Bakır, çinko ve aluminyum külçeleri ile bakır, çinko ve aluminyum mamulleri ve bu metallerin alaşımlarından elde edilen mamullerin KDV tevkifatı karşısındaki durumları son düzenlemeler çerçevesinde aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır.

I. Giriş

KDV her ne kadar beyana dayalı bir vergi türü olsa da, Kanunkoyucu verginin tahsilinin güvenliğini sağlamak amacıyla, bazı durumlarda, verginin, vergi sorumlusu sıfatıyla teslim ve hizmetten faydalananlarca idareye ödenmesini zorunlu kılmış ve bu amaçla KDVK’nun 9. maddesine hükümler koymuştur. Maliye Bakanlığı da bu hükümlerden aldığı yetkileri çeşitli tebliğlerle kullanarak bakır, çinko ve alüminyum (metal) ürünlerinin tesliminde uygulanacak KDV ile ilgili bazı düzenlemeler getirmiştir.

Mali İdare diğer taraftan, KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesi ile, metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt, cam hurda ve atıklarının teslimini KDV’den istisna tutmuştur. Metaller açısından bu istisna, Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere, sadece metal hurda ve atıkları için geçerli bulunmaktadır. 5766 sayılı Kanun’un 12-b maddesi ile, hurda metal ve atıklarını KDV’den istisna eden KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesinde yer alan parantez içi hükmü (1) kaldırılarak 07.06.2008 tarihinden itibaren yapılacak hurda metalden elde edilen külçelerin teslimi de Katma Değer Vergisi kapsamına alınmıştır.

Bununla birlikte 95 ve 96 seri numaralı KDV Genel Tebliğleri ile sırasıyla bakır külçeler ve bakır mamuller ile bakır alaşımından elde edilen diğer ürünler KDV tevkifatı kapsamına alınmıştır. Daha sonra yapılan ilave bir düzenlemeyle başlangıçta sadece bakır ürünlerini kapsayan KDV tevkifatı çinko ve aluminyum ürünlerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir (2).

Yukarıda yer alan kanun maddesi ile genel tebliğlerde yer alan hükümlerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda ulaşılan sonuçlar aşağıda yer almaktadır.

II- Tevkifatın Kapsamı

A- Külçe Teslimlerinde KDV Tevkifati

1- Bakır, Çinko ve Alüminyum Külçelerde Tevkifat Uygulaması

95 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile 01.12.2005 tarihinden itibaren bakır külçelerin tesliminde % 90 oranında tevkifat uygulanarak alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygun görülmüştür. 104 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bakır külçelerin tesliminde uygulanan tevkifat çinko ve aluminyum külçelerin tesliminde de uygulanmak üzere genişletilmiştir.

5766 Sayılı Kanun ile getirilen düzenleme öncesinde, imalinde ağırlıklı olarak hurda metal kullanılmakla birlikte bir kısım da birincil metal kullanılarak üretilen külçelerin hurda kapsamında değerlendirilerek teslimlerinin istisna kapsamında işleme tabi tutulabilmesinin tespitinde zorluklar bulunmakta ve bunun tespiti için Mali İdare’den görüş alınması gerekmekteydi. Çünkü karışım miktarı konusunda İdare tarfından yapılmış herhangi bir açıklama bulunmamaktaydı. Anılan düzenleme ile (5766 Sayılı Kanun’un 12-b maddesi ile KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesinin parantez içi hükmünün iptali) hurdadan elde edilen külçelerin teslimi de KDV kapsamına alınmış ve anılan karışıklık giderilmiştir.

Bununla birlikte, KDV Kanunu’nun 17/1 maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlar (tarımsal amaçlı kooperatifler hariç), sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmeler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar ile bu ürünlerin ilk üretici (cevherden üretim yapanlar) veya ithalatçılarının bu kapsamdaki teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır.

