A- SİGORTALI YÖNÜNDEN TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI

1- İşe Alınma Tarihi

Sigortalı yönünden şartları ele aldığımızda ilk olarak iş görenimizin en geç 31.12.2020 tarihine kadar işe alınmış olması gerektiğini görüyoruz. Burada altı çizilmesi gereken husus anılan tarihin teşvikten yararlanılacak son tarih olmayışıdır. Örneğin mesleki yeterlik belgesi sahibi olup diğer şartları taşıyan İşkur’a kayıtlı iş görenimizin 30.12.2020 tarihinde işe alınmış olması durumunda anılan çalışan için teşvikten 2024 yılına kadar yararlanılmaya devam edilecektir.

2- Yaş Koşulu

Bir diğer şartımız ise sigortalının 18 yaşından büyük olmasıdır. Konuyu yine örneklendirecek olursak meslek belgesi ve İşkur kaydı olmayıp diğer şartları taşıyan kadın iş görenimiz 19.04.2017 tarihinde işe alınmıştır. 01.03.2000 tarihinde dünyaya gelmiş olan sigortalı işe giriş tarihi itibarıyla 17 yıl, 01 ay ve 18 günlük olduğundan teşvikten yararlandırılamamaktadır.

Unutulmamalıdır ki işe alındığı tarih itibarıyla 18 yaşı doldurmamış olsa da iş görenimiz için 18 yaşını doldurduğu tarihten itibaren teşvikten yararlanılması mümkündür. Burada tereddüt edilecek nokta teşvikten yararlanılma süresiyle ilgilidir. Örnekteki iş görenimiz için 24 aylık süre işe giriş tarihi olan 2017/04. Ay’da mı başlayacaktır? Yoksa 18 Yaşın dolduğu 2018/03. Ayından itibaren mi teşvik süresi işleyecektir? SGK Genelgesi bu noktada açıklama getirmemekle birlikte destekten yararlanma sürelerinin ele alındığı bölümde ön şart gibi anılan “işe giriş tarihi itibariyle” ifadesinden çıkarımla oluşan şahsi kanaatim teşvik süresinin 2017/04. Ay’da başlayacağı, dolayısıyla iş görenimiz için 2018/03. Ayından itibaren 13 ay müddetince teşvikten yararlanılabileceği yönündedir.

3- İşsiz Olma Koşulu

Üçüncü olarak sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde SGK’ya verilen Aylık prim ve hizmet belgelerinde yer almaması gerekmektedir. İlk bakışta kişinin altı ay boyunca işsiz olması gerekli gibi algılanabilecek şart incelendiğinde konunun boyutunun farklı olduğu anlaşılacaktır. Örneğin son olarak 01.06.2016 tarihinde çalışmış ve bu tarihte işten çıkış bildirimi gerçekleştirilmiş olan sigortalı 31.12.2016 tarihinde işe alındığında sigortalımız 213 gündür işsiz olmasına rağmen teşvikten yararlanamayacaktır. Konuyu açacak olursak 2016/12. Ay öncesinde altı aylık dönem 2016/11,10,09,08,07 ve 06. Aylardır. Sigortalımız ise bir önceki çalışmasından dolayı 2016/06. Ay bildirgesinde yer almış ve dolayısıyla teşvik kapsamı dışında kalmıştır.

Diğer taraftan, sigortalıların 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi (Bağ-Kur) sigortalı olması yahut Kanunun Ek 5, 6 veya 9. Maddeleri gereği hizmetlerinin bildirilmiş olması teşvikten yararlanılması için engelleyici sürelere dahil edilmeyecektir. Yine aynı şekilde aday çırak, stajyer, İşkur kursiyeri vb. şekilde Kuruma yapılan bildirimler teşvik yönünden çalışılmış süre olarak dikkate alınamayacaktır.  İstisnanın istisnası olarak değerlendirebileceğimiz bir husus olan Kanunun geçici 20. maddesi kapsamında sandık statüsüne tabi istihdam edilen personel içinse bu çalışma süreleri teşvik yönünden dikkate alınmalıdır.

4- Fiilen Çalıştırılma Koşulu

Sigortalıların teşvikten yararlandırılması için fiilen çalışmış olmaları da zaruridir. 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile yıllık ücretli izinli olunan süreler gibi sigortalılara fiilen çalışılmış gibi ücreti ödenen süreler zarfında hak kazanılan ücretlerden dolayı da, 6111 teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmaktadır. Buna karşın, maktu aylıkla çalışmakta olan sigortalıların İş Kanununda sayılan süreler dışında devamsızlık, istirahat vb.. sürelere ilişkin işverenlerce ücret ödenmesi halinde bu ücretlerden dolayı anılan maddede öngörülen sigorta prim desteğinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Bilindiği üzere, aslı, kanun numarası seçilmek suretiyle Kuruma verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri için Sigortalıların Eksik Gün Bildirim Formu ve eki belgelerinin Kuruma verilmemesi veya verilmesine rağmen Kurumca geçerli sayılmaması nedeniyle düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinin de yine aynı kanun numarası seçilerek düzenlenmesi gerekmektedir. Bu durumda çalışılmamış süre gibi değerlendirilmektedir. Her ne kadar Kuruma verilen veya Kurumca re’sen düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinin Kanun numarası seçilmek suretiyle girişi yapılsa da, sistem tarafından belgenin yasal süresi dışında verilmiş olması nedeniyle herhangi bir destek tahakkuku oluşturulmayacaktır.

