Gelir Vergisi Yasası'nın ikinci kısmında "muaflık ve istisnalar" belirlenmiş olup söz konusu kısmın birinci bölümünde esnaf muaflığından yararlanması öngörülenler "vergiden muaf esnaf" olarak 9'uncu maddede bentler halinde sayılmak suretiyle belirlenmiş bulunmaktadır. Buna göre "Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışanlar" Gelir Vergisi'nden bağışık tutulmuştur.

    * Motorlu nakil vasıtalarla kullanmamak şartıyla gezici olarak veya işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler.

    Yasal düzenleme gereği giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar esnaf muaflığından yararlandırılmamaktadır.

    * Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı,

    * Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlarla aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanların basit usulde vergilendirmenin koşullarını taşımaları halinde,

    ancak Gelir Vergisi Yasası'nın 51'inci maddesi uyarınca basit usulde vergilendirmeden yararlandırılması öngörülmeyenler bu bağlamda söz konusu bağışıklıktan da yararlandırılmamaktadır.

    * Nehir, göl, denizlerde ve su geçitlerinde toplam 50 rüsum tonilatoya (50 rüsüm tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanlar veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar,

    Burada yer alan ölçüler birlikte yaşayan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak dikkate alınmaktadır.

    * Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler,

    * Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örtü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul payet, boncuk işleme, tığ örtü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlar.

    Bu ürünlerin pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.

    * Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar,

    Buna göre; hurda metal, hurda plastik, hurda naylon, atık kâğıt, hurda cam ile atık şişeleri ve benzerlerini geçimini sağlamak üzere bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesaplarına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle toplayan veya satın alan kişiler esnaf muaflığından yararlanacaklardır. Söz konusu işlerin devamlı olarak yapılması ya da motorlu araç kullanılarak faaliyette bulunulması muafiyetten yararlanmaya engel teşkil etmemektedir.

    Ancak söz konusu mükelleflerden;

    - Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar veya anlaşma yapmak suretiyle toplayıp satan kişiler,

    - Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar,

    esnaf muaflığından yararlanamayacaktır.

    * Yukarıda belirtilen işlere benzerlik gösterdikleri Danıştay'ın muvafık (uygun) mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığı'nca kabul ve ilan olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler,

    esnaf muaflığından yararlanmaktadır.

    Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisi'ne tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalandırılmamaktadır.

    Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar.

    Diğer yandan bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak; Milli Piyango bileti satanlar ile "Tüketicinin Korunması Hakkındaki" yasaya göre gerçek ve tüzelkişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar da yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın Gelir Vergisi'nden bağışık tutulmuşlardır.

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=100229&YZR_KOD=157