Sermaye şirketlerinin kuruluş amacı kuşkusuz süresiz kazanç elde etmektir. Şirketler her zaman amaçlarına ulaşamıyorlar bu durumun çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Yetersiz sermaye, rekabet ortamı, vaat edilen müşteri beklentilerinin karşılanmaması, ortaklar arası sorunlar ve benzeri birçok örnek verilebilir. Yaşanan olumsuzluklar şirketleri tasfiye sürecine getirmektedir. Sermaye şirketlerinin tasfiyesi en az bir yıl zaman almaktadır. Tasfiye sürecinin uzun olması hem zaman hem de maddi açıdan maliyet oluşturuyor. Yazımızın konusunu  kolay tasfiye olarak da adlandıracağımız sermaye şirketlerinin şahıs işletmesine dönüşümü oluşturmaktadır.

5 Günde Şirketi Şahıs İşletmesine Dönüştürerek Tasfiye Etmek Mümkün!

Sermaye şirketleri olan Anonim ve Limited şirketlerin dönüşüm öncesi ön hazırlık sürecini dahil etmezsek EVET 5 gün içerisinde sermaye şirketi şahıs işletmesine dönüştürülerek tasfiye edilebilir. İsterseniz dönüşümün 6102 Sayılı TTK’ nın hangi maddesine dayanılarak yapılacağını birlikte inceleyelim;

VI – Ticari işletme ile ilgili birleşme ve tür değiştirme

Madde 194:

(1) Bir ticari işletme, bir ticaret şirketiyle, onun tarafından devralınmak suretiyle birleşebilir. Bu hâlde devralan ticaret şirketinin türüne göre 138 ilâ 140, 142 ilâ 158 ve ortak hükümlere ilişkin 191 ilâ 193 üncü madde hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.

(2) Bir ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesi hâlinde 182 ilâ 193 üncü maddeler kıyas yoluyla uygulanabilir.

(3) Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi, bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından, ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da 264 üncü maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar. Dönüştürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncı maddeleri de uygulanır.

(4) 182 nci maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklıdır.

6102 Sayılı TTK’ nın tür değiştirme başlıklı 194. maddesinin 3. fıkrasında ticaret şirketinin ticari işletmeye dönüştürülebileceğine ve ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişilerin tüm payları devralarak ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi hükümlerine yer verilmiştir. Bu hükümler çerçevesinde tür değiştirmeye ilişkin işlemlerin aşamalarının neler olduğunu inceleyelim.

Sermaye Şirketinin Şahıs İşletmesine Dönüşmesinde Yol Haritası

Tür değiştirme sürecinde Ticaret Şirketinin – Ticari İşletmeye dönüşme sürecinde hem şirketin tüzel kişiliğinin son bulduğu hem de yeni ticari ticari işletmenin kuruluş tescili yapılır. Tescilin yapılabilmesi için gerekli belgeler şunlardır;

• Şirket genel kurulu tarafından onaylanmış tür değiştirme planı.
• Tür değiştiren şirketin denetime tabi olması halinde denetçi tarafından, diğer şirketlerde ise yönetim kurulu tarafından onaylanmış son bilanço / ara bilanço.
• Şirketin  tür değiştirme raporu.
• Tür değiştirme genel kurul kararının noter onaylı örneği.
• Yeni türün tesciline ilişkin gerekli diğer belgeler (Gerçek kişi tescili için gerekli belgeler)
• Tür değişikliği yapan şirketin sermayesinin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine ilişkin YMM  veya SMMM raporu, tür değiştiren şirketin denetime tabi olması halinde ise bu tespitlere ilişkin denetçi raporu.
• Tür değiştiren şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı bulunan mal ve haklarının listesi, bunların kayıtlı olduğu siciller ile söz konusu mal ve hakların ilgili sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgileri içeren beyan.
• Ticaret şirketinin paylarının ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişilere devredildiğini ispatlayıcı belgeler.
• Küçük ve orta ölçekli şirketlerde tür değiştirme raporunun düzenlenmesinden, tüm ortaklar tarafından vazgeçilmesi halinde buna ilişkin belge müdürlüğe verilir.

