T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Sayı : 98547999-010.99-E.6203185

Tarih: 21/05/2020

Konu : 2018/38 Sayılı Genelgede Değişiklik Yapılması

GENELGE

2020/15

7/12/2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5/12/2019 tarihli ve 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun“un 48 inci maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa geçici 79 uncu madde eklenmiştir.

Ayrıca, 26/3/2020 tarihli ve 31080 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25/3/2020 tarihli ve 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında düzenleme yapılmış, Kanuna geçici 81 nci madde eklenmiş ve Kanunun ek 18 inci ile ek 19 uncu maddelerinin birinci fıkralarında değişiklikler yapılmıştır.

Buna göre, 7194 ve 7226 sayılı kanunlar ile emeklilik mevzuatında yapılan söz konusu düzenlemeler gereğince 6/11/2018 tarihli ve 2018/38 sayılı Genelgede yapılan değişiklikler aşağıda yer almaktadır.

1. 2018/38 sayılı Genelgenin Dördüncü Kısım/İkinci Bölüm “Alt Sınır Aylıkları” başlığı altına “5. Kanunun Ek 19 uncu Maddesine Göre Yapılacak İşlemler” alt başlığı açıklamaları ile birlikte eklenmiştir.

“5. Kanunun Ek 19 uncu Maddesine Göre Yapılacak İşlemler

18/1/2019 tarihli 30659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7161 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 42 nci maddesi ile yayımı tarihini takip eden ödeme dönemi olan 2019 yılı Şubat ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere Kanuna ek 19 uncu madde eklenmiş olup, bu madde;

“Bu Kanun veya bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklar ile birlikte her ay itibarıyla yapılan ödemeler toplamı dosya bazında, 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesi uyarınca yapılacak ek ödeme dâhil 1.000 Türk lirasından az olamaz. Ölüm sigortasından yapılan ödemeler toplamı ise bu tutarın hak sahiplerinin hisseleri oranı esas alınarak tespit olunacak tutarından az olamaz.

Bu Kanun kapsamında hesaplanan aylıklar, bu madde ile belirlenen tutardan düşükse aradaki fark Hazineden tahsil edilir.

Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince bağlanan kısmi aylıklar için bu madde hükümleri uygulanmaz.”

hükmünü amir iken, 26/3/2020 tarihli ve 31080 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25/3/2020 tarihli ve 7226 sayılı Kanunun 47 nci maddesi ile maddede yer alan “1.000” ibaresi “1.500” şeklinde değiştirilmiş, ayrıca anılan değişikliğin 2020 yılı Nisan ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, Kanunun ek 19 uncu maddesi uyarınca;

– Kurumumuzca gerek Kanuna gerekse bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili Kanun hükümlerine göre bağlanmış ve bağlanacak malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ek ödeme dahil dosya bazında 2019 yılı Şubat ayı ödeme döneminden 2020 yılı Mart ödeme dönemine kadar (Mart ödeme dönemi dahil) 1.000 TL’nin, 2020 yılı Nisan ayı ödeme döneminden itibaren de (Nisan ödeme dönemi dahil) 1.500 TL’nin altında olmayacaktır. https://goo.gl/RkqgJX

– Alt sınır aylığı tutarı hak sahipleri için mevcut hisse oranları esas alınarak tespit edilecektir.

– Alt sınır aylığı ile karşılaştırma yapılacak ödenen aylık matrahı hesabına, aylıklara ilave olarak ödenen ek ödeme, engelli çocuk fark aylıkları, makam ile görev/temsil tazminat tutarları gibi her ay itibariyle aylıklarla birlikte yapılan ödemeler dahil edilecektir.

– Birden fazla dosyadan aylık alanlara her bir dosya için ayrı değerlendirme yapılacaktır.

– Birden fazla dosyadan gelir/aylık alınması halinde gelir/aylık tutarına göre karşılaştırma yapılmasında ek 19 uncu maddeye göre tespit edilen ilaveli tutar üzerinden tam/yarım ödenmesine karar verilecektir.

