Tüketim yavaşladı dolaylı vergi yükü düşmeye başladı (15.07.08)
15 Temmuz 2008
Son yıllarda hızlı bir artış gösteren yurttaşların tüketiminden alınan dolaylı vergilerin payı, bu yılın ilk yarısında yurt içi tüketimdeki yavaşlamanın da etkisiyle düşmeye başladı.
Ocak-Haziran döneminde, gelir ve kazançlar ile servet üzerinden alınan doğrudan vergilerde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21.7 artış yaşanırken, yurttaşların tüketiminden alınan dolaylı vergilerdeki artış yüzde 15 düzeyinde kaldı. Toplam vergi gelirindeki artış ise yüzde 17.2 olarak gerçekleşti.
Bu gelişmeye karşın bütçe gelirlerinin büyük bölümünü oluşturmaya devam eden tüketimden alınan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerin toplam vergi gelirinde geçen yıl ilk altı ayda yüzde 66.6 olan payı, bu yıl aynı dönemde yüzde 65.3’e indi.
HER 100 YTL VERGİNİN 65 YTL’Sİ DOLAYLI
KDV ve ÖTV ile banka ve sigortacılık işlemleri, şans oyunları, cep telefonu ve damga vergileri ile harçlar gibi “dolaylı vergiler”, Ocak-Haziran döneminde tüketimdeki daralmanın da etkisiyle artış oranı görece düşük kalsa da toplam 54 milyar YTL ile bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü oluşturmaya devam etti.
ANKA’nın Maliye Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, Ocak-Haziran döneminde dolaylı vergi kalemlerinde toplam 54 milyar 31,1 milyon YTL gelir tahsil edilerek Maliye’nin kasasına girdi. Dolaylı vergilerde tahsilat tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 artış gösterdi. Anılan dönemdeki toplam vergi gelirlerinin yüzde 65.3’ünü dolaylı vergiler oluşturdu. Buna göre geçen yıl devletin topladığı her 100 YTL’lik verginin yaklaşık 65 YTL’si yurttaşların mal ve hizmet satın alımları sırasında ödedikleri fiyatların içinde yer alan dolaylı vergi kalemlerinden sağlandı. Dolaylı vergilerin toplamdaki payı geçen yılın aynı döneminde ise yüzde 66.6 olmuştu.
Yılın ilk yarısında doğrudan vergilerde yıl sonu hedefine göre yüzde 50,7 oranında gerçekleşme kaydedilirken, dolaylı vergilerdeki gerçekleşme oranı yüzde 47,27de kaldı.
AKARYAKIT VE LPG’DEN 9.3 MİLYAR GELİR
Devlet, Ocak-Haziran döneminde yurttaşların tükettiği akaryakıt ve doğal gaz ürünlerinden aldığı ÖTV yoluyla toplam 11 milyar 354,3 milyon YTL gelir elde etti. Sigara ve tütün mamulleri tüketenlerin fiyatın içinde olmak üzere satıcılara ödediği, bunların da Maliye’ye aktardığı ÖTV’nin toplam tutarı 4 milyar 830.1 milyon YTL’ye ulaştı.
Motorlu taşıt satın alanlardan üç ayda toplam 2 milyar 40 milyon YTL ÖTV geliri elde edildi. Alkollü içkilerden sağlanan ÖTV 977,4 milyon, kolalı gazozlarda 87,7 milyon, dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de 485,9 milyon YTL’ye ulaştı.
ÖTV tahsilatı motorlu taşıt alımlarında yüzde 19.6, kolalı gazozlarda yüzde 15, akaryakıt ve doğal gazda yüzde 14,2, alkollü içkilerde yüzde 8 ve tütün mamullerinde yüzde 6,1 artarken, dayanıklı tüketim ve diğer mallardan sağlanan ÖTV gelirinde yüzde 2.8 azaldı.
Ocak-Haziran döneminde ithal ürünlerden yapılan KDV tahsilatının toplam tutarı 15 milyar 589,9 milyon YTL’ye ulaştı. İthalde alınan KDV’de geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27,2 artış yaşandı. Gümrük vergileri ve diğer işlem vergileriyle birlikte dış ticaretten elde edilen toplam vergi geliri 17 milyar 86,2 milyon YTL’ye ulaştı.
Yurt içinde üretilip tüketilen mallardan elde edilen KDV geliri ise altı ayda 8 milyar 441,7 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. İç tüketim hız kesmesi, kendisini en fazla KDV tahsilatında hissettirdi. Dahilde KDV tahsilatında geçen yılın aynı dönemine göre artış yüzde 4.7’de kaldı.
CEPLE KONUŞANLARDAN 2.2 MİLYAR VERGİ
İlk altı ayda cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.3 artışla 2 milyar 179,6 milyon YTL’ye ulaştı.
Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan altı ayda toplam 1 milyar 979,1 milyon YTL damga vergisi alındı.
Banka ve sigorta işlemleri yapanlar altı ayda devlete toplam 1 milyar 796 milyon, şans oyunu oynayanlar 200,6 milyon YTL vergi ödedi.
Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan altı ayda toplam 2 milyar 572,7 milyon YTL harç alındı. Bunların da büyük bölümü tapu harçları ve mahkeme işlemleri sırasında ödenen yargı harçları ile trafik, pasaport ve konsolosluk ve noter harçlarından oluştu. DOĞRUDAN VERGİLER DAHA HIZLI ARTTI
Gelir, kurumlar ve servet vergilerinden oluşan “doğrudan” vergilerde ise altı aylık tahsilat 28 milyar 698,7 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın ilk altı ayında dolaylı vergilerin toplamda yüzde 33.3 olan payı, bu yıl yüzde 34.7’ye yükseldi. Toplam dolaylı vergi tahsilatının geçen yıla göre yüzde 15 arttığı ilk altı ayda, doğrudan vergilerdeki artış ise yüzde 21.7 oldu.
Ocak-Haziran döneminde “doğrudan” vergiler kapsamında gelir vergisinde tahsilat yüzde 20,5 artışla 18 milyar 914,5 milyon YTL’ye ulaştı. Bunun da 17 milyar 227,1 milyon YTL’sini, büyük bölümü ücretlerden alınan olmak üzere tevkifat yoluyla toplanan gelir vergisi oluşturdu.
Yılın ilk altı ayında kurumlar vergisi tahsilatı da yüzde 25,9 artışla 7 milyar 713,7 milyon YTL’ye ulaştı.
Büyük bölümünü motorlu taşıt vergisinin oluşturduğu servet üzerinden alınan vergilerdeki tahsilat tutarı da yüzde 17.9 artışla 2 milyar 70,5 milyon YTL’ye çıktı.
