AĞIR ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNENİN EMEKLİLİK KOŞULLARI

 5510 SS ve GSSK “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” başlıklı 28. maddesine sekizinci fıkrası ile “Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.” hükmü getirilmiştir. Bu hüküm uyarınca, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalılar hakkında yapılacak işlemlerin usul ve esasları aşağıda açıklanmıştır.

Kapsamdaki sigortalılar

Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden;

(a) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren Kanunun 4-1(a), (b) ve (c) bentleri kapsamında çalışan kadın sigortalılar ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı Kanunlara tabi çalışırken Kanunun geçici 1. maddesi gereğince 4-1 (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmalarını devam ettiren,

(b) Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunanlardan Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçici 4. maddesi gereğince 5434 sayılı Kanunun mülga 12. maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192. maddeleri uyarınca sigortalı olan,

(c) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren Kanuna tabi olarak isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup, Kanuna göre isteğe bağlı sigortalılıkları devam eden,

(d)  Kanunun ek 5, ek 6 ve ek 9. maddesi kapsamında çalışan

kadın sigortalılar yararlanacaklardır.

Bu kapsamdaki kadın sigortalıların emeklilik talebinde bulunmadan önce kayıt ve tescillerinin yapılması sağlanacak, ancak açıkta iken veya emeklilik/yaşlılık aylığı talebiyle birlikte bu haktan yararlandırılmasının istenilmesi halinde bunlar hakkında da aktif sigortalılar gibi işlem yapılacaktır.

 Kanunun 4. maddesi kapsamındaki kadın sigortalıların çocukları için sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenen ve SGİM/SGM’lere intikal ettirilen raporların ilgili birimce Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezine gönderilerek incelenmesi sağlanır.

SGİM/SGM’lerce Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi’ne değerlendirme yapılmak üzere sağlık kurulu raporları gönderilir, üst yazıda; Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrası gereğince değerlendirme yapılacağı belirtilecek ve kadın sigortalının ilave hizmetinin hesaplanabilmesi için, bu bölümde açıklanan maluliyet durumunun ortaya çıkış tarihleri dikkate alınarak 28. madde kapsamına gireceği tarih itibariyle çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli olup olmadığı sorulur.

Kadın sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğunun birden fazla olması halinde her çocuk için ayrı düzenlenen raporlar Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi sağlık kuruluna gönderilerek maluliyet tarihlerinin ayrı ayrı bildirilmesi istenir.

Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından gerekli inceleme yapıldıktan sonra, çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli olduğu tarih, kontrol muayenesi gerekiyorsa kontrol muayenesine tabi tutulacağı tarih veya çocuk başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli değilse ağır engelli olmadığı ilgili SGİM/SGM’ye bildirilir.

 Toplam hizmete eklenecek ve emeklilik yaşından düşülecek sürenin tespiti

Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrasında, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının 1/4'ü, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleneceği ve eklenen 1/4'ü sürelerin emeklilik yaş hadlerinden de indirileceği öngörüldüğünden, ilave edilecek süre;

- Kadın sigortalının sigortalılık başlangıcının Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra olmasına,

- Çocuğun doğum tarihine,

- Ölmesi halinde ölüm tarihine,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihine,

- Çocuğun evli olup olmadığına,

- Kadın sigortalı boşanmış ise velayetin kadın sigortalıda olup olmadığına,

- Çocuğun, kadın sigortalı tarafından evlat edinilip edinilmediğine,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğun birden fazla olmasına,

- 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına,

göre belirlenecektir.

Kadın sigortalılara Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrası hükmü uyarınca ilave edilecek hizmetin hesabında,

- Kanunun 4.-1(a), (b) ve (c) bentlerine tabi olarak 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen,

- 2008 yılı Ekim ayı başından sonra isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen,

- 1.10.2008 tarihinden önce 2925 sayılı Kanuna tabi olup, bu tarihten itibaren Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi geçen,

- 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen ve Kanun ile 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlandırılan,

süreler dikkate alınır.