2- Bakır, Çinko, Alüminyum Alaşımından Elde Edilen Külçeler ile Diğer Metal Külçe Teslimlerinde Tevkifat

Bakır, çinko ve aluminyum alaşımından elde edilen külçeler ile diğer metallerden elde edilen külçelerin teslimlerinde tevkifat uygulaması bulunmamakta ve bu teslimlerin normal oranda KDV uygulanarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

B- Ürün / Mamul Teslimlerinde KDV Tevkifatı

1- Bakır, Çinko ve Alüminyum Ürünlerinde / Mamullerinde KDV Tevkifatı

96 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bakır ve bakır alaşımlarından mamul; anot, katot, her çeşit takoz (biyet), slab, platina, kütük, granül, filmaşin, levha, boru, prinç çubuk, lama, her türlü tel ve benzerlerinin tesliminde % 90 oranında tevkifat uygulanarak alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygun görülmüştür. Yine 104 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bakır ve bakır alaşımlarından mamul teslimlerinde uygulanan tevkifat çinko, aluminyum mamullerin teslimleri ve bu metallerin alaşımlarından elde edilen mamullerin teslimlerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Burada sayılan mamuller, genellikle bir sonraki imalatçının ham maddesi niteliğindeki ürünlerdir. Örneğin bakır levhanın teslimi tevkifat kapsamındadır. Bu levhayı alarak işleyen ve sanayi tipi mutfak malzemeleri imal eden bir işletmenin bu kapsamdaki teslimleri tevkifat kapsamı dışındadır. Keza çubuk veya boru olarak bunları inşaatlarda kullanılmak üzere kapı pencere şeklinde doğrama malzemesi haline getiren bir imalatçının alışları tevkifatlı satışları ise tevkifat kapsamı dışında kalmaktadır (3).

Yukarıda sayılan mamuller başka bir malzeme ile birleşerek yeni bir ürün haline geldiğinde bu ürünün teslimi tevkifat kapsamı dışında kalmaktadır. Nitekim 97 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bakır telin plastik, cam, kağıt, emaye, vernik ve benzeri izolasyon malzemeleri ile kaplanması suretiyle elde edilen “izoleli iletken” teslimleri bu kapsamda mütaala edilemeyeceğinden bahisle tevkifat kapsamı dışına çıkarılmıştır. Ancak metalle birleşen başka bir malzemenin ne ağırlıkta olması veya ortaya çıkan yeni ürünün eskisinden ne derece farklı olması gerektiği yönünde belirgin bir ölçü mevcut değildir. Ayrıca Genel Tebliğ’de sayılan ürünlere ismen benzerlik gösteren veya uygulamada o şekilde anıldığı halde esaslı olarak o üründen farklılık arz eden ürün teslimleri açısından belirsizliğin olduğunu söylemek gerekir. Tevkifat yapma sorumluluğunun da alıcılarda olması sebebiyle muhtemel bir tenkit riskine karşı, Genel Tebliğ’de sayılan mamullerin yanı sıra üzerinde esaslı değişiklik yapılıp yapılmadığı gözetilmeden ve/veya tevkifat kapsamına girip girmediği anlaşılmadan, benzeri tüm mamuller açısından alıcılar tarafından tevkifat aranabilmekte, bu husus ise tartışmalara ve İdareden çok sayıda özelge talebine sebebiyet vermektedir (4).

Diğer taraftan külçe teslimlerinde olduğu gibi mamul/ürün teslimlerinde de bazı işletmeler kapsam dışında tutulmuştur.

Buna göre, KDV Kanunu’nun 17/1. maddesinde sayılan kurum ve kuruluşların (tarımsal amaçlı kooperatifler hariç), sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmelerin ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar ile bu ürünlerin ilk üreticilerinin (cevherden üretim yapanlar) bu kapsamdaki teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken konu anılan kapsamda ithalatçılar tarafından yapılan / yapılacak olan teslimlerin de KDV tevkifatı kapsamına alınmış olmasıdır (5).

