6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 8’inci maddesinde, ayıplı mal; “…tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması, objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.” şeklinde kısaca tanımlanmıştır.

Tüketici satın aldığı ayıplı mal ile ilgili olarak ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birini seçmesi durumunda bu talebinin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur.

 Yine aynı kanunun 13’üncü maddesinde, “Ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle  sözleşmeye aykırı olan hizmettir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Tüketici ücretsiz onarım veya hizmetin yeniden görülmesini seçtiği hâllerde, hizmetin niteliği ve tüketicinin bu hizmetten yararlanma amacı dikkate alındığında, makul sayılabilecek bir süre içinde ve tüketici için ciddi sorunlar  doğurmayacak şekilde bu talep sağlayıcı tarafından yerine getirilir. Her hâlükârda bu süre talebin sağlayıcıya yöneltilmesinden itibaren otuz iş gününügeçemez.

Böylece, ayıplı mal ve hizmet alan bir tüketici, ayıplı mal ve hizmeti  Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un şartlarının oluşması halinde malın ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi ile ayıplı hizmetin onarımı veya hizmetin yeniden görülmesi hakkına sahip olacaktır.

Tüketicinin almış olduğu mal ve hizmetin ayıplı olması durumunda, mal ise iadesinin, hizmet ise yeniden görülmesinin mutlaka sağlanması gerekmektedir.

Ancak satıcılar 54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğ’i gereğince tüketici  tarafından iade edilecek bir mal için iade edilen mala ait fatura ve benzeri belgeyi istediklerinden, tüketiciler de aldıkları mala ait belgeleri ibraz edemedikleri zaman ayıplı malın iadesi konusunda sorunlaryaşanmaktadır.

Aynı durum satın alınan hizmetler için de geçerlidir.

Zira tüketiciler zaman zaman çeşitli nedenlerle satın aldıkları mal ve hizmete ait belgeleri, saklamamakta, zayi edebilmekte, böylece zor durumda kalmakta ve maliyetlere katlanmak durumunda kalmaktadırlar.

Ancak 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile korunan  tüketicilerin mağdur edilmemesi gerekmektedir. Nitekim Maliye Bakanlığı 18.09.1997 Tarih 39973 Sayılı Özelge ile ilgili aksaklığıgidermiştir.

Bahse konu Özelge’de;

“54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin B/1 bölümünde, tüketiciler tarafından satın alınan malların çeşitli nedenlerle iade edildiği durumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenleneceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacağı açıklanmıştır.

Ancak Bakanlığımıza yansıyan olayların yeniden değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda bahsedilen işlemlerde fiili imkânsızlıklar nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilemediği anlaşılmıştır.

Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir.”

İfadelerine yer vermek suretiyle söz konusu aksaklığı gidermiştir.

Ancak bu Özelge’ye rağmen satıcılar iade edilecek mallar için iade edilmek istenilen mallara ait belgeleri talep etmektedirler. Hatta malı satın alırken değiştirme imkanı olup olmadığının sorulması halinde de satış belgesi ile birlikte gelinmesini tembihlemektedirler.

Öte yandan Maliye Bakanlığı 2012 yılında, satılan ürünlerin nihai tüketiciler tarafından iade edilmesi durumunda belge düzeni konulu 08.03.2012 Tarih GİB 4.34.19.02-019.01.921 Sayılı Özelge düzenlemiştir.

Söz konusu Özelge’de 54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nden söz edilmekle birlikte, daha ziyade 385 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’ne atıfta bulunulmuş ve tüketiciden iade alınan mala ait belgenin geri alınacağı hususuna hiç değinilmemiştir. Bu nedenle de Maliye Bakanlığı’nın 18.09.1997 Tarih ve 39973 Sayılı Özelge’ye paralel duruşunu devam ettirdiğinidüşünmekteyiz.

Zaten konunun uzmanları da belgesi zayi olan ayıplı bir ürünün iadesinin yapılmasının gerektiğini savunmaktadırlar.

Sonuç itibariyle, 18.09.1997 Tarih ve 39973 Sayılı Özelge’de de belirtildiği üzere satış belgesi zayi olan ayıplı ürünler için iade işleminin yapılması gerekmekte olup, satış belgesinin ibraz edilmediği hususu ayrıca gider pusulasında açıkça belirtilmelidir.

Ayıplı hizmet için de aynı şekilde hizmetin onarımı veya hizmetin yeniden görülmesi, satış belgesinin ibraz edilmediği hususu da gider pusulasında açıkça belirtilmelidir. Hüseyin Yörükoğlu/Yöntem YMM

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.