Devir Eden şirketin Beyanname Verme Süreleri

a) KV Beyannamesi Verilme Süresi

Kurumlar Vergisi Kanunu açısından şirketlerde nev’i değişikliği devir hükmünde olup, ilgili hesap döneminin başlangıcından devir tarihine kadar olan dönemin faaliyet sonuçlarına ilişkin olarak hazırlanacak müştereken imzalanan münfesih şirkete ait kıst dönem kurumlar vergisi beyannamesinin 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 20. maddesi hükmü gereğince, devir işleminin ticaret sicilinde ilan edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde münfesih kurum ve birleşilen kurum tarafından münfesih kurumun bağlı bulunduğu vergi dairesine verilecektir. 

Çok önemli detay: Sermaye şirketinin  şahıs işletmesine dönüştürülmesi işlemi, Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında "devir" olarak değerlendirilemeyeceğinden söz konusu nev'i değişikliğinden doğan kârlar vergiye tabi tutulacaktır.

b) Tür Değişikliği Halinde Geçici Vergisi Beyannamesi

Tür değişikliğinde geçici vergi beyannamesinin verilme süresinden önce aynı döneme ilişkin olarak devir işlemleri nedeniyle kurumlar vergisi beyannamesinin de verilmesi halinde, bu dönem için ayrıca geçici vergi beyannamesi verilmeyecektir. Devir nedeniyle münfesih hale gelen kurumun, devir tarihine kadar ödediği geçici vergiler, devir dolayısıyla vergilenecek devir öncesi kazanç üzerinden hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilebilecektir. Mahsup edilemeyen tutarın kalması halinde, bu tutar devralan şirketin kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.

c) KDV Beyannamesi Verilme Süresi

Söz konusu nev’i değişikliği işlemi KDV Kanunu’nun 17/4-c maddesi gereğince KDV’den istisna olacak ve nev’i değişikliğinin yapıldığı ayın başından nev’i değişikliği tarihine kadar gerçekleşen işlemlerin limitet şirket  ile nev’i değişikliğinin gerçekleştiği tarihten bu tarihin içinde bulunduğu ayın sonuna kadar olan işlemlerin anonim şirket tarafından takip eden ayın 24’üncü günü akşamına kadar KDV beyannamesi ile beyan edilerek tahakkuk eden vergilerin beyannamenin verildiği ayın 26’ncı günü akşamına kadar ödenmesi gerekmektedir.

Çok Önemli Detay: Sermaye şirketinin tüm aktif ve pasifleriyle şahıs işletmesine dönüştürülmesi işlemi, Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında "devir" olarak değerlendirilemeyeceğinden, söz konusu işlemin KDV Kanununun 17/4-c maddesi kapsamında KDV den istisna tutulması mümkün değildir.

d) Devreden KDV Durumu

Nev'i değişikliği sonucunda devrolunan şirketin bilançosunda yer alan ve sonraki döneme devreden KDV nin devralan şirketiniz tarafından indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ayrıca devrolan şirketin KDV iade alacağı, bu bilanço kalemini devralan şirketinize intikal edecektir.

e) Fatura Belgelerin Kullanılması

Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca devir hükmünde olan nevi değişikliği durumunda, devir işlemlerinin tamamlanmasından sonra münfesih kuruma ait fatura ve sevk irsaliyelerinden en son kullanılanlar ile kullanılmayanların bağlı bulunulan vergi dairesine bir tutanakla tespit ettirilmesi, kullanılmamış olan belgelerde yer alan eski bilgiler okunacak şekilde üstü çizilerek eski unvanın ve vergi numarasının iptali ve yeni unvanın ve vergi numarasının kaşe ile, elle veya bilgisayarla basılarak, devir alan kurum tarafından tükeninceye kadar kullanılması mümkündür.

f) Defter Tasdiki

Nevi değişikliği nedeniyle münfesih edilen  şirket adına tasdik ettirilen devir alan şirket tarafından kullanılması mümkün bulunmamaktadır. Devir alan adına yeni defter tasdik ettirilir.

g) E Tebligat

Devir alan firma adına e tebligat başvurusunda bulunulması unutulmamalıdır.

