Türkiye’de ne yazık ki çalışan hakkına saygı göstermeyen, izin haklarına riayet etmeyen işyeri çok. Diğer taraftan çalışanlar da haklarını bilmedikleri için savunamıyorlar. Avukat Hasan Erdem’e İş Kanuna’ na tabi çalışanların yıllık izin haklarını sorduk: 

1- Kullanılmayan yıllık izinler ne oluyor, yanıyor mu, ücreti alınıyor mu?
Kullanılmayan yıllık izinler yanmaz, sonraki yıllara devrolur. Yıllık izin hakkının, ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin son bulması şarttır.
Yıllık izin sürelerine ait ücret, sözleşmenin sona erdiği tarihteki son ücreti üzerinden kendisine veya (ölümü halinde) hak sahiplerine ödenir. Bu ücretin hesabında işçinin son kök ücreti esas alınır, sosyal haklar nazara alınmaz.

Gazetecilerinki farklı olarak her izne hak kazandığı geçmiş tarihlerdeki ücretleri baz alınarak hesaplanır. Ancak gazeteciye ödenmesi gereken kullanılmayan yıllık ücretli izin ücret toplamı, iki ile çarpılır.(5953 sayılı Kanun, Madde 29)

2- Ödenmemiş yıllık izinler için dava açmak istersek, zaman aşımı söz konusu mu?
İzin parasının talep edilememesi nedeniyle yıllık ücretli izin alacağının 5 yıllık zamanaşımı süresi, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

3- Çalışan birikmiş izinlerini bir kerede kullanabilir mi?
Yıllık izin isteminde, bulunan kişi hangi tarihler arasında kullanmak istediğini işverene bildirmekle birlikte, izin kullanım tarihlerinin belirlenmesi işverene bağlıdır. Karşılıklı mutabakat söz konusu olduğunda çalışan dilerse bir seferde birikmiş izin hakkını kullanabilir.

4- İzin öncesi çalışan avans talep edebilir mi?
İşveren, çalışana kullanacağı yıllık izin süresine ilişkin ücretini çalışanın izne başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

5- Çalışan yıllık izin döneminde başka bir işyerinde çalışabilir mi?
Çalışan yıllık ücretli izin zamanında ücret karşılığı başka bir işte çalıştığı takdirde, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret geri alınabilir.

6- Kısmi süreli çalışan izin hakkından nasıl faydalanır?
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar farklı işleme tabi tutulamaz ve yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanır. Çalışan izin süresine denk gelen kısmi süreye ilişkin ücretine hak kazanır.

7- Tarafların anlaşması ile çalışanın izin kullanmaması buna karşın ücretini alması mümkün müdür?
Dinlenme hakkı Anayasal bir hak olup buna ilişkin düzenlemeler emredicidir. Çalışanın izin hakkından feragat etmesi anlaşma ile bunu ortadan kaldırması mümkün değildir.

8- Cumartesi iş gününden sayılır mı?
Cumartesi çalışılmayan işyerlerinde, cumartesi gününün yıllık izin süresinden sayılıp sayılmaması tam açıklık kazanmamakla birlikte, genel olarak İş Yasası uyarınca haftalık 6 işgünü esas alındığından, cumartesi de işgününden sayılır.

9- İznin kullanıldığına ilişkin ispat külfeti kimdedir?
İşveren yıllık izin kayıt belgesi tutmak zorundadır. Kayıtlarda ispat açısından işçinin izin kullandığına dair imzası bulunması gerektir.

10- Toplu izin nedir?
İşveren veya işveren vekili nisan ayı başı ile ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir. Bu durumda izin kurulu, toplu izne çıkacak işçiler için aynı zamanda izne başlayacak izin sürelerine ve yol izni isteklerine göre her işçinin izin süresinin bitimini gösterecek biçimde izin çizelgeleri düzenler ve ilan eder. Burcu Özçelik Sözer http://www.hurriyet.com.tr