BOBİ FRS’lerde Amaçlanan

BOBİ FRS geliyor, 4 bin 700 şirketin finansal tabloları değişiyor!

Evet doğru duydunuz! Bu seneki genel kurulda Şirketinizin finansal tablolarının değişmiş olduğunu görürseniz şaşırmayın. Şirketiniz bağımsız denetime tabi olup, zorunlu olarak Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nı (TFRS) uygulamıyorsa, TTK uyarınca bu sene genel kurulda Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standartları’na (BOBİ FRS) veya isteğe bağlı olarak TFRS’ye göre hazırlanmış finansal tablolar sunmak zorunda.

Kamu Gözetimi Kurumu (KGK) tarafından paylaşılan verilere göre bu yeni düzenleme yaklaşık 4,700 şirketi etkileyecek.

O zaman biz de konuyu baştan ele alalım. Hangi şirketler bağımsız denetime tabi kısaca onu hatırlayalım, arkasından da BOBİ FRS nedir, hayatımızda neler değiştirecek ona bakalım.

KGK, 29/03/2018 tarihli kararı ile bağımsız denetime tabi şirketler için genel ölçekleri aktif toplamı 35 milyon TL, yıllık net satış hasılatı 70 milyon TL ve çalışan sayısı 175 kişi ve üzeri olmak üzere güncellemiştir. Bu genel ölçeklerden tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte üç ölçütten en az ikisini art arda iki hesap döneminde aşan veya 13/09/2018 tarihli ve 161 sayılı karar ekli listede yer alan şirketler bağımsız denetime tabidir.

Bağımsız denetime tabi olup 13/09/2018 tarihli ve 161 sayılı karar ekli listede yer alan şirketler (KAYİK- Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluş; örneğin banka, sigorta, borsada işlem gören şirketler) zorunlu olarak TFRS uygulayacak olup, geri kalan bağımsız denetime tabi şirketler BOBİ FRS veya isterlerse TFRS uygulayacaklardır.

BOBİ FRS nedir?

“Önce küçükleri düşün” ilkesinden yola çıkılmıştır. BOBİ FRS, işletmelerin gerçeğe uygun, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgi sunması amacıyla oluşturulmuş, kurumsal şeffaflığı dikkate alan finansal raporlama standartlarıdır. KGK tarafından AB düzenlemeleri ve uluslararası muhasebe ve finansal raporlama ile uyumlu muhasebe standartları oluşturulması hedeflenmiştir. 27 Bölümden ve finansal tablo formatlarından oluşmakta olup, dipnotlar için ayrı bir bölüm oluşturulmuştur. Orta büyüklükteki işletmeler için genel olarak maliyet esaslı finansal raporlama öngörülmüş, büyük işletmelere yönelik ilave yükümlülükler getirilmiştir. Dolayısıyla büyük ve orta boy işletmeler için TFRS’ye bir alternatiftir.

Büyük İşletme mi yoksa Orta Boy İşletme mi?

Büyük İşletme ölçekleri 29/07/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standartları Hakkında Tebliğ’in 6.maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre BOBİ FRS’nin uygulanması açısından, üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini, varsa bağlı ortaklıklarıyla birlikte, art arda iki raporlama döneminde aşan işletmeler müteakip raporlama döneminde büyük işletme olarak değerlendirilir: Aktif toplamı 75 milyon ve üstü Türk Lirası, yıllık net satış hasılatı 150 milyon ve üstü Türk Lirası ve ortalama çalışan sayısı 250 ve üstü olması.

AB Direktifleri çerçevesinde orta büyüklükteki işletmeler için genel olarak maliyet esaslı finansal raporlama öngörülmüş, büyük işletmelere ise ilave yükümlülükler getirilmiştir. Bu nedenle BOBİ FRS içinde büyük ölçek tanımı yapılmıştır. Örneğin büyük işletmeler konsolide finansal tablo hazırlayıp bazı ilave dipnotlar verirken denetime tabi ancak bu ölçeklerin altında kalan Orta Boy İşletmeler BOBİ FRS’lerde yer alan bu ve benzeri bazı uygulamalardan muaftır.

