Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.

Kanunlarımızda istidamı teşvik eden veya istihdam üzerindeki yükleri azaltmayı amaçlayan çok sayıda düzenleme var. Bunların bir kısmı vergi kanunlarında, bir kısmı ise başka kanunlarda yer alıyor.

İşsizlik hala en önemli sorunların başında sayılıyor. Bu koşullarda istihdam yaratan yatırımların teşvik edilmesine, ek istihdam sağlayan işletmelere destek sağlanmasına gerçekten ihtiyaç var. Bu çerçevede istihdama ilişkin bütün teşvik ve destekler, amaca uygun olduğu sürece ve beklenen amacı sağladığı ölçüde yerinde düzenlemeler.

Ancak şu da bir gerçek ki, bütün vergi teşviklerinde olduğu gibi istihdam teşviklerinin sonuçları da izleniyor ve sorgulanıyor değil.

Oysa teşvik düzenlemelerinin sonuçlarının izlenmesi, beklenen sonuçları yaratmayan düzenlemelerin gözden geçirilerek gerekirse başka düzenlemeler yapılması kaçınılmaz.

İstihdam teşviklerinin neler olduğuna ve ne ölçüde destek sağlandığına topluca bakarsak, belki de bu teşvik ve desteklerin işsizliğin azaltılmasına yeterince katkı yapıp yapmadığını, yapıyorsa beklenen amacın gerçekleşip gerçekleşmediğini, daha genel bir ifadeyle de teşvik politikasının bir politika aracı olarak yeterli etkinlikte kullanılıp kullanmadığını daha kolay anlayabiliriz.

Yeni istihdam paketi

26 Haziran 2008 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 5763 sayılı Kanun'la istihdam için önemli teşvik ve destekler getirildi. Bunlar;

" Yasal zorunluluk kapsamında çalıştırılan özürlü sigortalıların, sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının Hazine'ce karşılanması,

" Mevcut istihdama ilave olarak işe alınan kadınlar ile 18-29 yaş arası gençlere ait SSK işveren priminin 5 yıl boyunca kademeli olarak İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanması,

" Sigortalıların, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazine'ce karşılanması,

olarak sayılabilir.

AR-GE Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun'un İstihdam Teşvikleri

12.03.2008 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 5746 sayılı Kanun'la;

" Desteklenen AR-GE projelerinde çalışan AR-GE ve destek personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısının, beş yıl süreyle Hazine'ce karşılanması,

" Desteklenen projelerde çalışan AR-GE ve destek personelinin, bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin; doktoralı olanlar için yüzde doksanının, diğerleri için yüzde sekseninin gelir vergisinden müstesna tutulması,

" Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin, bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretler üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısının, her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanması,

sağlandı.

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'nun İstihdam Teşvikleri

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'na göre, bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2013 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır.

Serbest Bölgeler Kanunu'nun istihdam teşvikleri

Tasarı, Serbest Bölgeler Kanunu'na göre, bölgede istihdam edilen personelin ücretleri 31.12.2008 tarihine kadar, işverenin ruhsat süresi bu tarihten önce bitiyorsa bu tarihe kadar gelir vergisinden istisnadır.

Ayrıca TBMM gündeminde yer alan bir tasarıyla, bölgelerde üretim faaliyetinde bulunanların, üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az  yüzde 85'ini yurtdışına ihraç etmeleri koşuluyla istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretlerin, Avrupa Birliği'ne tam üyelik tarihine kadar gelir vergisinden müstesna olması öngörülmektedir.

5084 Sayılı Kanun'un istihdam teşvikleri

5084 sayılı Kanun'la, kapsama giren 49 ilde istihdam edilen işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, işyerinin bulunduğu yere bağlı olarak yüzde 100 veya yüzde 80'inin terkin edilerek işverene kaynak sağlanması öngörülmüştür.

Aynı Kanun'la, yine 49 ilde yer alan işyerlerinde fiilen çalışan işçilerin prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerinin tamamının veya yüzde 80'inin Hazine'ce karşılanması sağlanmıştır.

Kültür Yatırımları ve Girişimlerinin Teşvik Kanunu'nun istihdam teşvikleri Kanun'un 5. maddesiyle, belgeli yatırım ve girişimlerde çalıştırılan işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırım aşamasında üç yılla sınırlı olarak yüzde 50'sinin, işletme aşamasında ise yedi yılla sınırlı olarak yüzde 25'inin terkin edilmesi öngörülmüştür.

Aynı Kanun'a göre, belgeli yatırım ve girişimde çalıştırılan işçilerin prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin, yatırım aşamasında üç yılla sınırlı olarak yüzde 50'si, işletme aşamasında yedi yılla sınırlı olarak yüzde 25'i Hazine'ce karşılanmaktadır.

Değerlendirme

Yukarıda özetlenen düzenlemeler, istihdam üzerindeki yüklerin azaltılması çerçevesinde önemli adımların atılmış olduğunu göstermektedir. Birbiriyle ve genel ekonomi politikasıyla ne kadar uyumlu tartışılır ve sonuçları izlenmiyor ve analiz edilmiyorsa da, bunların önemli destekler olduğu kuşkusuzdur.

Şimdi yapılması gereken, bu teşvik ve desteklerin sonuçlarını izlemek, beklenen sonuçları yaratmayan düzenlemeleri amaç doğrultusunda yeniden dizayn etmektir.

Belki de daha önemlisi, kayıtdışı istihdamı azaltmanın yollarını aramak, bu alanda ilerleme sağlayarak bir yandan haksız rekabeti azaltırken, bir yandan da sadece bazı alanları desteklemek yerine, vergi ve benzeri yükleri bütün işverenler ve çalışanlar için azaltmaktır.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/haber.asp?id=13601&cDate=