5763 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemelerden birisi de özel sektör işverenlerince madde kapsamında çalıştırılan özürlü sigortalıların, sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının veya bir kısmının Hazinece karşılanması teşviki olup, bu düzenlemeyle ilgili açıklamaların da yer aldığı 2008–77 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Genelgesi yayımlanmıştır.

15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 26.06.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

5763 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemelerden birisi de özel sektör işverenlerince madde kapsamında çalıştırılan özürlü sigortalıların, sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının veya bir kısmının Hazinece karşılanması teşviki olup, bu düzenlemeyle ilgili açıklamaların da yer aldığı 2008–77 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Genelgesi yayımlanmıştır.

Genelgede yer alan açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1- Yasal Düzenleme

5763 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesinde yapılan değişiklikle, özel sektör işverenlerince madde kapsamında çalıştırılan özürlü sigortalıların, 506 sayılı Kanun’un 78. maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının Hazinece karşılanması öngörülmüştür.

Düzenleme özürlü çalıştıran işverenlerin yasal yükümlülük nedeniyle çalıştırdıkları bütün özürlülere ilişkin sigorta primi işveren hisselerini kapsamakta olup, daha önce özürlü çalıştıran işverenler de aynı şartlarda prim teşvikinden yararlanabilmektedirler.

Öte yandan, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran veya yasal yükümlülük sınırını aşan şekilde özürlü çalıştıran işverenlerin, bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazine tarafından karşılanacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için;

· İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi,

· Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması,

gerekmektedir.

Düzenlemeyle ayrıca, işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammının, işverenden tahsil edilmesi hükme bağlanmıştır.

İstihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi desteği, 01.07.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2- Genelgede Yer Alan açıklamalar

a) Teşvikten Yararlanabilecek Olanlar

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesi hükmüne göre istihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi desteğinden sadece özel sektör işverenlerince çalıştırılan özürlü sigortalılardan dolayı yararlanılabilmektedir.

Kamu işyerlerinde (genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile bunlara bağlı işletmeler, sermayesinin yarısından fazlası bunlara ait olan işyerleri ve diğer kamu işyerlerinde) çalıştırılan özürlü sigortalılar için, teşvikinden yararlanılması mümkün değildir.

İş Kanunu hükümleri çerçevesinde yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılması yasak olduğundan, bu faaliyetleri yapan işyerlerinde fiilen yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılanlardan dolayı sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılması mümkün değildir.

b) Teşvikten Yararlanma Koşulları

İstihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi desteğinden yararlanabilmek için;

· Aşağıda açıklanacak başvuru ve prosedürlerin yerine getirilmiş olması,

· Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatılacak, özürlü statüsünde çalıştırılan sigortalılarla ilgili istenen bilgileri içeren ve örneği Genelge ekinde yer alan belgenin aslı ile birlikte işyerinin bağlı bulunduğu

Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne müracaat edilmesi,

· Çalıştırılan sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde verilmesi,

· Yasal süresi içinde verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri kapsamında tahakkuk eden sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden kısmı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine isabet eden kısmının tamamının ödenmesi,

gerekmektedir.

c) Başvuru Şekli ve İstenen Belgeler

Genelgede yapılan düzenlemeye göre, istihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi teşviki uygulaması esas olarak, bu teşvikten yararlanacak işverenlerin, Genelgenin ekinde yer alan belgeyi ibraz etmelerine bağlı olarak yapılmaktadır.

Teşvik uygulamasında aşağıdaki durumlarda bu belgenin onaylı aslının ibraz edilmesi gerekmektedir:

· İstihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi desteğinden yararlanmak isteyen işverenlerin; Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatacakları ve özürlü statüsünde çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin bilgileri içeren, Genelge ekinde örneği yer alan belgenin aslını işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir.

· İşyerinde kontenjan fazlası olarak veya yükümlü olunmadığı halde çalıştırılan özürlü sigortalıların, daha sonra kontenjan dahilinde çalıştırılmaya başlanılması durumunda bu değişikliğin yine aynı onaylı belgeyle belgelenmesi gerekmektedir.

· Teşvik uygulaması için işverenlerin, işyerinde çalıştırdıkları özürlü sigortalıların tamamının son durumlarını göstermek üzere yukarıda belirtilen onaylı belgeyi, her yılın Ocak ayı içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ayrıca ibraz etmeleri gerekmektedir.

· 4857 sayılı Kanun’un 30. maddesinin değişmeden önceki 10. fıkrası uyarınca teşvikten daha önce de yararlanan işverenlerin, çalıştırmayı sürdürdükleri özürlü sigortalılarından dolayı yeni düzenlemelere göre sigorta primi işveren hissesi prim teşvikinden yararlanabilmeleri için Genelge eki belgeyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri gerekmektedir.

· 2008/Temmuz ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden başlamak üzere, Kuruma bildirilecek olan özürlü sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden önce, Genelge eki belgenin Kuruma verilmesi gerekmektedir. Sözkonusu belge Kuruma verilmeden teşvikten yararlanılması mümkün değildir.

d) Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Verilmesi

Sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanmak amacıyla yapılan başvurular üzerine Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gerekli kodlama yapıldıktan sonra;

· Aynı il sınırları içinde elli veya daha fazla sigortalı çalıştıran işyeri işverenleri, kontenjan dahilindeki özürlü sigortalılarını 14857, kontenjan haricindeki özürlü sigortalılarını 54857,

· Korumalı işyeri işverenleri 14857,

· Özürlü sigortalı çalıştırmakla yükümlü olmayan işverenler 54857,

sayılı Kanun türünü seçerek aylık prim ve hizmet belgelerini vereceklerdir.