Şirket yönetimi tarafından finansal tablolar hazırlanırken alınacak BOBİ FRS mi yoksa TFRS mi kararının şirketi iki sene bağlayıcı bir karar olduğunu, iki finansal raporlama standardı arasındaki geçişlere ancak iki senelik uygulama süresinden sonra izin verildiğini hatırlatmak isterim.

VUK, MUSGT derken BOBİ FRS geldi. Finansal tablolar değişecek mi?

Sorunun cevabı kesinlikle evet! Bu etki kar-zarara, şirket aktif büyüklüğüne olumlu mu olur olumsuz mu, kaç lira etkisi olur diye sorarsanız ilk anda rakamsal etkisini söylemek zor. Ancak finansal tablolarınızı MSUGT (Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği) ve İlave Hususlarına göre veya VUK ( Vergi Usul Tebliğ) ölçüm prensiplerine göre hazırlıyorsanız birazdan bahsedeceğim farklarla finansal tablolarda önemli değişikler olacağını siz de göreceksiniz. Sıkı durun başlıyoruz:

Hiç konsolide finansal tablo hazırladınız mı? Kira geliri elde ettiğiniz veya değeri artacak diye yatırım yaptığınız arsa, arazi veya binalarınıza yatırım amaçlı gayrimenkul deyip gerçeğe uygun değerinden finansal tablolarınızda gösterdiniz mi? Dava açmadan alacaklarınız için karşılık ayırdınız, stoklar için net gerçekleşebilir değeri buldunuz mu? Kurumlar vergisi için karşılık ayırdınızda ertelenmiş vergiyi düşündünüz mü?

Bana sakın bugüne kadar şirketinizin kıdem tazminatı yükümlülüğünü hesaplayıp finansal tablolarda bununla ilgili bir yükümlülük muhasebeleştirmediğinizi, inşaat taahhütleriniz devam ederken fatura kesmeden tamamlanma yüzdesine göre hasılat yazmadığınızı veya makinelerinizi faydalı ömürlerine göre amortismana tabi tutmadığınızı söylemeyin.

Aslında tüm bunları yapıyorum deseydiniz bunca zamandır aslında siz VUK esaslı finansal tablo hazırlamıyormuşsunuz derdim. Evet gördüğünüz gibi BOBİ FRS’ye göre finansal tablolar hazırladığımızda bu ve benzeri birçok bilanço ve gelir tablosu kaleminin değiştiğini göreceksiniz. Örneğin, kıdem tazminatı karşılığı, şüpheli alacak karşılıkları veya olası dava karşılıkları gibi yönetim değerlendirmesi sonucu muhasebeleştirilecek karşılık kalemleriyle gider yazarken; hizmet ifşa edildiğinde ve gelir mahiyet ve tutar olarak kesinleştiğinde muhasebeleştirmeyi beklemeksizin tamamlanma yüzdesi yöntemi kullanılarak ekonomik faydaların girişinin muhtemel olması ve faydaların güvenilir ölçülmesi durumunda geliri dönemsel olarak muhasebeleştirebileceğiz.

Şirketiniz bu değişime hazır mı? Ya siz hazır mısınız?

Finansal tablolardaki bu değişim aslında rakamsal değişimden çok daha fazlası… Bu değişimin hem şirket içi, hem de şirket dışı paydaşları ilgilendireceğini baştan bilelim ki bu süreci doğru yönetelim. Bundan sonra şirketin dağıtacağı kar, TTK’ya göre sermaye yeterlilik oranı, finansman taahhütleri, bankalara sunulacak finansal tablolar, yurtdışı ve yurtiçi potansiyel iş ortaklarıyla paylaşılacak finansal veriler, finansal tablolarla uyumlu bütçe ve raporlama çalışmaları BOBİ FRS ile uyumlu hale gelmelidir. Bu da şirket içi eğitimden tutunda, sistem ve süreçlerin bu verileri sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi, anahtar performans göstergeleri ve risk yönetiminin gözden geçirilmesi, çıkan finansal bilgilerin analiz edilip şirket paydaşlarına sunulmasına kadar uzanan bir çalışma demektir.