– Evlenme ödeneği, ek 19 uncu maddeye göre tespit edilen ilaveli tutar üzerinden hesaplanacaktır.

– Aylıkların Kanunun 55 inci maddesine göre arttırılmasında, ek 19 uncu maddeye göre tespit edilen ilaveli aylık tutarı dikkate alınmayarak, sigortalının sistemdeki aylığı kullanılacak, sigortalının artışlı hesaplanan aylık tutarına ilaveler yapıldıktan sonra bulunacak tutar ile düzenlemeyle getirilen tutar karşılaştırılarak yüksek olan aylık ödenecektir.

– Sandık tahsilat tutarları sigortalının ilave ödemesiz aylık tutarı üzerinden hesaplanacaktır.

– Ödeme programlarında “5510 SK. Ek Madde 19 İntibak Fark Tutar” şeklinde yer alacak, ek 19 uncu maddeye göre tespit edilen ilaveli tutar Hazineden tahsil edilecektir.

– Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi hükümlerine göre aylık alanlar, sürekli iş göremezlik geliri ve ölüm geliri alanlar ile Kurumumuzdan özel kanunlar kapsamında aylık alanlara yapılan gelir ve aylık ödemeleri bu madde kapsamda yükseltilmeyecektir.

2. 2018/38 sayılı Genelgenin Dördüncü Kısım/Onikinci Bölüm “Vazife Malullüğü” başlığı altındaki “4. Vazife Malullerinin Tekrar Çalışmaya Başlamaları” alt başlığının sonuna aşağıdaki bölüm eklenmiştir.

“7226 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi ile 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına “Ancak, bu kapsamdakiler aylık bağlandığı tarihten sonra geçen çalışmaları esas alındığında en az 20 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 5000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla talepleri halinde ayrıca yaşlılık aylığından yararlanırlar” cümlesi eklenmiş, söz konusu değişiklik 7226 sayılı Kanunun yayımlandığı 26/3/2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Buna göre, yukarıda belirtilen kapsamda aylık bağlandıktan sonra çalışmaya devam edenlerden vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonraki çalışmaları ile 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gün sayısı koşulunu yerine getirenler, Kanunun yayımlandığı 26/3/2020 tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunmaları halinde yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanacaktır.

20 yıl sigortalılık süresinin ve 5000 prim ödeme gün sayısının tespitinde sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısının başlangıcı, vazife malullüğü aylığının başlangıç tarihinden sonra uzun vadeli sigorta kolları primi yatan ilk gün olarak alınacaktır.

Bu kapsamda bağlanan vazife malullüğü aylığının başladığı tarihten önceki süreye ilişkin borçlanmalar 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gün sayısı hesabında dikkate alınmayacaktır.

3. 2018/38 sayılı Genelgenin Dördüncü Kısım/Onikinci Bölüm “Vazife Malullüğü” başlığı altına “11. Kanuna 7226 sayılı Kanun ile Eklenen Geçici 81 inci Maddeye Göre Yapılacak İşlemler” alt başlığı açıklamaları ile birlikte eklenmiştir.

“11. Kanuna 7226 sayılı Kanun ile Eklenen Geçici 81 inci Maddeye Göre Yapılacak İşlemler

7226 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile Kanuna eklenen geçici 81 inci madde;

“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce 2330 sayılı Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre aylık bağlanan maluller ile 5434 sayılı Kanunun 56 ncı ve mülga 64 üncü maddesi kapsamında aylık bağlanan vazife ve harp malullerinden, 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde yaşlılık veya malullük aylığı bağlanmış olanlardan, tahsis talep tarihi itibariyle ilgili kanunlarında öngörülen aylık bağlama koşullarından prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresi şartının sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle sağlanmadığı daha sonra anlaşılanların, aylık aldıkları süre herhangi bir şekilde prim talep edilmeksizin prim ödeme gün sayısı olarak dikkate alınır. Ancak;

a) Aylık aldıkları süre, eksik hizmet süresinden fazla olanlar için, yalnızca eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadarki süre kullanılır. Bu kapsamda olanlar için yeni bir aylık hesabı yapılmaksızın, maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren kesilmiş olan aylıkları, aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak yeniden bağlanır.

b) Aylık aldıkları süre, eksik hizmet süresinden az olanların, aylık başlangıç tarihi ile aylıklarının kesildiği tarih arasında prim ödeme gün sayısı olarak dikkate alınan süre aylıklarının hesabında dikkate alınmaz.