5- Bir Defa Yararlanma Koşulu

Sigortalılar yönünden önemli görülen bir şartta 06111 desteğinden her bir sigortalı için yalnızca bir defa yararlanılabilecek olmasıdır. Bu bağlamda, destekten yararlanılmış olan bir sigortalının destekten yararlanma süresini tamamladıktan sonra veya destekten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalması halinde, sonradan işe girdiği işyeri işverenince 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen destekten yararlanılması mümkün olamayacaktır. Ancak sigortalı destekten yararlandırıldığı işyerinde diğer şartları taşımak suretiyle yeniden işe başlarsa kalan teşvik süresinden yararlandırılması mümkün olacaktır.

6- Teşvikten Yararlanma Süresi

6111 sayılı kanun numarası seçilmek suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimleri yapılan sigortalıların teşvikten yararlanma süreleri; sigortalının yaşına, cinsiyetine, mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirip bitirmediğine yahut Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığına göre 6 ila 54 ay arasında değişmektedir[5].

Buna göre;

- İŞKUR'a kayıtlı, meslek belgesiz 29 yaşından büyük erkek için  6 ay,

- 01.03.2011 tarihinden sonra işe alınıp, çalışırken meslek belgesi alanlar için 12 ay,

- 18-29 yaş arası erkek veya 18 yaşından büyük meslek belgesiz kadın için 24 ay,

- Mesleki yeterlik belgesi sahipleri ile Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitiren 29 yaşından büyük erkekler için 24 ay,

- Bunlardan İŞKUR'a kayıtlı olanlar için 30 ay,

- 18-29 arası erkekler ve 18 yaşından büyük kadınlardan Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğrenimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen kursları bitirenler için 36 ay,

- Bunlardan İŞKUR'a kayıtlı olanlar için 42 ay,

- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi 18-29 yaş arası erkekler ve 18 yaşından büyük kadınlar için, 48 ay,

- Bunlardan İŞKUR'a kayıtlı olanlar için, 54 ay süreyle teşvikten yararlanılabilecektir.

4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi desteği ile kadın ve genç istihdamının yanı sıra İŞKUR’un etkinliğinin artırılması ile mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesi de amaçlanmaktadır. İşe giriş tarihi itibariyle 29 yaşından büyük erkek sigortalıların yalnızca İŞKUR’ a kayıtlı olmaları durumunda bile 6 ay süreyle teşvikten yararlandırılması mümkündür. Ayrıca; mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitirmiş olan 29 yaşından büyük erkek sigortalıların 24 ay süreyle, bunlardan İŞKUR’a kayıtlı olanlarıyla İŞKUR tarafından düzenlenen eğitimleri tamamlayanlarının 30 ay süreyle teşvikten yararlandırılabileceği unutulmamalıdır.

31.12.2020 tarihine kadar 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında işe alınan ve işe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitirmemiş olan ancak bu şekilde işe alındıktan sonra çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alan veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitiren sigortalılardan dolayı oniki ay süreyle teşvikten yararlanılabilecektir. Genelge bu sigortalıların işe alındıkları tarih itibariyle 29 yaşından büyük olup olmadıklarının üzerinde durulmayacağını belirtmiştir. Ancak bu sigortalıları işe alınmalarından önce altı aylık sürede Kuruma verilen bildirgelerde yer alıp almaması şartıyla ilgili bir açıklama yapmamıştır. Uygulama örneklerinde de anılan sigortalılar için bu şartın aranmadığı görülmektedir. Akıllara takılabilecek bir diğer konu teşvik süresinin hangi tarihte başlayacağıdır. Örneğin halen güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayken 25.07.2016 tarihinde “elektrik teknisyeni” olarak mezun olan 29 yaşından büyük erkek sigortalı 01.12.2016 tarihinden itibaren mezuniyet konusu olan bölümde istihdam edilmeye başlanıldıysa 12 aylık teşvik süresi ne zaman başlayacaktır. Genelge örneklerinden de anlaşılacağı üzere bahsi geçen çalışanımız için 2016/12. Ay’dan itibaren süre başlayacak, iş görenimiz için 2016/12. Ayından itibaren 12 ay müddetince teşvikten yararlanılabilecektir. Mehmet Uğur Yavuz E-Yaklaşım / Temmuz 2017 / Sayı: 295

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.