 İlave hizmet süresi olarak değerlendirilmeyecek süreler

Kanunun 28. maddesine göre prim ödeme gün sayılarının 1/4  prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek kadın sigortalıların prim ödeme gün sayıları değerlendirilirken,

- Kanunun 40. maddesi uyarınca hesaplanan fiili hizmet süresi zammı,

- Kanunun 49. maddesi uyarınca hesaplanan itibari hizmet süresi,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli birden fazla çocuğu olanlardan ikinci ve diğer çocukları,

için ilave hizmet süresi verilmeyecektir.

 DOĞUM BORÇLANMASI  

 Borçlanma yapacak kimseler

- Kanunun 4-1(a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı sayılanlar

- 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa Kanunun 4-1(c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar,

- Kanunun 5. maddesi gereğince haklarında bazı sigorta kolları uygulananlar,

- İsteğe bağlı sigortalılar,

ile bunların hak sahipleri Kanunun 41. maddesi hükümleri gereğince borçlanma kapsamında olan sürelerinin tamamını veya bir kısmını borçlanabileceklerdir.

 2925 sayılı Kanunun 39. maddesinde her ne kadar tarım sigortalılarının Kanunun 41. maddesinin (b) bendine göre borçlanma yapabilecekleri öngörülmüş ise de tarım sigortalılarının bu kapsamda geçen hizmet süreleri Kanunun geçici 1. maddesi gereğince 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında kabul edildiğinden, Kanunun 41. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde öngörülen şartları yerine getiren ancak, Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) veya (c) bendi kapsamında hizmeti bulunmayan 2925 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalıları da doğum borçlanması yapabileceklerdir.

 Borçlanılacak süreler

 41. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca; 11.9.2014 tarihinden itibaren 4-1 (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, 3 defaya mahsus olmak üzere, her doğum için doğum tarihinden itibaren geçen en fazla 2  yıllık süreleri, bu sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuklarının yaşaması şartıyla borçlandırılacaktır.

 Kanunun 4-1(a), (b) veya (c) bendi kapsamında doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının borçlanma işleminin yapılabilmesi için doğumdan önce;

- (a/SSK) bendi kapsamında tescil edilmiş ve adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olması,

- (b/BAĞ-KUR) bendi kapsamında prim ödemesine bakılmaksızın tescil edilmiş/tahakkuk etmiş olması,

- (c/KAMU GÖREVLİSİ) bendi kapsamında tescil edilmiş olması,

gerekmektedir.

Sigortalılığı ilk defa kısa vade sigorta kollarına tabi prim bildirilerek başlayan kadın sigortalıların bu tarihten sonra doğum borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıç tarihi uzun vade primi bildirilen tarihten geriye doğru gidilerek tespit edilecektir. 

Kanunun 4-1 (a), (b) ve (c) bentlerinin herhangi birine tabi olarak çalışmaya başladıktan sonra doğum yapan kadın sigortalılar 2 yıllık süre içerisinde tekrar doğum yapmaları halinde bu doğuma kadar geçen süre kadar, 2 yıllık süre içerisinde çalışmaya başlamaları halinde bu süreler düşüldükten sonra kalan süre kadar, çocuğun 2 yıllık süre içerisinde vefat etmesi halinde vefat tarihine kadar ya da tercihleri doğrultusunda istedikleri kadar süreyi kısmi olarak borçlanabileceklerdir.

2925 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalığından önce Kanunun 4-1 (a), (b) veya (c) bendi kapsamında sigortalılığı bulunmaması nedeniyle doğum borçlanması talebi reddedilenler hakkında da Kanunun 41. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi hükümler uygulanacağından tarım sigortalılarının reddedilen talepleri doğrultusunda doğum borçlanması işlemleri sonuçlandırılacaktır.