Birinci fıkra kapsamında bulunan vazife ve harp malullerinden, bu maddeyi ihdas eden Kanunla 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde yapılan değişiklik ve bu madde esasları dahilinde yeniden aylığa hak kazanamayanlar hakkında, 3713 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesindeki istihdama ilişkin hükümler ayrıca uygulanır.”

hükmünü amir olup, 7226 sayılı Kanun yayımlandığı 26/3/2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Bilindiği üzere, 6495 sayılı Kanunun 80 inci maddesi ile 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde değişikliğe gidilmiş, madde Ağustos 2013 ödeme döneminden geçerli olmak üzere 1/1/2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Maddede yapılan değişikliklerle kapsamda yer alan vazife malullerine çeşitli ilave haklar verilmiş, ayrıca anılan maddenin ikinci fıkrası ile 2330 sayılı Kanun hükümleri veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlar kapsamında aylık bağlananlar ile 5434 sayılı Kanunun 56 ncı ve mülga 64 üncü maddeleri uygulanarak vazife veya harp malullüğü aylığı bağlananlardan, yeniden herhangi bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmaya başlayanların, aylık bağlandıktan sonra geçen hizmet süreleri ayrıca değerlendirilmek suretiyle bağlanacak aylığa ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Diğer taraftan, 7194 sayılı Kanunla Kanuna eklenen geçici 79 uncu madde gereğince bu kapsama girenlerden Kurumca 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde yersiz aylık bağlandığı tespit edilenlerin aylıkları maddenin yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019 Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiş ve yapılan yersiz ödemeler nedeniyle çıkarılan borçlar terkin edilmiştir.

Bu defa, 7226 sayılı Kanun ile 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına eklenen cümle uyarınca bu kapsamda aylık bağlandıktan sonra çalışmaya devam edenlerden vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonraki çalışmaları ile 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gün sayısı koşulunu yerine getirenlere yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanması imkanı getirilmiştir.

Diğer taraftan, Kanuna eklenen geçici 81 inci madde ile 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde yersiz aylık bağlandığı tespit edilenlerden, tahsis talep tarihi itibariyle ilgili kanunlarında öngörülen aylık bağlama koşullarından prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresi şartının sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle yerine gelmediği daha sonra anlaşılanların, aylık aldıkları süre herhangi bir şekilde prim talep edilmeksizin prim ödeme gün sayı olarak dikkate alınacak olup, söz konusu maddenin yürürlük tarihi itibariyle 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim ödeme gün şartını yerine getirenlere herhangi bir talep alınmaksızın eski bağlanan aylık miktarları aylık artışları uygulanarak maddenin yürürlük tarihini takip eden ay başından itibaren ödenmeye başlanacaktır.

Bu kapsamda yapılacak değerlendirmede;

11.1. Sigortalılık süresinin ve prim ödeme gün sayısının başlangıcı vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonra uzun vadeli sigorta kolları primi yatan ilk gün olarak dikkate alınacak, vazife malullüğü aylığının başlangıç tarihinden önceki süreye ilişkin borçlanmalar sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı hesabında dikkate alınmayacaktır.

11.2. Vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya devam eden sigortalılar hakkında öncelikle vazife malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik halleri dikkate alınmadan tespit edilecek yeni engellik oranına göre özel koşullarla aylığa hak kazanıp kazanmadığı değerlendirilecektir. Özel koşullara göre aylığa hak kazanma koşullarını yerine getiremeyen sigortalıların bu madde kapsamında aylığa hak kazanma koşulları yeniden tespit edilecektir.