Alüminyum Profil ve Alüminyum Levha Teslimlerinde Tevkifat Uygulaması;

105 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile getirilen yeni düzenleme ile 01.07.2007 tarihinden itibaren yapılan / yapılacak olan aluminyum profil ve aluminyum levha teslimlerinde KDV tevkifatı,

- bunları doğrudan slab, billet, külçe gibi ham maddelerden imal edenler tarafından yapılacak ilk teslimleri ile,

- bunları ithal edenler tarafından yapılacak ilk teslimlerinde,

uygulanacak, profil ve levhanın ilk üreticileri ve ithalatçılarından sonraki safhalardaki teslimleri KDV tevkifatına tabi tutulmayacaktır.

Öte yandan, levha ile profil dışında kalan diğer alüminyum mamullerinin her safhasında KDV tevkifatı uygulanacağı tabiidir.

2- Diğer Metal Ürün / Mamul Tesliminde Tevkifat

Bakır, çinko ve aluminyum mamuller ile bunların alaşımından elde edilen mamuller dışında kalan diğer metallerden elde edilen mamullerin teslimlerinde tevkifat uygulaması bulunmamakta ve bu teslimlerin normal oranda KDV uygulanarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

III- Tevkifatın Sınırı

95 ve 96 Seri No.lu KDV Tebliğlerine istinaden yukarıda açıklanan tevkifata tabi teslimlerde, faturada gösterilen işlem bedelinin hesaplanan KDV ile birlikte, Vergi Usul Kanunu’nun 232 nci maddesine göre belirlenen fatura düzenleme sınırının altında olması halinde tevkifat uygulanmaması uygun görülmüştür. 2008 yılı için belirlenen fatura düzenleme haddi 600 YTL’dir.

Ancak, aynı satıcıdan yapılan ve fatura düzenleme sınırını aşan alımların, tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla, birden fazla fatura düzenlenmek suretiyle parçalara bölünmesinden kaçınmak gerekmektedir. Böyle bir durumun tespiti halinde vergi idaresince, bütünlük arzettiği anlaşılan alımların toplamının yukarıda belirtilen sınırı aşıp aşmadığına bakılarak gerekli işlemin yapılacağı açıkça belirtilmektedir.

IV- Sonuç

Bakır, çinko ve aluminyum külçeleri ile bakır, çinko ve aluminyum mamulleri ve bu metallerin alaşımlarından elde edilen mamullerin KDV tevkifatı karşısındaki durumları son düzenlemeler çerçevesinde yukarıda açıklanmaya çalışılmıştır.

Yapılan açıklamalara ilave olarak, tevkifatlı işlemlerden kaynaklanan nakden veya mahsuben iade taleplerinin Mali İdare tarafından KDV iadesine ilişkin genel esaslar çerçevesinde yerine getirildiği bilinmektedir (6). Bununla birlikte, anılan kapsamdaki nakden ve mahsuben iade taleplerinin vergi daireleri tarafından sorunsuzca yerine getirilebilmesi için, tevkifat yapanlarca verginin 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edilmiş olması gereklidir, aksi takdirde mahsup veya nakit iade işlemleri yapılmamaktadır. Dolayısıyla tevkifata maruz kalanların, tevkifatı yapan alıcılarını, bu tevkifatı beyan edip etmedikleri açısından takip etmeleri gerekmektedir (7).

Anılan Tebliğler düzeyinde genel olarak anlaşılır bir şekilde ifade edilen düzenlemeler ile ilgili olarak özellikli durumlar ve karışıklık yaşanılan / yaşanılabilecek konularda işlem yapılmadan önce Mali idare’den görüş alınarak hareket edilmesi yerinde olacaktır. pwc

-----------------------------------------------------------------------------------

[1] (Hurda metalden elde edilen külçeler dahil)

[2] 104 Seri No.lu KDV genel tebliği ile getirilen düzenleme

[3] Mehmet MAÇ - Tarık JAMALİ, “Metal Mamullerde KDV Tevkifatı”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Temmuz 2007

[4] MAÇ - JAMALİ, agm

[5] 97 Seri No.lu KDVgenel tebliği uyarınca

[6] 84 Seri No.lu KDV genel tebliği uyarınca

[7] 51, 53, 58 ve 70 Seri No.lu KDV genel tebliğleri uyarınca

(Kaynak: E-Yaklaşım / Temmuz 2008 / Sayı: 187)