Son dönemde ikinci el otomobil fiyatlarındaki fevkalade artışlar vesilesiyle 12 Haziran 2020 tarihinde yazdığım yazıda internetten satış yapanları bekleyen vergisel riskleri değerlendirmiştim. Söz konusu yazıdan sonra, 15.08.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” (Yönetmelik) ile sektöre ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler araç satışı yapanların vergisel durumunu da netleştirmiştir. 

Yönetmelik ile ikinci el motorlu kara taşıtı (motosiklet, otomobil, arazi taşıtı, otobüs, kamyonet, kamyon, traktör) ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların ikinci el motorlu kara taşıtı alım satım faaliyetlerini, yetki belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptaline ilişkin usul ve esasları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletme, toplu iş yeri ve pazarlarda aranan şartları, ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımında ödeme yöntemlerini, noterlerin ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin yükümlülükler ve Ticaret Bakanlığı, yetkili idare ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin çeşitli değişiklikler yapılmış olup bu yazıda söz konusu değişikliklerden önemli gördüklerime değineceğim.

Yönetmelikte ikinci el motorlu kara taşıt ticaretinin kapsamında değişiklik yapılarak kiralama faaliyetinde bulunan işletmelerin en az bir yıl süreyle kiraladıkları taşıtlar kapsam dışına çıkarılmıştır. Bu durumda araç kiralama (rent-a-car) şirketlerinin 1 yıldan fazla kiraladıkları araçları satmaları halinde Yönetmelikle yapılan düzenlemelere uymaları gerekmemektedir.

Yönetmelikle yapılan kanaatimce en önemli değişiklik ise bir takvim yılında doğrudan veya aracılık yapmak suretiyle 3’ten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapanların bu işin ticaretini yaptığının kabul edilmesi ve yetki belgesi alma zorunluluğunun getirilmesidir. İnternet ortamında ikinci el motorlu kara taşıtı satışına aracılık edenler ise 1.1.2021 tarihinden itibaren, işletmelerin üyeliğinden önce Ticaret Bakanlığının internet sayfasından veya İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden yetki belgesi kontrolü yapmak ve yetki belgesine sahip olmayan işletmelerin üyeliğine izin vermemekle yükümlü tutulmuşlardır. Bu durumda, 2021 yılı sonrasında artık yıl içerisinde 4 ve daha fazla motorlu araç satacak kişilerin yetki belgesi almadan internetteki aracı platformlardan satış yapmaları fiilen mümkün olamayacaktır. Yetki belgesi başvurusu bahsettiğim bilgi sistemi üzerinden yapılmakta olup bu belgeyi almak için meslek odasında kayıtlı olmak, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak, iş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olmak, meslek odası ve vergi kayıtları ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatındaki iştigal konuları arasında ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetinin bulunması şartlarının sağlanması gerekmektedir. Bu düzenlemeler sonrasında, bireysel olarak araç alıp satanların yetki belgesi olmadan yıl içerisinde 4’ten fazla araç alıp satmalarının önüne geçilmiş bulunmaktadır.

Tebliğle yapılan ikinci en önemli değişiklik, araç satış bedelinin nakit olarak ödenmesi halinde, satış bedelinin Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluş tarafından taşıt mülkiyeti ile satış bedelinin eş anlı el değiştirmesini sağlayacak şekilde oluşturulan elektronik sistem üzerinden ödenecek olmasıdır. Bu değişiklik ile basına da yansıyan dolandırıcılık faaliyetlerinin önüne geçileceğini düşünüyorum.

Yönetmelikteki düzenlemelere uymamanın cezası ise Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 18. maddesi uyarınca 2020 yılı için 5.706 TL idari para cezasıdır.

Yönetmelikle yapılan yukarıda yer verdiğim düzenlemeleri sektörü disipline etmek, dolandırıcılık faaliyetlerinin önüne geçmek ve vergisel belirsizlikleri ortadan kaldırmak açısından olumlu buluyorum. Maliye, belli sayıdaki satışları ticari kazanç olarak vergilendirme eğilimindeydi. Bu düzenleme ile Maliye’nin bu uygulaması hukuki bir zemine oturmuş oldu. Bundan sonra yıl içerisinde 4 ve daha fazla taşıt satanlar ticari kazanç sahibi olarak vergilendirilecekler ve Vergi Usul Kanunu’nda yer alan defter tutma, fatura vb. belge düzenleme, beyanname verme gibi yükümlülükleri yerine getireceklerdir. Aslında bu kişilerin söz konusu işi yapmaları için yetki belgesi alma zorunluluğu bulunmakta olup bu belge alınmadan önce vergi dairesinde mükellefiyet açılışının yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla sistem bir otokontrole bağlanmış durumdadır. Yönetmelikte atıf yapılan idari para cezasının ne kadar caydırıcı olacağını ise zaman içerisinde göreceğiz.

Diğer taraftan, Yönetmelikteki düzenlemelerin hukukiliği ise tartışmalıdır. Zira Yönetmelikle yapılan bazı düzenlemeler (özellikle 3’ten fazla araç satışı için yetki belgesi zorunluluğunun getirilmesi) Anayasa'da temel hak ve özgürlük olarak korunan Anayasa’nın 35. maddesindeki mülkiyet hakkına, 48. maddesindeki çalışma özgürlüğüne ve 49. maddesindeki çalışma hakkına müdahale etmektedir. Anayasanın 13. maddesi uyarınca bu temel hak ve özgürlüğe yapılan sınırlamanın bir idari düzenleme olan yönetmelikle değil “kanunla” yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, Yönetmeliğin Anayasa’ya aykırılığı iddiası haklı olarak gündeme gelebilir.

