5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun ilgililere uyguladığı yaptırımlar eleştirilse de bu yaptırımların en büyük özelliği ülkemizde son yıllarda denetim mekanizmasının giderek daha etkin ve aktif bir rol alması ile azalan kayıt dışı istihdamla mücadeledir. Öncelikle belirtmek isteriz ki iş hayatının taşıdığı risklerle ve yasal düzenlemelerle karşı karşıya gelen işverenlerin Sosyal Güvenlik alanında yeterli bilgiye sahip personelinin olmaması idari yaptırımlarla karşı karşıya gelmesine neden olmaktadır. İşverenler bu İdari Para Cezalarına İtiraz ve Peşin Ödeme İndirimi uygulamasından faydalanmanın yollarını aramaktadır.

Yasa’nın emrettiği yükümlülükleri yerine getirmeyen ve yaptırımlarla karşılaşan işverenlerin yine Yasadan doğan bazı haklarını anlatacağız.

5510 sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi hükmüne göre;

–İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde Kurum’a ya da Kurum’un ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kurum’a itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.

-İdarî para cezalarının, Kurum’a itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir.

-Peşin ödeme; idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. Ancak Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemiş olan dörtte birlik ceza tutarı, 89’uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir.

-Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenmeyen idari para cezaları, 89’uncu madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.

İndirimden Yararlanılacak İdari Para Cezaları Nelerdir?

İndirime gidilecek idari para cezası yaptırımlarından bahsetmek gerekirse;

5510 sayılı Kanunun 102.maddesi gereği;

Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle diğer kanunlarda aşağıda belirtilen fiiller için idari para cezası öngörülmüş  olsa dahi ayrıca bu Kanunun;

a) 1) 8’inci maddesinin birinci fıkrası ile 61 inci maddede belirtilen bildirgeyi, bu Kanunda belirtilen süre içinde ya da  Kurumca belirlenen şekle ve usulüne uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu hâlde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için asgari ücret tutarında  idari para cezası uygulanır.

2) 8’inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun  denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi  mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu  idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle  yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

3) İşyeri esas alınmak suretiyle bildirgenin verilmediğine ilişkin; mahkemenin karar tarihinden, Kurumun denetim ve  kontrolle görevli memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarının rapor tarihinden,  bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi veya belgelerin  Kuruma intikal tarihinden itibaren bir yıl içinde bu bendin (2) numaralı alt bendinde sayılan durumlardan biriyle tekrar  bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde, bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı için asgari  ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır.

b) 11’inci maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen şekle ve usulüne uygun vermeyenler veya Kurumca  internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu  Kanunda belirtilen süre içinde

Kuruma vermeyenlere;

1) Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında,
2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında,
3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında,
idari para cezası uygulanır.

g) 8’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenler için aynı maddenin üçüncü fıkrasında, 47’nci maddesinin üçüncü fıkrasında ve 90’ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişilere, aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır. 8’inci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kamu idareleri ile bankalara sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır.

h) 11’inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüğünü yasal süresi içinde yerine getirmeyen ticaret sicili memurlukları ile aynı maddenin altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülüğü yasal süresi içinde yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.

j) 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre  sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20’nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında, bir takvim ayında işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı veya sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır

Bu maddelerin yanı sıra;

-Kamu idarelerince, vazife malullüğüne sebep olan olayın,
-Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlarca, ihale yolu ile yaptırılan  işleri üstlenenlerin ve bunların adreslerinin,
-Kamu idareleri ile bankalarca, sigortasız olduğu tespit edilen kişilerin,
-Ticaret sicil memurluklarınca, şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı  sayısını ve bunların işe başlama tarihini bildiren işverenlere ilişkin bildirimlerin,
-Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel  kişilerince, yapı ruhsatı veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgilerin,
yasal süresi içinde bildirilmemesinden/verilmemesinden kaynaklanan fiiller girmektedir

Yukarıda belirttiğimiz idari para cezalarında indirim uygulanması için;

Mahkeme kararına, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirgenin veya belgenin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde, yukarıda belirttiğimiz maddelerdeki bentlerde öngörülen cezalar dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanır.

Peşin Ödeme İndiriminin Uygulanması

5510 Sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi uyarınca, 5510 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içerisinde verilmemesi halinde, bir sigortalı başına bir asgari ücret oranında idari para cezası uygulanmaktadır.

İşe giriş bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezanın ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde, ceza dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanır.

İdarî para cezalarının, Kurum’a itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez.

Örnek;

01.07.2014-31.12.2014 tarihleri arasında bir sigortalı için işe giriş bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra 30 gün içinde verildiğini ve tebliğ edilen cezanın da, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödendiğini varsayalım. 1.134,00 TL (asgari ücret) X 1/ 4 = 283,50 TL
283,50 X 3/4 = 212,625 TL ceza tahsil edilecektir.

5510 Sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi uyarınca, 5510 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların işten ayrılış bildirgelerinin yasal süresi içerisinde verilmemesi halinde, bir sigortalı başına bir asgari ücretin onda biri oranında idari para cezası uygulanmaktadır.

Ayrıca, söz konusu bildirgenin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içerisinde verilmesi ve cezanın ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi durumunda, ceza dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden tatbik edilmektedir.

Diğer taraftan, idari para cezalarının, kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde de, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını da etkilemez.

Örnek;

01.07.2014-31.07.2014 tarihleri arasında bir sigortalı için işten ayrılış bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verildiğini ve tebliğ edilen cezanın da, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödendiğini varsayalım.

1.134,00 (asgari ücret) X 1/10 =113,40 TL
113,40 X 1/ 4 = 28,35 TL
28,35 X 3/4 = 21,26 TL ceza tahsil edilecektir.

Feti SAVRAN

Sosyal Güvenlik Denetmeni/ İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı

http://iskanunu.com/haberler/2244-idari-para-cezalarina-itiraz-ve-pesin-odeme-indirimi-uygulamasi-nasildir-2/