27 Eylül 2008 CUMARTESİ
|
Resmî Gazete
|
Sayı : 27010
|
TEBLİĞ
|
Maliye Bakanlığından:
MALİ SUÇLARI ARAŞTIRMA KURULU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 6)
1. Konu
9/1/2008 tarihli ve 26751 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak 1/4/2008 tarihinde yürürlüğe giren Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin (Bundan sonra Yönetmelik olarak anılacaktır.) dördüncü bölümünde şüpheli işlem bildirimine ilişkin esaslar yer almaktadır.
Yönetmeliğin 27 nci maddesinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’nın (Bundan sonra Başkanlık olarak anılacaktır.) şüpheli işlem tipleri belirlemeye; 28 inci maddesinde de Maliye Bakanlığı’nın şüpheli işlem bildirim formlarının düzenlenmesine, bildirimlerin elektronik ortam ve bilgi iletişim araçları kullanılarak yapılması zorunluluğu getirilmesine ve bildirimlerde elektronik imza kullanılmasına ilişkin usul ve esasları yükümlüler bazında ayrı ayrı belirlemeye yetkili olduğu belirtilmiştir.
Bu Tebliğin konusunu da Yönetmelik uyarınca yükümlü sayılanlar tarafından, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında şüpheli işlem bildiriminde bulunulması yükümlülüğünün; etkin, zamanında ve uygun şekilde yerine getirilmesine yönelik açıklamalar oluşturmaktadır.
2. Şüpheli İşlem
Şüpheli işlem, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halidir.
3. Şüpheli İşlemleri Bildirim Zamanı
Şüpheli işlemler, Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sayılan yükümlüler tarafından; işleme ilişkin şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç on iş günü içinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise derhal Başkanlığa bildirilecektir.
4. Şüpheli İşlem Tipleri
Yükümlülerin suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanında araç olarak kullanılmaları riskine karşı ortak bir tutum, anlayış ve işbirliği içinde olmalarının sağlanması ve şüpheli işlemlerin tespitinde yükümlülere yardımcı olunması amacıyla ekte (EK:1) yer alan şüpheli işlem tipleri belirlenmiştir.
Belirlenen şüpheli işlem tipleri rehber mahiyetinde olup, şüphe veya şüpheyi gerektirecek makul bir sebebin olup olmadığının değerlendirilmesinde bunların yükümlülere yardımcı olması amaçlanmıştır. Bu nedenle yükümlülerin, şüpheli işlemlerin tespitinde kendilerini bu Tebliğ ile belirlenen şüpheli işlem tipleri ile sınırlandırmamaları; şüphe doğuran işlem, sayılan tiplerden herhangi birine uymasa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunmaları gerekmektedir.
İşlemlerin şüpheli işlem tiplerine uygunluğu değerlendirilirken Yönetmelikte yer alan müşterinin tanınmasına ilişkin esaslar göz önünde bulundurulmalı ve değerlendirme müşteri ve işlem bazında yapılmalıdır. Bir başka deyişle, işlemin şüpheli olup olmadığı değerlendirilirken; müşterinin profili ve faaliyet hacmi, işlemin niteliği ile müşterinin bilinen faaliyetleri kapsamında veya faaliyeti ile orantılı olup olmadığı veya kimlere menfaat sağladığı, sektörün özellikleri ve daha önceki tecrübeler gibi hususların da dikkate alınması gerekmektedir. Yapılmak istenen işlemin uluslararası niteliğinin bulunması durumunda, bu işlemin müşterinin işinin bir parçası olup olmadığına da bakılmalıdır.
Şüpheli işlem kavramında geçen işlem ifadesi tek bir işlem ile sınırlı olmayıp, şüphe veya şüpheyi gerektiren makul bir sebebin olup olmadığı, gerektiğinde birden çok işlem bir arada ele alınmak suretiyle de değerlendirilir. Örneğin tek tek bakıldığında şüphe arz etmeyen bir dizi havale işlemi, birlikte değerlendirildiğinde şüphe arz edebilir.
Tebliğ ekinde yer alan şüpheli işlem tipleri belirlenirken öncelikle tüm yükümlü gruplarına yönelik genel mahiyette şüpheli işlem tiplerine yer verilmiştir. Genel mahiyette şüpheli işlem tipleri; müşteri profiline ve işlemlere ilişkin tipleri içermektedir. Müşteri profiline ilişkin tipler, kişi özelinde dikkat edilmesi gereken hususlarla, işlemlere ilişkin tipler ise müşteriden ziyade yapılmak istenen işlemin niteliğiyle ilgilidir.