Yönetmelikteki yetki belgesine ilişkin düzenleme, belge sahipleri açısından potansiyel işler de yaratacaktır. Özellikle elinde çok sayıda taşıt olan işletmeler, belli aralıklarla ellerindeki bu araçları yenilemekte veya elden çıkarmaktadırlar. Özellikle aktiflerinde filo halinde taşıt bulunan lojistik firmaları, yolcu taşıyan firmalar (otobüs-minibüs-servis işletmeleri), son dönemde büyüyen bir sektör olan moto-kurye hizmeti sunan işletmeler vb. bu düzenlemeden etkilenecektir. Çünkü bu firmalar sattıkları araçlar için ya yetki belgesi başvurusu yapmak durumunda kalacaklar (esas işleri olmadığından bu seçeneğe ihtimal vermiyorum) ya da ellerindeki araçları yetki belgesine sahip işletmeler aracılığıyla satmak durumunda olacaklardır. Bu nedenle, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle uğraşanların iş hacmi artacaktır diye düşünüyorum.Numan Emre Ergin  https://www.dunya.com/kose-yazisi/ikinci-el-motorlu-tasit-satisinda-yeni-donem/478881

Oto alım satım yetki belgesi alma şartları nelerdir?
Nereden nasıl alınacağına geçmeden önce bu belgeyi kimlerin alabileceği hakkında bilgi vermek faydalı olacaktır. Yetki belgesi almak isteyen vatandaşlarımızın öncelikle en az lise mezunu olmaları ve işletme sahibinin iflas etmemiş olması veya iflas etmiş olsa dahi itibarını yeniden kazanmış olması gerekiyor.

• Esnaf ve sanatkarlar odasına, ticaret ve sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odalarının ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odasına kayıtlı olunması,
  Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
• Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün;
• On sekiz yaşını doldurmuş olması,
• En az lise mezunu olması,
• Mesleki yeterlilik belgesine sahip olması,
• İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olması,
• Konkordato ilan etmemiş olması,
• Kasten işlenen bir suçtan dolayı affa uğramış olsalar dahi devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hüküm giymemiş ya da ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması,
  gerekir.

Bu şartları yerine getiren kişiler oto alım satım yetki belgesi almak için başvuruda bulunabilirler. Peki başvurular nereye yapılacak?

Oto alım satım yetki belgesi nereden nasıl alınır?
Yetki belgesi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüklerince ve Bakanlık veya Bakanlıkça uygun görülen üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve mesleki yeterlilik belgesi vermeye yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından verilir. Yetki belgesi almak için adaylarda aranan şartları sağlayan kişiler başvurularını bizzat yazılı olarak yapmalıdırlar. Akabinde yapacak olduğunuz başvurular on gün içerisinde sonuçlanır ve yetki belgeniz teslim edilir.

Yetki belgesi geçerlilik süresi nedir, kaç yıldır?
Alacak olduğunuz yetki belgesi 5 sene süre zarfı için geçerlidir. Yetki belgesi geçerlilik süresinin dolmasından en az 30 gün önce yenileme işlemleri için başvurunuzu yapmalısınız.

Oto alım satım yetki belgesi iptal ettirme işlemleri
Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi halinde bu durum, şartların kaybedildiği tarihten itibaren on beş gün içinde işletme tarafından yazılı olarak il müdürlüğüne bildirilir. Bu bildirim veya şartların kaybedildiğinin il müdürlüğünce tespiti üzerine yetki belgesi aynı gün iptal edilir.

Bu konuda oldukça karıştırılan bir husus var. Bu bahsetmiş olduğumuz hususlar işletmeler için geçerlidir. Ancak vatandaşlar 3’den fazla araç alım satımı gerçekleştirmeleri durumunda oto alım satım yetki belgesi temin etmek zorunda kalmaktadırlar. Fakat aracını satacak olan her bireyden bu belgenin istendiği şekilde bilgiler gerçeği yansıtmamaktadır. Ayrıca bu belge ile İkinci el otomobil ve motosikletin motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi, satış tarihinden itibaren üç ay veya beş bin kilometre, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmenin garantisi altında olacak.

KDV AÇISINDAN

KDV Genel Uygulama Tebliğinin "III/A-4.9 İkinci El Araç ve Taşınmaz Ticareti" başlıklı bölümünde ise ikinci el motorlu kara taşıtı teslimlerinde özel matrah uygulamasına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Buna göre, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiniz kapsamında KDV mükellefi olmayanlardan veya KDV mükellefi olmakla birlikte istisna kapsamında satış yapanlardan satın alınıp işletme adına kayıt ve tescil ettirilen, KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki (I) sayılı listenin 9 uncu sırasında tanımlanan binek otomobil satışı sırasındaki faturanın aşağıdaki bilgileri ihtiva edecek şekilde düzenlenmesi mümkündür.

Satış bedeli (KDV Hariç): 40.000 TL 

Alış Bedeli: 35.000 TL 

KDV Matrahı: 5.000 TL

KDV Tutarı (Binek Otomobil %1): 50 TL

Toplam: 40.050 TL

Söz konusu satışta özel matrah şekli uygulanan 5.000 TL'nin, 1 no.lu KDV beyannamesinin "Matrah" kulakçığının "Tevkifat Uygulanmayan İşlemler" tablosunda gösterilmesi, alış bedelinin (35.000 TL) ise aynı beyannamenin "Sonuç Hesapları" kulakçığındaki "Özel Matrah Şeklinde Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel" satırında gösterilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, KDV mükelleflerinden KDV ödemek suretiyle aldığınız araçların tesliminde özel matrah uygulanması mümkün bulunmadığından, bu şekilde alınan araçların tesliminde toplam bedel üzerinden KDV hesaplanması gerektiği tabiidir.