Atılacak adımları düşündüğümüzde bu değişim başlangıçta gözümüzü korkutsa da, bazı maliyetlere katlanmamız gerekse de; orta ve uzun vadede daha şeffaf, anlaşılır, karşılaştırılabilir ve uluslararası normlara çok daha yakın finansal bilgiler üretmek, şirketin finansal yönetimi ve finansman kaynaklarına daha kolay ve az maliyetle ulaşmasında büyük avantaj sağlayacaktır. Aslı Gedik

Oyunuz TFRS’ye mi, BOBİ FRS’ye mi olmalı? Kararsızlar için önemli farklar

Yeni finansal raporlama standartları BOBİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı) gelince insan bir afallıyor, ister istemez “bunca yıldır bağrımıza bastığımız TFRS’nin (Türkiye Finansal Raporlama Standartları) pabucu dama mı atıldı” diyor.

Bağımsız denetime tabi işletmelerin muhasebe ve raporlama standartlarını düzenleyen Kamu Gözetimi Kurumu (KGK), Türkiye Muhasebe Standartlarını (TMS), TFRS ve BOBİ FRS olmak üzere ikiye ayırdı. 13/09/2018 tarihli ve 161 sayılı karar ekli listede yer alan ve genel olarak Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK) finansal tablolarını TFRS’ye göre hazırlamak zorunda iken, bağımsız denetime tabi ancak bu kapsama girmeyen işletmeler finansal tablolarını BOBİ FRS veya isteğe bağlı olarak TFRS’ye göre düzenleyebilecekler.

“Eh o zaman hayat bana güzel” diyebilirsiniz. Bu sene ver elini TFRS, olmadı ertesi sene BOBİ FRS… Maalesef elimiz o kadar bol değil. Zorunlu olarak TFRS uygulamayacak işletmeler 31 Aralık 2018 tarihli finansal tablolarını hazırlarken BOBİ FRS mi, yoksa TFRS mi seçeceğine karar verecek ve iki sene boyunca seçmiş olacağı muhasebe standardını uygulamak zorunda kalacak.

İki aday da iyi sanki…

Bir güzellik yarışması olsa, ikisi de sahneye çıksa “hangisini seçersiniz” diye sorsalar, karar vermek oldukça güç. TFRS, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın (UFRS) Türkçesi ve bunlara ilave olarak UFRS’lerde net olmayan bazı hususlarla ilgili KGK’nın ilke kararlarını da kapsıyor (örneğin, Ortak Kontrole Tabi İşletme Birleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi). Yabancı dili var, uluslararası tecrübesi var…

BOBİ FRS ise adı üzerinde büyük ve orta boy işletmeler için TFRS’lere alternatif muhasebe ve raporlama standardı. Çoğu bilanço kaleminin gerçeğe uygun değerini bulacağım, faaliyet bölümlerimi anlatacağım, varsa satış amaçlı elde tutan duran varlıklar ve durdurulan faaliyetler diye faaliyetlerimi böleceğim derdi yok. Uluslararası normlara yakın, şeffaf ve anlaşılır finansal tablolar hazırlamak için biçilmiş kaftan.

Kısaca her iki için de, Vergi Usul Kanunu’nun değerleme ve düzenleme hükümlerinden çok uzak, yönetim raporlamasına çok daha yakın, işletmenin faaliyetlerini daha gerçekçi bir gözle yansıtan muhasebe ve raporlama standartları diyebiliriz. Aralarında yapacağınız seçimi fayda, maliyet ve kullanım amacı belirleyecek gibi duruyor.