İkinci olarak, yükümlülerin faaliyet alanları ve bu alanlarda gerçekleştirilen işlemlerin özellikleri de dikkate alınmak suretiyle, bazı yükümlü grupları için sektörel şüpheli işlem tipleri belirlenmiştir. Sektörel mahiyette şüpheli işlem tipi belirlenmemiş olan yükümlü gruplarında, genel mahiyetteki şüpheli işlem tipleri esas alınacaktır.
Son olarak, terörün finansmanı açısından önem arz eden ve yine tüm yükümlü gruplarınca dikkate alınacak olan şüpheli işlem tiplerine yer verilmiştir.
5. Şüpheli İşlem Bildirimine İlişkin Usul ve Esaslar
5.1. Bildirimde Bulunmadan Önce Yapılacak İşlemler
5.1.1. Genel Olarak
Yükümlüler, şüpheli bir işlemle karşılaştıklarında, işlem hakkında yetki ve imkânları ölçüsünde araştırma yaptıktan sonra, edinilen bilgi ve bulgular çerçevesinde, Şüpheli İşlem Bildirim Formu (ŞİBF) doldurmak suretiyle Başkanlığa şüpheli işlem bildiriminde bulunacaklardır.
Bildirim sürecinde, işlemin niteliği veya müşteri profiliyle ilgili daha ayrıntılı araştırma yapılması gerekebilir. Yetki ve imkânlar ölçüsünde yapılacak bu araştırmanın amacı, şüpheyi destekleyecek ek bulguların olup olmadığını tespit etmektir. Araştırmalar yapılırken müşterinin, hakkında bildirimde bulunulacağından şüphelenmesine neden olacak tutum ve davranışlardan kaçınılması gerekir.
Yükümlüler karşılaştıkları şüpheli işlemleri, herhangi bir parasal sınır gözetmeksizin ŞİBF doldurmak suretiyle Başkanlığa bildireceklerdir.
Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda yükümlüler, gerekli kimlik tespit işlemlerini de yaparlar. Bildirime konu şüpheli işlemin teşebbüs aşamasında kaldığı ve gerçekleştirilmediği durumlarda da kimlik tespiti yükümlülüğü mümkün olduğu ölçüde yerine getirilir.
Bildirimde bulunulan işlemle ilgili olarak yeni bilgi ve bulgular elde edildiği takdirde, tekrar ŞİBF doldurulur ve daha önce yapılan bildirime ek olduğu belirtilerek gecikilmeksizin Başkanlığa gönderilir.
Birden çok işlem bir arada ele alınarak değerlendirildiğinde şüphe arz eden işlemler için tek bir ŞİBF düzenlenir.
Şüpheyi destekleyen bilgi ve belgeler ŞİBF’ye ek yapılır.
Yükümlüler, işleme konu malvarlığının suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla ilgili olduğuna dair belge veya ciddi emare bulunması halinde, Başkanlığı şüpheli işlem bildirim formuyla (“çok ivedi” kaydı içerecek şekilde) bilgilendirinceye kadar, talep edilen işlemi gerçekleştirmekten imtina ederler. Şüphelenilen bu işlemi gerçekleştirmekten kaçınmanın imkânsız olduğu ya da işlemi gerçekleştirmekten imtina etmenin işlemin faydalanıcılarını tespit etme çabalarını engelleyebileceği durumlarda bilgilendirme, işlemden hemen sonra da yapılabilir.
Şüpheli işlem bildirimlerinde tüm yükümlüler tarafından göz önünde bulundurulması gereken yukarıdaki hususların yanı sıra bildirim sürecinde dikkate alınacak diğer hususlar yükümlüler itibariyle aşağıda gösterilmiştir.
5.1.2. Uyum Görevlisi Atanması Zorunlu Olan Yükümlülerde Bildirim
Aşağıda sayılan yükümlüler, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesi gereğince, en geç 1/12/2008 tarihine kadar uyum görevlisi atamak zorunda olup, bu yükümlüler için şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü, uyum görevlileri tarafından yerine getirilecektir.
- Bankalar (T.C. Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları dahil),
- Sermaye piyasası aracı kurumları,
- Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri,
- Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü
- Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar,
- Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,
- Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki finansman ve faktoring şirketleri,
- Finansal kiralama şirketleri,
- Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar.