e) Hazine Tarafından Karşılanacak İşveren Hissesi Sigorta Priminin Hesaplanması

4857 sayılı Kanun’un 30. maddesinde, özel sektöre ait;

· Aynı il içinde elli veya daha fazla işçi çalıştırılmasından dolayı yüzde üç oranında kontenjan dahilinde çalıştırılması gereken her bir özürlü sigortalı için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının,

· Elli veya daha fazla sigortalı çalıştıran işverenlerin kontenjan fazlası olarak çalıştırdıkları özürlü sigortalılar ile yükümlü olmadıkları halde özürlü sigortalı çalıştıran işverenlerin çalıştırdıkları her bir özürlü sigortalı için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisinin,

Hazinece karşılanması öngörülmüştür.

f) Primlerin Ödenmesi

Verilen aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden sigorta primlerinin işveren hissesine ait kısmının Hazinece karşılanabilmesi için, aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden kısmı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine isabet eden kısmın tamamının ödenmesi gerekmektedir.

Sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden kısmı ile işveren tarafından ödenmesi gereken tutarının, yasal süresi içinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, gerek işveren tarafından ödenmesi gereken kısma, gerekse Hazine tarafından karşılanması gereken kısma isabet eden gecikme cezası ve gecikme zammı işveren tarafından ödenecektir.

3- Sosyal Güvenlik İl / Merkez Müdürlüklerince Yapılacak İşlemler

Bir önceki bölümde de belirtildiği üzere, istihdam edilen özürlülere ilişkin sigorta primi desteğinden yararlanmak isteyen işverenlerin; Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatacakları ve özürlü statüsünde çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin bilgileri içeren, Genelge ekinde örneği yer alan belgenin aslı ile birlikte işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine başvurulması gerekmektedir.

Yapılan başvuru üzerine, sistem üzerinde gerekli kodlama Kurum tarafından yapılacaktır.

4- Diğer Teşvik Kanunlarından Yararlanan İşverenlerin Özürlü istihdamı Teşvikinden Yararlanmaları

Diğer teşvik Kanunlarına istinaden sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulamasından yararlanmakta olan işverenlerin, teşvik kapsamına giren özürlü sigortalılarından dolayı aynı dönem için ve mükerrer olarak 4857 sayılı Kanun’un 30. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanmaları mümkün değildir.

Bu çerçevede örneğin, 4447 sayılı Kanun’un geçici 7. maddesinde yer alan düzenleme çerçevesinde teşvikten yararlananların (18–20 yaş arası erkek ve 18 yaşından büyük kadın sigortalılardan yeni işe alınanlara ilişkin işveren hissesi sigorta prim teşviki) aynı zamanda 4857 sayılı Kanun’un 30. maddesinde düzenlenen yukarıda açıklanan teşvikten yararlanması mümkün değildir.

5- Diğer Hususlar

· İşsizlik sigortası primleri için teşvik uygulanmamaktadır.

· Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar, topluluk sigortasına tabi olanlar, yurt dışında çalışan sigortalılar, aday çırak, çırak ve öğrenciler için teşvik uygulanmamaktadır.

· Her yılın Ocak ayında ibraz edilmesi gereken belgenin ibraz edilmemesi halinde, aylık prim ve hizmet belgelerinin teşvik kapsamında verilmesi Sosyal Güvenlik Kurumunca daha önce verilen kod kaldırılarak engellenecek ve bahse konu belgenin yeniden ibrazına kadar bu işverenler söz konusu Kanunda öngörülen teşvikten yararlanamayacaklardır.

· Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin, çalıştırmakla yükümlü olduğu özürlü işçi sayısının tespitinde toplam işçi sayısı dikkate alındığından, kontenjan dahilinde özürlü sigortalı çalıştırılmasının söz konusu olduğu durumlarda özürlü sigortalı hangi işyerinde fiilen çalıştırılıyor ise o işyerinden Kuruma bildirimi yapılır.

· Teşvikten haksız olarak yararlanıldığının tespiti halinde, Hazine tarafından yersiz olarak karşılanmış olan sigorta prim tutarları, ödeme vadesinin bittiği tarihi takip eden aydan başlanarak hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil edilir.

· Hazinece karşılanan sigorta primlerinin, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkün değildir.

· Genelgede teşvik uygulamalarının (Kuruma bildirildiği şekilde özürlü istihdam edilip edilmediği, teşvikten doğru oranda yararlanılıp yararlanılmadığı, vb) her ay düzenli olarak kontrol edileceği ve sonucuna göre işlem yapılacağı belirtilmektedir.

6- 5763 Sayılı Kanun’la Getirilen Diğer Teşvikler

26.06.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la yukarıda açıklanan teşvik dışında benzer iki teşvik daha getirilmiştir.

Bu teşvikler;

· 18–20 yaş arası erkek ve 18 yaşından büyük kadın sigortalılardan yeni işe alınanlara ilişkin işveren hissesi sigorta prim teşviki,

· Sigortalıların, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazinece karşılanması teşviki,

olarak özetlenebilir.

Bu teşviklerden birincisine ilişkin uygulama genelgesi daha önce yayımlanmış ve 19.08.2008 tarih ve 2008/04 sayılı İş Hukuku Bültenimizle duyurulmuştur. Yukarıda belirtilen ikinci teşvik ise 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girecek olup, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun bu konuda ileride açıklama veya düzenleme yapması beklenebilir.

İlgili Kanun’a ve Genelgeye aşağıdaki bağlantıların yardımıyla ulaşabilirsiniz.pwc

· İş

· İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı)

· Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Genelgesi (2008–77)

K