Bazı önemli farklar

Madem karar aşamasındayız, öyleyse TFRS ile BOBİ FRS arasındaki önemli farklar olduğunu bilelim ki ona göre karar verelim. İşte bazıları:

• BOBİ FRS’ler 27 bölüm ve finansal tablolardan oluşmakta, dipnotlar için ayrı bir bölüm mevcut. TFRS’lerin sayısını verip göz korkutmak istemem ama 27’den fazla olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Tarımsal faaliyetler, sigorta sözleşmeleri, madencilik gibi farklı faaliyet alanları gibi sektörlere özgü standartlar mevcut. TFRS’lerde dipnotları ayrı bir bölüm olarak bulmanız mümkün değil, her standardın kendisi verilecek bilgiyi açıklamakta.
• TFRS’lerde standartlar sıklıkla güncellenmekte ve yeni standartlar eklenmekte, BOBİ FRS’ de ise bu güncellemelerin belirli aralıklarla olması beklenmekte (KGK tarafından paylaşılan sunumlarda güncellemelerin 3 yılda bir olacağı belirtilmiştir).
• TFRS’ de yeni standartların yayımlanması ile birlikte, TFRS ve BOBİ FRS arasındaki farkların etkisi büyüdü. Örneğin, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren geçerli üzere TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat ve TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı yayımlanmıştır. Bu iki yeni standardın yayımlanması ile birlikte BOBİ FRS’ye göre hasılat ve finansal araçların ölçüm ve sunumları arasında önemli farklar oluşmuştur.
• Yeni standartlardan bahsetmişken, TFRS’de 1 Ocak 2019 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren yeni Kiralama Standardı TFRS 16, kiracı açısından faaliyet ve finansal kiralama ayrımını ortadan kaldırarak kullanım hakkı kavramını getirmiş ve ister faaliyet, isterse finansal kiralama olsun bilançoda kullanım hakkı varlığı ve kiralama yükümlülüğü olarak muhasebeleştirilmesini öngörmüştür. Bu da VUK’la uyumla olan BOBİ FRS ile TFRS arasında önemli bir fark yaratmıştır.
• Konsolidasyon muhasebesi ve ertelenmiş vergi hesaplanması, BOBİ FRS’de büyük işletmeler için zorunlu, orta boy işletmeler için ihtiyaridir. TFRS’de ölçek ayrımı yapılmaksızın kapsama giren tüm işletmeler için zorunluluktur.
• BOBİ FRS’de vade farkları bir yıl veya daha kısa vadeli bir ödeme karşılığında satın alınan varlıklarda vade farkı ayrıştırılmaksızın muhasebeleştirilirken, TFRS’de bir yıl süresi yoktur.
• Şerefiye, BOBİ FRS’de güvenilir bir şekilde tahmin edilebiliyorsa faydalı ömrü boyunca, tahmin edilemiyorsa 10 yılda itfa edilir. TFRS’de ise her yıl değer düşüklüğü testine tabi tutulur.
• Belirsiz ömre sahip maddi olmayan duran varlıklar, BOBİ FRS’de 5 yıldan az 10 yıldan çok olmayacak şekilde işletme tarafından belirlenen süre içinde itfa edilirken, TFRS’de ise her yıl değer düşüklüğü testine tabi tutulur.
• Kıdem tazminatı yükümlülüğünü BOBİ FRS ile birlikte ilk defa finansal tablolarına yansıtacak olan işletmeler geçiş tarihinden önceki raporlama dönemlerine ilişkin toplam kıdem tazminatı tutarlarını on yılı geçmemek üzere eşit tutarlarla geçmiş yıllar karları-zararları kalemine yansıtır. TMS 19 kapsamında aktüeryal hesaplama gerektirirken, BOBİ FRS’ de Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar Bölümünün içinde yer alan kıdem tazminatı raporlama dönem sonu itibariyle yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılması gereken harcamaya ilişkin en gerçekçi tahmin üzerinden ölçülür.
• Dipnotlar BOBİ FRS’de yalnızca büyük işletmeler tarafından yapılacak ilave açıklamalar diye büyük ve orta boy işletmeler için ayrıma gidilmiş ve risk yönetimi notlarına sınırlı yer verilmiştir.

TFRS mi, BOBİ FRS mi kararı şüphesiz ki şirketten şirkete değişecektir. Ancak bu kararı vermeden önce aralarında birçok benzerlik olduğu gibi yukarıda kısaca ele aldığımız farkların da olduğunu ve bu farkların finansal tablolarda önemli etki yaratabileceğini bilelim. Ama kararınız ne olursa olsun, keyfiniz bol olsun, bugün kadınlar günü olsun. Aslı Gedik https://www.pwc.com.tr