Uyum görevlisi atanan yükümlülerin şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimlerinin şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü, uyum görevlisi vasıtasıyla yerine getirilir.
Uyum görevlisi, kendisine bildirilen veya resen öğrendiği şüpheli olabilecek işlemler hakkında, yetki ve imkânları ölçüsünde araştırma yaparak edindiği bilgi ve bulguları değerlendirmek ve şüpheli olduğuna karar verdiği işlemleri Başkanlığa bildirmekle görevli ve yetkilidir.
Yukarıda sayılan yükümlüler tarafından Başkanlığa intikal ettirilecek şüpheli işlem bildirimleri, uyum görevlileri vasıtasıyla aşağıdaki usul ve esaslar çerçevesinde yapılacaktır.
a) Uyum görevlisi atanan yükümlü gruplarında (şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri dahil) şüpheli işlemle karşılaşılması durumunda işlem, yükümlünün belirleyeceği prosedür doğrultusunda uyum görevlisine bildirilir.
Kurum bünyesinde uyum görevlisine yapılacak bildirimlerin usulü serbestçe belirlenebilir. Ancak, sözlü bildirim bir usul olarak belirlenemez. Bu kapsamda e-posta veya dahili bildirime imkan veren yazılımlar kullanılabilir. Şu kadar ki dahili bildirim kuralları yazılı olarak belirlenir ve tüm çalışanlarca bilinmesi sağlanır.
Yükümlü nezdinde veya aracılığıyla yüz yüze olmayan işlemler yapılmasını mümkün kılan internet bankacılığı, telefon bankacılığı, ATM gibi interaktif uygulamalar kullanılarak yapılan işlemlerde veya izleme ve kontrol faaliyetleri sırasında şüpheli bir işlemin gerçekleştirildiğinin tespiti halinde, durum yine belirlenecek dahili prosedür doğrultusunda uyum görevlisine bildirilir. Bu durumda kimlik tespitinde, yükümlü bünyesinde mevcut bilgi ve belgeler esas alınır.
b) Uyum görevlisi kendisine bildirilen veya resen öğrendiği şüpheli işlemi, yükümlü bünyesinde mevcut diğer bilgi ve belgeler ile ilgili kanun, yönetmelik, tebliğ ve diğer mevzuatı göz önünde bulundurmak suretiyle değerlendirir ve değerlendirme sonucuna göre işlemin, şüpheli işlem olarak Başkanlığa bildirilmesine veya bildirilmemesine karar verir. Uyum görevlisi, bu değerlendirme sürecinde, yükümlü bünyesindeki tüm birimlerden kendi görev alanı ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi talep edebilir. Bu kapsamda kendisinden bilgi ve belge istenen birimler de istenilen bilgi ve belgeleri vermek ve uyum görevlisine gerekli kolaylığı sağlamak zorundadır.
c) Uyum görevlisince bildirimde bulunma kararı verildiğinde ŞİBF düzenlenir. Düzenlenen ve uyum görevlisi tarafından imzalanan ŞİBF ile birlikte varsa ilave değerlendirme, bilgi ve belgeler Başkanlığa gönderilir.
5.1.3. Uyum Görevlisi Atanması Zorunluluğu Bulunmayan Yükümlülerde
Bildirim
Uyum görevlisi atanması öngörülmeyen ve Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sayılan diğer yükümlülerde şüpheli işlem bildirimi; gerçek kişi yükümlünün bizzat kendisi, tüzel kişi yükümlünün kanuni temsilcileri, tüzel kişiliği bulunmayanların yöneticileri veya bunlar tarafından yetkili kılınan görevlilerce yerine getirilir.
Bildirim, şüpheli işlemleri bildirmek zorunda olanlara ait şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ve benzeri bağlı birimleri tarafından yapılır.
Yabancı kişi veya kuruluşların Türkiye'de faaliyet gösteren birimlerinin (şube, acente gibi) yükümlü olması durumunda, şüpheli işlemlere ilişkin bildirim bu birimler tarafından yerine getirilir.
Bu yükümlüler, şüpheli işlemleri ŞİBF düzenleyerek Başkanlığa bildirirler. ŞİBF düzenlendikten sonra form, işlemi gerçekleştiren veya tespit eden kişi veya görevli ile birlikte varsa bu işlemin sonuçlandırılması konusunda imza yetkisine sahip bir kişi tarafından imzalanır.