11.3. Anılan maddenin yürürlük tarihi olan 26/3/2020 tarihi itibariyle vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonraki süreler dikkate alındığında;

– 20 yıl sigortalılık süresi olan ancak 5000 gün şartını yerine getiremeyenlerin aylık aldıkları süreler 5000 güne tamamlayacak şekilde prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilecek ve bunlardan 5000 prim ödeme gün sayısı şartını dolduranlara eski bağlanan aylık miktarları aylık artışları uygulanarak maddenin yürürlük tarihini takip eden ay başından itibaren ödenmeye başlanacaktır.

– Aylık aldıkları süreler prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilmesine rağmen maddenin yürürlük tarihi itibariyle 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gün şartını yerine getiremeyen ancak bu şartları sonraki bir tarihte tamamlayarak yeniden aylık talebinde bulunanların aylık aldıkları süreler yine prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilmekle birlikte, söz konusu prim ödeme gün sayıları yeni bağlanacak aylıkların aylık bağlama oranı hesabında, aylıkların kısmileştirilmesinde ve günlük kazanç hesabında dikkate alınmayacaktır.

11.4. Bu kapsamda aylık aldıkları süreler prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilenlerin aynı süre içerisinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmalarının da bulunması halinde, sosyal güvenlik destek primi kapsamındaki süreler hizmet olarak dikkate alınmayacaktır.

11.5. Aylık alınan süreler prim ödeme gün sayısı olarak dikkate alınmasına rağmen 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gün şartını yerine getiremeyen sigortalıların daha sonraki çalışmaları ile aylığa hak kazanmaları halinde prim ödeme gün sayısı olarak kabul edilen aylık alınan süreler, 2829 sayılı Kanuna göre aylık bağlanacak statünün tespitinde değerlendirme dışında tutulacaktır.

11.6. Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra yaşlılık aylıklarını kestirerek yeniden çalışmaya başlayanların işten ayrılarak aylık talebinde bulunmaları halinde Kanunun 30 uncu maddesi kapsamında bağlanacak aylıkların hesabında bu maddeye göre hesaplanan aylık tutarları dikkate alınacak, yeni çalışma süreleri bu şekilde hesaplanan aylık tutarına ilave edilecektir.

11.7. Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra herhangi bir nedenle maddenin yürürlük tarihinde hesaplanan aylığa ilişkin hizmet bilgilerinde değişiklik olması halinde oluşacak fark ödemeleri, geçmişte aylık ödenen süreler dikkate alınarak, bu maddenin yürürlük tarihi esas alınarak ödenecek, borç çıkması halinde Kanunun geçici 79 uncu maddesi dikkate alınarak 2019 Aralık ayına kadarki kısmı terkin edilecek, sonraki süreler genel usullere göre tahsil edilecektir.

11.8. Bu maddenin yürürlük tarihinde vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonraki çalışmalar ile aylık alınan süreler dikkate alınarak bu madde kapsamında aylığa hak kazanma koşulunu yerine getiremeyen sigortalıların aylığa hak kazanma koşulunu daha sonraki bir tarihte yerine getirmeleri halinde aylıkları, yeni tahsis talep tarihlerini takip eden ay başından itibaren bağlanacaktır.

11.9. 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde bağlanan yaşlılık veya malullük aylıkları kesilmiş olanlardan bu maddenin yürürlük tarihi olan 26/3/2020 tarihinden önce ölenlerin hak sahiplerine, ölüm aylığı bağlanmasında gerek sigortalıya gerekse hak sahiplerine ilişkin hak kazanma koşullarının tespitinde bu maddenin yürürlük tarihinden önceki mevzuat hükümleri uygulanacaktır.

