim örneği Tebliğ ekinde yayımlanmıştır. Daha önce yayımlanan "Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Kapsamında İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler" tablosunda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

c) Sirkülerle Yapılan Açıklama

Gelir İdaresi Başkanlığınca yayımlanan ve 23.06.2008 tarihinde saat 16.45 itibariyle Başkanlığın internet sitesine konan 23.06.2008 tarih ve 69 sıra no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde, Mayıs/2008 dönemine ait aylık muhtasar beyannamenin verilmesinde yapılacak işlemler açıklanmıştır.

Sirkülerde, konuyla ilgili Genel Tebliğ beyanname verme süresi içinde yayımlanamadığından, e-beyanname programında da teknik olarak gerekli düzenlemelerin yapılamadığı belirtilerek;

• Mayıs/2008 dönemine ait muhtasar beyannamenin e-beyannamede yer alan mevcut program çerçevesinde verilmesi,
• Bu beyannamede asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden öncelikle asgari geçim indirimi tutarının mahsup edildikten sonra kalan tutarın 5084 sayılı Kanun kapsamında terkine konu edilmesi gerektiği
• Mevcut beyannamenin bu husus göz önünde bulundurularak doldurulması gerektiği,

belirtilmiştir.

Sirkülerde, yayımlandığı saat itibariyle Mayıs/2008 dönemi muhtasar beyannamesini, değiştirilmemiş beyannameyi doldurarak verenlerin yapacakları işlem konusunda bir açıklamaya yer verilmemiştir. Bize göre, bu dönem işlemlerinin yeni düzenleme doğrultusunda yapılmış ve asgari geçim indiriminin öncelikli olarak uygulanmış olması gerekmektedir. Değiştirilmemiş beyannameyi, önceki dönemlerde olduğu gibi yeni düzenleme dikkate alınmaksızın doldurarak verenlerin düzeltme beyannamesi vermelerine ise gerek bulunmadığı düşünülmektedir.

5. Bazı Bağış ve Yardımların Matrahtan İndirimine İlişkin Düzenleme

Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 74. maddeyle, 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun uyarınca kurulan “İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı”na yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamının; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilebilmesine olanak sağlanmıştır.

Yapılan düzenleme çerçevesinde, adı geçen Ajansa yapılan her türlü bağış ve yardımlar, kazancın belli bir oranıyla sınırlı olmaksızın, ancak kazançla sınırlı olarak kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılacaktır.

Düzenleme 01.01.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Genel Tebliğ metnine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz. PwC

• Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 267)