5.2. Şüpheli İşlem Bildirim Formunun Düzenlenmesi ve Gönderilmesi
5.2.1. Şüpheli İşlem Bildirim Formlarının Düzenlenmesi
Şüpheli işlem bildiriminde bulunacak yükümlülerce ekte (EK:2) yer alan örneğe uygun ŞİBF doldurulur. Bildirime konu şüpheli işlemin, birden çok işlemi ihtiva etmesi veya birden fazla hesapla ilgili olması gibi durumlarda, formun ilgili alanlarının çoğaltılarak kullanılması mümkündür. Başkanlık ŞİBF’nin şekil ve muhteviyatında değişiklik yapmaya yetkilidir.
Formun (A) ila (G) bölümleri, form üzerindeki açıklamalar dikkate alınarak doldurulur.
Formun (H) bölümünde şüpheli işlem tipleri başlıklar halinde gruplandırılmış olup, bildirime konu şüpheli işlem tipi bu bölümde gösterilir.
Bildirime konu şüpheli işlem, belirtilen gruplardan hangisine uygun düşüyorsa öncelikle ilgili gruba ilişkin seçeneğin önündeki boş karenin içine (X) işareti konulur. Daha sonra söz konusu seçeneğin "Şüpheli İşlem Tip Numarası" kısmına, Tebliğ ekinde (EK:1) yer alan şüpheli işlem tipinin numarası yazılır.
Örneğin müşterinin, yaptığı işlemlerden kar amacı gütmediği, yatırımlarının riskini ve maliyetlerini umursamaz göründüğü izlenimi vererek makul olmayan ve çoğunlukla zararla sonuçlanan dikkat çekici emirler vermesi, bu yönde işlemler gerçekleştirmesi durumunda, ŞİBF’nin (H) bölümünün “Sermaye Piyasalarına İlişkin Tipler” seçeneğinin önündeki boş karenin içine (X) işareti konulur. "Şüpheli İşlem Tipinin Numarası" kısmına ise söz konusu şüpheli işlem tipine karşılık gelmek üzere, tip numarası olan “5.1” yazılır.
Yükümlü nezdinde gerçekleştirilen şüpheli bir işlemin, farklı bölümler altında sayılan (genel mahiyette, sektörel mahiyette veya terörün finansmanı ile bağlantılı) tiplerle ilişkili olması mümkündür. Bu durumda, ilgisine göre, birden fazla şüpheli işlem tipi işaretlenebilir ve gerekli hususlar “AÇIKLAMA” kısmında belirtilir.
İşaretleme yapılırken, terörün finansmanı şüphesini barındıran bir işlem, “Terörün Finansmanı ile Bağlantılı Şüpheli İşlem Tipleri” bölümünde yer alan tiplerle açık bir şekilde örtüşüyor ise bu tip işaretlenir. Ancak yapılmak istenen işlem genel veya sektörel mahiyette şüpheli işlem tipleri arasında sayılmakla birlikte özellikle terörün finansmanı şüphesi barındırıyor ise ilgili şüpheli işlem tipi işaretlenir ve bu husus “AÇIKLAMA” kısmında özellikle belirtilir.
Şüpheli işlem, üç bölüm halinde sayılan tiplerin hiçbirine uymuyorsa, duyulan şüphe ve işlemin mahiyetine ilişkin ayrıntılı bilgi, “AÇIKLAMA” kısmına yazılır.
5.2.2. Şüpheli İşlem Bildirim Formlarının Elden veya Postayla Gönderilmesi
Düzenlenen ŞİBF, elden veya taahhütlü postayla “Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, N Blok, Dikmen Cad., 06100 Dikmen/ANKARA” adresine ya da Başkanlığın (312) 415 25 35 veya (312) 415 25 36 nolu faksına gönderilir. Faksla gönderilen ŞİBF'nin aslı, ayrıca elden ya da taahhütlü postayla da Başkanlığa intikal ettirilir.
Şüpheli işlem bildiriminde bulunan yükümlülere Başkanlıkça, bildirimin kayda alındığına dair bilgi verilir.