11.10. 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde bağlanan yaşlılık veya malullük aylıkları kesilmiş olanlardan bu maddenin yürürlük tarihi itibariyle 20 yıl sigortalılık süresi 5000 prim gün sayısını doldurarak aylık bağlananların bu maddenin yürürlük tarihinden sonra vefat etmeleri halinde hak sahiplerine ilişkin hak kazanma koşullarının tespitinde genel mevzuat hükümleri uygulanacaktır.

11.11. Vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonra yaşlılık veya malullük aylığı bağlanmış olanlardan tahsis talep tarihi itibariyle ilgili kanunlarında öngörülen aylık bağlama koşullarından prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresi şartının sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle sağlanmadığı bu maddenin yürürlük tarihinden sonra anlaşılan sigortalılar hakkında da bu Genelgede açıklanan usul ve esaslar doğrultusunda işlem yapılacaktır.

4. 2018/38 sayılı Genelgenin Dördüncü Kısım/Dokuzuncu Bölüm “Avans Ödenmesi, Ek Ödemeler ve Bayram İkramiyesi” başlığı altındaki “6. Kanunun Ek 18 inci Maddesi Kapsamında Ödenen Bayram İkramiyesi” alt başlığı ilk paragrafında yer alan “ödemenin yapılacağı tarihte” ibaresi “bayramın içinde bulunduğu ayda ” şeklinde değiştirilmiştir.

5. 2018/38 sayılı Genelgenin Dördüncü Kısım/Ondördüncü Bölüm “Yersiz Ödemeler” başlığı altına “2.4. Kanunun Geçici 79 uncu Maddesi Kapsamında Yersiz Ödemelere İlişkin Borçların Terkini” alt başlığı açıklamaları ile birlikte eklenmiştir.

“2.4. Kanunun Geçici 79 uncu Maddesi Kapsamında Yersiz Ödemelere İlişkin Borçların Terkini

7/12/2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5/12/2019 tarihli ve 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 48 inci maddesi ile Kanuna eklenen ve yayımı tarihinde yürürlüğe giren geçici 79 uncu madde;

”5434 sayılı Kanunun mülga 64 üncü maddesi, bu Kanunun 47 nci maddesinin sekizinci fıkrası ile 2330 sayılı Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara, 1005 sayılı Kanun, 3713 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesine, 17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanuna ve 24/6/2008 tarihli ve 5774 sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanuna göre aylık bağlanmış olanların kendilerine veya bunlardan ölenlerin hak sahiplerine, bu kapsamda maddenin yürürlük tarihine kadar yapılan ve bu Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olduğu Kurumca tespit edilen fazla veya yersiz ödemelere ilişkin borç çıkarılmaz, çıkarılmış borçların ödenmemiş olan kısımları terkin edilir, maddenin yayımı tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade ve mahsup edilmez.

2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde ödenen ve bu Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olduğu Kurumca tespit edilen fazla veya yersiz olarak yapılan ödemeler hakkında da birinci fıkra hükümleri uygulanır”

hükmünü amirdir.

2.4.1. Kanunun geçici 79 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında;

– 5434 sayılı Kanunun mülga 64 üncü maddesi ve Kanunun 47 nci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında “Harp Malullüğü” aylığı bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

– 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

– 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanuna göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

– 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 3 üncü maddesi uyarınca aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

– 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun uyarınca aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

– 5774 sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanuna göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

sayılan kanunlar kapsamında ve maddenin yürürlük tarihi olan 07/12/2019 tarihine kadar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yapılan fazla veya yersiz ödemeler için;

a) Borç çıkarılmayacaktır.

b) Çıkarılmış borçların ödenmemiş olan kısımları terkin edilecektir.

c) Çıkarılan borçlar nedeniyle 7/12/2019 tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade ve mahsup edilmeyecektir.

ç) Kurumumuzun hatalı işlemleri nedeniyle fazla veya yersiz ödeme yapıldığı 7/12/2019 tarihinden sonra Kurumca tespit edilenlere, 7/12/2019 tarihine kadar yapılan fazla ve yersiz ödemeler borç çıkarılmayarak terkin edilecek, 7/12/2019 tarihinden sonraki dönem için çıkarılacak borç Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre ilgilinin kendisinden veya hak sahiplerinden tahsil edilecektir.