506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesine tabi sandıklarda çalışması olup bu çalışması sona erdikten sonra doğum yapan kadınlardan daha sonra Kanunun 4-1 (a), (b) ve (c) bentlerine tabi çalışması bulunanlar 41. madde kapsamında SGK'na müracaat ederek borçlanma yapabilecektir. Bu kapsamda olup talepleri reddedilen kadın sigortalıların yeni talep alınmadan önceki talepleri doğrultusunda işlem yapılabilecektir. 

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı İl Müdürlüklerine müracaat edilmeksizin bir yakınının (kardeşinin, komşusunun vs.) çocuğunu evlat edinmek isteyenler ise doğrudan evlat edinme davası ile evlat edinebilmektedirler. Bu durumda, evlat edinen sigortalıların doğum borçlanması yapmak istemeleri halinde, evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile müracaat etmeleri yeterli sayılacak olup, mahkeme karar metninde evlat edinme tarihi belirtilmişse bu tarihin borçlanma başlangıç tarihi olarak dikkate alınması, mahkeme kararında çocuğun doğumundan itibaren bakımının evlat edinen kişi tarafından üstlenildiği ve doğduğundan beri evlat edinenin yanında olduğuna dair hükümlerin bulunması durumunda ise borçlanma süresinin başlangıç tarihi çocuğun doğum tarihinden itibaren, kararda herhangi bir tarihin belirtilmemesi ve çocuğun doğumundan itibaren evlatlık alındığına dair bir karar verilmemiş ise borçlanmanın başlangıç tarihi mahkeme karar tarihinden itibaren olacaktır.

Ücretsiz doğum ya da analık izni sürelerinin borçlanması

Kanunun 4-1(a) bendine tabi kadın sigortalıların çeşitli iş kanunları (854, 4857, 5953 ve diğer iş kanunları) gereğince kullandıkları ücretsiz doğum ya da analık izin süreleri işyerinden alacakları belgeler, doğum öncesine ve sonrasına ilişkin almış oldukları raporlarla SGK'na başvurmaları halinde borçlandırılacaktır.

Borçlanma müracaatının yapılması, borçlanma tutarının hesabı, tebliği ve ödenmesi

Kanunun 4-1; (a) ve (b) bentleri ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların, Kanunun 41. maddesine göre borçlanacakları sürelere ait prim tutarı, sigortalıların veya hak sahiplerinin talepte bulundukları tarihte Kanunun 82. maddesine göre prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenen günlük kazancın % 32’si oranında hesaplanacaktır.

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların yapacakları hizmet borçlanmalarına ait borçlanma tutarı, sigortalılıkları nedeniyle ödedikleri prime esas kazançları dikkate alınmadan, “Borçlanma Talep Dilekçesi” ile beyanda bulundukları prime esas kazanç üzerinden, prime esas kazanç beyanında bulunulmaması halinde ise borçlanma tutarı, asgari günlük kazanç tutarı üzerinden hesaplanacaktır.

Prime esas günlük kazanç alt sınırı asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise prime esas günlük kazanç alt sınırının altı buçuk katıdır. Borçlanma tutarı (Borç Tutarı= Belirlenen Günlük Kazanç x % 32 x Borçlanılacak Gün Sayısı) formülüne göre hesaplanacaktır.

Sigortalının borçlanmaya esas günlük kazancının tespitinde, adi posta veya kargo ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen borçlanma dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih esas alınacaktır.

Tahakkuk ettirilen borç tutarı, ilgiliye iadeli taahhütlü olarak tebliğ edilecek, PTT alındısının ilgiliye teslim edildiği tarih borcun tebliğ tarihi olacaktır. Hesaplanan borç, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde sigortalı veya hak sahipleri tarafından SGK ya da SGK anlaşmalı olduğu bankalara ödenecek, bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar ise geçerli sayılmayacaktır. Borcun bir ay içinde tamamının ödenmemesi halinde, ödenen miktara karşılık gelen süre sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.

Doğum Borçlanmaları en son sigortalılık statüsünden dikkate alınır. Vedat İlki

http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=8353

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.