5.3. Şüpheli İşlem Bildirim Formlarının Elektronik Ortamda Gönderilmesi
Yönetmeliğin 28 inci maddesinde Maliye Bakanlığı, şüpheli işlem bildirimlerinin elektronik ortam ve bilgi iletişim araçları kullanılarak yapılması zorunluluğu getirilmesine ve şüpheli işlem bildirimlerinde elektronik imza kullanılmasına ilişkin usul ve esasları yükümlüler bazında ayrı ayrı belirlemeye yetkili kılınmıştır. Aynı madde uyarınca Başkanlıkça, bildirimlerin elektronik ortamda gönderilmesine yönelik rehberler çıkarılabilir, bu rehberler elektronik ortamda yayımlanabilir ve bildirimler bu rehberlere uygun şekilde yapılır.
Söz konusu düzenlemelere istinaden, ilk aşamada bankaların (T.C. Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları hariç) şüpheli işlem bildirimlerinin, uyum görevlileri tarafından elektronik ortam ve bilgi iletişim araçları kullanılarak yapılması uygun görülmüştür.
Tebliğin “5.1.1” ve “5.1.2” bölümlerinde açıklanan usul ve esaslar, şüpheli işlemlerin uyum görevlilerince elektronik ortamda bildiriminde de geçerlidir.
Bankaların uyum görevlileri, Başkanlıkça oluşturulacak olan sistemde kullanıcı olarak tanımlanacak, kendilerine kullanıcı adı ve şifresi verilecek ve doğrudan Başkanlığın kendilerine sağladığı web uygulaması ekranlarını kullanarak veya Başkanlığın bilgi işlem sistemi üzerinden yükümlülerle elektronik bilgi alışverişini güvenli ve özel bir ortamda gerçekleştirilmesini sağlayan elektronik kasa üzerinden şüpheli işlem bildiriminde bulunacaklardır.
Yükümlüler, elektronik ortamda şüpheli işlem bildirimi yapılmasına imkân veren erişim sistemlerinin kendileri nezdinde etkin ve güvenli bir şekilde çalışmasını temin için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Elektronik ortamda şüpheli işlem bildiriminde bulunulmasına imkân veren sistemin ne şekilde kurulacağı ve kullanılacağı, uygulamanın içerdiği standartlar, kullanılacak şüpheli işlem bildirim formu, formun ne şekilde düzenleneceği, Başkanlığa ne şekilde aktarılacağı, formun yanı sıra elektronik ortamda gönderilmesi gereken diğer belgeler ve elektronik imza kullanımı gibi hususlar ile uygulamanın ne zaman başlayacağı, Başkanlıkça hazırlanacak uygulama rehberleri ile yükümlülere bildirilecektir.
Başkanlık şüpheli işlemlerin elektronik ortamda bildirimine ilişkin uygulama rehberleriyle belirlenen usul veya esaslarda herhangi bir değişiklik öngördüğünde, bu hususlar yükümlüye bildirilir ve şüpheli işlem bildirimleri, belirlenen yeni usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
Şüpheli işlem bildirimlerini elektronik ortamda göndermesi uygun bulunan yükümlülerce, söz konusu uygulama başlayıncaya kadar, ekte (EK:2) de yer alan ŞİBF kullanılacak ve form, Tebliğin “5.2.1.” bölümüne uygun şekilde doldurularak Tebliğin “5.2.2.” bölümünde belirtildiği şekilde Başkanlığa intikal ettirilecektir.
6. Yükümlülük İhlalinde Uygulanacak Ceza
Yükümlülerce, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan bildirim yükümlülüğü ile ikinci fıkrasında yer alan gizlilik hükümlerine riayet edilmemesi halinde anılan Kanunda öngörülen cezalar uygulanacaktır.
7. Yürürlükten Kaldırılan Tebliğler
Bu Tebliğin Resmi Gazete’de yayımlandığı tarih itibarıyla;
a) 31/12/1997 gün ve 23217 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 ve 2 sıra numaralı Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri,
b) 07/02/2002 gün ve 24664 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3 sıra numaralı Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği,
c) 10/11/2002 gün ve 24932 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4 sıra numaralı Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği ile
ç) 07/11/2007 gün ve 26693 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliği’nin (II) ve (III) üncü bölümleri
yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğ olunur.
–––––––––––––––––––––––––––
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü’nün şüpheli işlemleri uyum görevlisi aracılığıyla bildirme yükümlülüğü bankacılık faaliyetiyle sınırlı olup, diğer faaliyetleriyle ilgili olan ve bu Tebliğin (5.1.3) bölümünde yer alan şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünün bu uyum görevlisi üzerinden yapılması da mümkündür.
4 18/10/2008 gün ve 26323 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Ekleri İçin Tıklayın
|