Öte yandan, gerek 5434 sayılı Kanunun mülga 45 inci maddesi gerekse Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası hükümlerine göre vazife malullüğü aylığı bağlananlar ile bunların hak sahipleri düzenlemenin kapsamı dışında olduğundan, Kurumumuzun hatalı işlemleri nedeniyle ve Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında taraflarına borç çıkarılmış olanlar hakkında geçici 79 uncu madde esas alınarak işlem tesis edilmeyecektir.

Buna göre;

1) Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yapılmış yersiz ödemeler terkin edilecektir.

Örnek 1: Kıbrıs Barış Harekatına katılması nedeniyle 1005 sayılı Kanuna göre asgari ücretin net tutarı esas alınarak şeref aylığı ödenen ilgiliye, sigortalı çalışmalarına bağlı olarak 1/1/2016 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Ancak yaşlılık aylığı bağlanması nedeniyle ilgilinin 1005 sayılı Kanun kapsamındaki aylıklarının asgari ücret yerine gösterge sistemi üzerinden ödenmesi gerektiği 19/12/2019 tarihinde anlaşılmıştır. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 1/1/2016-31/12/2019 tarihleri arasında ilgiliye yersiz olarak ödenen tutarlar borç tahakkuk ettirilerek anılan borç Kanunun geçici 79 uncu maddesi gereği terkin edilecektir.

Örnek 2: Örnek 1’deki ilgilinin, 2019/Aralık, 2020/Ocak ve 2020/Şubat ödeme dönemlerini kapsayan üç aylığı 1 Aralık 2019 tarihinde ödenmiştir. Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihi olan 7/12/2019 tarihinde söz konusu üç aylık tutarı ilgiliye ödenmiş olduğundan 1/1/2016-31/12/2019 tarihleri arasında ilgiliye yersiz ödenen tutara ilave Ocak 2020, Şubat 2020 aylarına ilişkin ödemeleri de içerecek şekilde tahakkuk ettirilen fazla veya yersiz ödeme Kanunun geçici 79 uncu madde hükmü gereği terkin edilecektir.

2) Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen ve borç tahakkuk ettirilmesine karşın aynı dosyada yapılan işlemler nedeniyle alacak kaydı oluşturulması halinde, oluşturulan alacak borçtan mahsup edilerek kalan tutarlar terkin edilecektir.

Örnek 3: 667 sayılı KHK uyarınca 1/10/2016 tarihinden itibaren aylık bağlanan ilgilinin Kurum Sağlık Kurulunun 25/2/2020 tarihli kararı ile 22/8/2019 tarihinden itibaren malul olmadığına karar verilmiş ve aylığı 29/2/2020 tarihli işlem ile 1/9/2019 tarihinden itibaren kesilmiştir. İlgiliye 1/9/2019- 29/2/2020 tarihleri arası ödenen aylıkları Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında borç çıkarılmıştır.

Öte yandan, ilgiliye 1/9/2019 tarihinden itibaren 684 sayılı KHK gereğince DG rumuzlu dosyadan aylık bağlanmıştır. Bu dosyadan adına tahakkuk eden 1/9/2019-29/2/2020 tarihleri arası aylıkları borcuna mahsup edilmiştir. Bakiye borç bulunması halinde 31/12/2019 öncesine ait borç terkin edilecek, bu tarihten sonrasına ait borç ise aylıklarından 1/4 oranında tahsil edilecektir.

3) Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre borç çıkarılıp aylıklarından tahsiline başlanan kişiler ile bunların hak sahiplerinin borçları terkin edilerek kesinti sonlandırılacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce yapılmış olan kesintiler ise iade edilmeyecektir.