Geçmiş Yıl karları ve Sermaye Yedeklerinin Durumu

Tür değiştiren şirketin tür değiştirmeye esas bilançosunda hesaplanan özvarlığın içinde yer alan serbest olmayan yedekler hariç diğer öz varlık kalemleri yeni tür şirkete sermaye olarak konulabilir. Bu durumda; öz varlık kalemleri içinde yer alan;

• Geçmiş yıllar kârları,
• Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan olumlu farklar,
• Özel fonlar,
• Şirketten olan alacaklar,
• Serbest yedek akçeler

Sermayeye ilave edilebilir. TTK’ nın 519/3 maddesinde yer alan hükümlere göre genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşması halinde aşan kısım sermayeye ilave edilebilir. Yine öz varlık kalemleri içinde yer alan özel fonlardan yenileme fonu hariç diğer fonları anlamak gerekir. Öte yandan şirket ortakları ile üçüncü şahısların şirketten olan alacakları da sermayeye ilave edilebilir. Ancak nakit sermaye dışındaki kalemlerin sermayeye ilave edilmesi için 3568 Sayılı Kanuna göre yetki almış serbest muhasebeci mali müşavirler veya yeminli mali müşavirler tarafından özel amaçlı rapor yazılması gerekmektedir.

Geçmiş Yıl Kârları ve Yedeklerin Sermaye' ye eklenmesi ile ilgili SMMM raporu gerekir.

Tür Değişikliği Yapacak Olanlara Tavsiyeler

• Bu işlemlere başlamadan önce Sermayenizin karşılıksız kalmamış olması gerekir. Yani alacaklarınız  borçlarınızı karşılayabilecek düzeyde olmalı. Eğer sermayeniz karşılıksız kaldı  önce Sermaye artırımı yapmalısınız.
• Geçmiş yıllar dağıtılmamış karları varsa Temettü Stopajlarını ödeyin ve Ortaklara dağıtın. Sermayeye eklemeniz halinde ve Şahıs Firmasına çevrildikten sonra vede kapattıktan sonra size Temettü Stopajı ile ilgili Ödeme Emri ve Cezaları Katmerli bir şekilde gelecektir.
  
• Şirketin vergi ve sgk borçları varsa yeni ortakların bu borçları ödemeyi taahhüt etmesi gerekir. Borç yoksa böyle bir taahhüde gerek yok. Taahhüt A4 Kağıdına "........................ firmasının vergi /sgk borçlarını ödemeyi taahhüt ediyoruz " yazılıp kaşe ve imza yapılmalı.
• Şirketten şahısa dönerken ortaklar hisse oranları ve sermaye tutarları değiştirilmemeli.  Eğer çok ortaklı bir yapınız varsa şirketinizi önce tek ortağa dönüştürün sonra şahıs firmasına.
• Firmanın sermayesi 40 milyon TL yi aşmıyor ise yani Küçük ve orta ölçekli firma iseniz tür değişikliği raporu düzenlenmesine gerek yoktur. Sadece eklerde yer alan Tür değişikliği raporundan vazgeçildiğine dair beyan yeterlidir.
• Şirkette kayıtlı binalar, demirbaşlar, taşıtlar, stoklar vs var ise  şirketi şahısa çevirdiğiniz zaman KV kanunun 19 ve 20. maddelerinden yararlanamayacağınızı, devir sebebiyle oluşacak Kurumlar vergisi ve KDV yi ödemeniz gerekeceğini unutmayın. 
• Şirketin bilançosunu tasfiyeye girer gibi temizleyin sonra devir yapın. Nevi değişikliği sonrası vazgeçmek  mümkün olmuyor ve oluşan vergileri ödemek zorunda kalıyorsunuz.
• A.Ş. lerden şahıs işletmesine geçiş yapacaksanız genel kurul yapmanız ve genel kurulda Bakanlık Komiseri bulunması gerekiyor. 
• Bu işlemlerin tescili 15 gün sürüyor. 15 gün sonra şahıs firmasına dönüştükten sonra dilediğiniz zaman 1 gün içinde kapanış yapabilirsiniz.

Tür değiştirme konusu ile ilgili her türlü sorunuz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.