Örnek 4: İlgiliye 1/4/2016 tarihinden itibaren 2913 sayılı Kanuna göre aylık bağlanması gerekirken 5774 sayılı Kanuna göre aylık bağlandığı 25/11/2018 tarihinde tespit edilmiştir. 1/4/2016-30/11/2018 tarihleri arası yersiz ödenen aylık farkı tutarı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında borç çıkarılmıştır. Anılan borç 2019/Ocak döneminden itibaren ilgilinin aylıklarından 1/4 oranında kesilmeye başlanmıştır. Kanunun geçici 79 uncu maddesi gereği 2020/Ocak döneminden itibaren ilgilinin aylıklarından yapılan kesintiye son verilecektir. Bakiye borç terkin edilerek 1/1/2019-31/12/2019 tarihleri arasında aylığından yapılan kesintiler iade edilmeyecektir.

4) Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önceki dönemleri de kapsayan ancak tespiti maddenin yürürlük tarihinden sonra olan yersiz ödemeye ilişkin işlemlerde maddenin yürürlük tarihine kadar olan yersiz ödemelere ilişkin borçlar terkin edilecek ancak yürürlük tarihinden sonraki dönemlere ilişkin yersiz ödemeler ilgililere borç çıkarılacaktır.

Örnek 5: 2330 sayılı Kanun kapsamında 1/8/2017 tarihinden itibaren vazife malullüğü aylığı bağlanan ilgilinin intibakının aylık başlangıç tarihi itibariyle hatalı hesaplanması nedeniyle ilgiliye yersiz ödeme yapıldığı 8/6/2020 tarihinde tespit edilmiştir. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 01/08/2017-30/06/2020 tarihleri arası için ilgiliye borç çıkarılması gereken dönemin Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümleri gereği 1/8/2017-31/12/2019 tarihine kadar olan yersiz ödeme tutarı terkin edilecek, ancak geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden sonra 1/1/2020-30/6/2020 tarihleri arasında ilgiliye yapılan fazla ödeme tutarları borç çıkarılıp ilgilinin aylıklarından 1/4 oranında tahsil edilecektir.

5) 5434 sayılı Kanunun mülga 45 inci veya Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca vazife malullüğü aylığı bağlanmış olanlar ile bunların hak sahipleri geçici 79 uncu madde kapsamına alınmadığından bu kapsamda olanlara yapılan yersiz ödemeler için herhangi bir terkin işlemi yapılmayacaktır.

Örnek 6: Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında 1/3/2018 tarihinden itibaren vazife malullüğü aylığı bağlanan ilgilinin malullük derecesinin (6) olması gerekirken sehven (1) olarak uygulandığı 10/12/2019 tarihinde tespit edilmiştir. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükümleri dikkate alınarak ilgiliye 1/3/2018-31/12/2019 tarihleri arasında yapılan yersiz ödeme tutarları borç çıkarılacaktır. Söz konusu borca ilişkin terkin işlemi yapılmayacaktır.

2.4.2. Kanunun geçici 79 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamında;

2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümleleri çerçevesinde, 2330 sayılı Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre aylık bağlanan maluller ile 5434 sayılı Kanunun 56 ncı ve mülga 64 üncü maddesi kapsamında aylık bağlanan vazife ve harp malullerinin;

– Vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık bağlandığı tarihten önceki her türlü sigortalılık ve prim ödeme süreleri, iştirakçilik ve fiili hizmet süreleri ile bunların itibari ve fiili hizmet süresi zammı olarak değerlendirilen sürelerinin, vazife malullüğü aylığı bağlanmasından sonra geçecek çalışma veya sigortalılık süreleriyle birleştirilmeyeceği,

– Vazife malullüğü aylığı bağlanmasından önce geçen söz konusu sürelerin; vazife malullüğü aylığı bağlanmasından sonra geçen sigortalılık ve çalışma sürelerinin tabi olacağı sigortalılık hali ile mülga 2829 sayılı Kanun uygulaması yönünden dikkate alınmayacağı,

– Vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonra geçen sigortalılık veya çalışma sürelerinin yaşlılık/emeklilik/malullük ya da ölüm/dul veya yetim aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme yapılmasında ilgili mevzuatına göre ayrı bir çalışma veya sigortalılık süresi olarak değerlendirileceği,

– Vazife veya harp malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik hâlleri ve bu hastalık ya da engellilik hallerindeki ilerlemelerin, sonradan geçen çalışmalar sebebiyle yaşlılık aylığına hak kazanılması koşullarının belirlenmesinde dikkate alınmayacağı,

hususundaki düzenlemelere karşın sehven ikinci bir aylık bağlanan vazife ve harp malullerine söz konusu aylık bağlama işlemine bağlı olarak fazla veya yersiz olarak yapılan ödemelere ilişkin “2.4.1.” nci madde hükümlerine göre işlem yapılacaktır.

Ayrıca, bu kapsamdaki vazife ve harp malullerine 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, besinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde bağlanmış olan Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamındaki malullük veya yaşlılık aylıkları kesilecektir.

Kanunun geçici 79 uncu maddesi ve bu maddeye bağlı olarak yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde anılan maddede sayılan düzenlemeler kapsamında aylık bağlananlar ile bunlardan vefat edenlerin hak sahiplerine 7/12/2019 tarihinden önce yapılmış olan fazla veya yersiz ödemelerden, Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemelerden dolayı tahakkuk ettirilen borçlar terkin edilecek ancak tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecektir.

Anılan işlemler kapsamındaki borçlardan sosyal güvenlik il müdürlüklerince takip ve tahsiline gidilen borçlar terkin edilerek takip sonlandırılacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecektir. Kanunun yürürlük tarihinden sonra takip yoluyla tahsil edilen madde kapsamına giren borçlar ise terkin edilerek yapılan tahsilatlar ilgililere iade edilecektir.

Örnek 1: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/2/1995 tarihinde 5434 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/9/1998 tarihinden itibaren Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi çalışmıştır. Sigortalıya 13/12/2015 tarihli tahsis talebine istinaden vergi indirimine esas % 40 engellilik oranı dikkate alınarak 15/12/2015 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır.

Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede, % 40 engellilik oranının vazife malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik hallerinin dikkate alınarak verildiği anlaşılmıştır. 4/1-(a) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir. (Şaban Abacı.*)

Örnek 2: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/8/1995 tarihinde 5434 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/5/1990 tarihinden itibaren Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi 7000 gün çalışmıştır. Sigortalıya vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki hizmet süreleri de dikkate alınarak 25/1/2018 tarihli tahsis talebine istinaden 1/2/2018 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlandığı tespit edilmiştir.

Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede; sigortalının vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonraki 4/1-(a) kapsamındaki ise giriş tarihinin 1/1/1996 olduğu ve vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden önceki hizmet süreleri dikkate alınmadan Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihi itibariyle sigortalılık süresi ve yas koşulunu yerine getiremediği anlaşılmıştır. 4/1-(a) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı anılan Kanunun yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir.

Örnek 3: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/8/1997 tarihinde 5434 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/9/1998 tarihinden itibaren Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi 4500 gün çalışmıştır. Sigortalıya 13/12/2016 tarihli tahsis talebine istinaden Kanunun 28 inci maddesinin beşinci fıkrası kapsamında çalışma gücünü %52 oranında kaybetmesi nedeniyle bu oran dikkate alınarak 1/1/2017 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(b) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır.

Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede, Kanunun 28 inci maddesinin besinci fıkrası kapsamında tespit edilen %52 çalışma gücü kaybı oranının, vazife malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik halleri dikkate alınarak verildiği anlaşılmıştır. 4/1-(b) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir.

6. “Kurum Hatasından Kaynaklanan Yersiz Ödemelere İlişkin Borçların Terkini” konulu, 25/12/2019 tarihli ve 20430683 sayılı Genel Yazı yürürlükten kaldırılmıştır.

Bilgi edinilmesini ve gereğince işlem yapılmasını rica ederim.

İsmail YILMAZ

Kurum Başkanı V.