5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun tüm maddeleri 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun’dan önce yürürlükte bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 80. maddesi kapsamında, prim borçlarının katma değer vergisi (KDV) iade alacağından mahsubu mümkün bulunmaktaydı. Bu hükmün uygulamasına ilişkin açıklamalar da 16.09.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Sosyal Sigortalar Kurumu Alacaklarının KDV İadesinden Mahsup Edilmesine İlişkin Tebliğ”de yapılmıştır.

Prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubuna ilişkin düzenlemeye 5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinde de yer verilmiştir. Genel olarak pek fazla değişiklik içermeyen bu maddenin 13. fıkrasına göre prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsubu mümkün bulunmaktadır. Söz konusu fıkranın devamında, katma değer vergisi iade hakkı sahibinin;

- kendisinin,

- mal veya hizmet satın aldığı ya da

- iştirak veya ortaklık ilişkisi içinde bulunduğu işverenlerin

prim borçları için de mahsup talep edebileceği hükmü yer almaktadır. Bu işverenlerin mahsup talebinde bulundukları ayda muaccel olan prim borçlarının 88. maddenin 1. fıkrasına göre belirlenen prim ödeme sürelerini izleyen onbeş gün içinde mahsup suretiyle ödenmesi halinde yasal süresi içinde ödendiğinin kabul edileceği, ancak prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde süresinde mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları için 5510 sayılı Kanunun 88. maddesinin 1. fıkrasına göre belirlenen prim ödeme sürelerini izleyen günden başlanarak gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacağı da sözü geçen maddede hüküm altına alınmıştır.

Bu hükmün uygulanmasına ilişkin açıklamalar Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 22 Ekim 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Sosyal Güvenlik Prim Borçlarının KDV İade Alacağından Mahsup Edilmesi Suretiyle Ödenmesi Hakkında Tebliğ” ile yapılmıştır. Bu tebliğ ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 80. maddesinin açıklanmasına ilişkin olarak çıkarılan ve 16.09.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ yürürlükten kaldırılmış olmaktadır.

22 Ekim 2008 tarihli tebliğde, bu düzenleme kapsamına, KDV iade alacaklarının Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim borçlarına mahsup edilmesini, Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı çalıştıran işverenlerin isteyebilecekleri belirtilmektedir. Bilindiği üzere 4. maddede sigortalı sayılanlar tanımlanmakta, 1. fıkranın (a) bendinde ise hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan sigortalılar yer almaktadır.

Belirtilen işverenlerin mahsup talebinde bulundukları ayda muaccel olan cari aylara ilişkin prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenme süresi, 5510 sayılı Kanunun 88. maddesinin 1. fıkrasına göre belirlenen prim ödeme sürelerinin sona erdiği tarihi izleyen onbeş gündür. Dolayısıyla, prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi durumunda, primin, en geç ödenmesi gereken yasal süre; anılan Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı çalıştıran işverenlerden;

- sigortalılara ait ücretleri her ayın 1’i ila sonu arasına ilişkin olarak ödeyen özel sektör işverenleri yönünden, primin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın sonu (vade) yerine, vadeyi izleyen onbeşinci,

- sigortalılara ait ücretlerin her ayın 15’inden, ertesi ayın 14’üne kadarki döneme ilişkin olarak ödendiği resmi sektör işverenleri yönünden ise, primin ilişkin olduğu dönemi takip eden dönemin sonu (vade) yerine, vadeyi takip eden onbeşinci

gün olmaktadır.

Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen onbeş günlük süre içinde katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi sırasında, mahsup edilen tutarın prim borcunun tamamını karşılamaması durumunda, mahsup edilen kısım yasal süresi içinde ödenmiş sayılacak, buna karşın ödenmemiş kısmı, onbeş günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle ödenecektir.

Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen onbeş günlük süre geçirildikten sonra katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi halinde ise, söz konusu borçlara, yine onbeş günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır.

Örnek 1

Ücretlerin her ayın 1’i ila sonu arasında geçen süreye ilişkin ödendiği özel sektöre ait bir işyerinde çalıştırılan sigortalılara ilişkin bulunan 2008/Kasım ayına ait prim borcunun KDV iadesi alacağından mahsup talep edilmemiş olması durumunda, prim borcunun en geç ait olduğu 2008/Kasım ayını takip eden 2008/Aralık ayı sonuna, diğer bir ifadeyle 31 Aralık 2008 tarihine kadar ödenmesi gerekmektedir.

KDV iadesi alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi halinde ise söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının, ilgili vergi dairesince 15 Ocak 2009 tarihine kadar (bu tarih dahil) Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılması halinde, bahse konu aya ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir. Onbeşinci günün resmi tatile rastlaması ve bu nedenle prim borçlarının onbeşinci günü takip eden ilk iş günü içinde mahsup edilmesi halinde de yine primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.

Örnek 2

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran resmi nitelikteki (B) Kamu Kurumunun, 15 Kasım 2008 - 14 Aralık 2008 döneminde çalıştırmış olduğu sigortalıların primlerini en geç 14 Ocak 2009 tarihine kadar ödemesi gerekmektedir. Prim borcunun KDV iadesi alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinin talep edilmiş olması halinde ise söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının ilgili vergi dairesince 29 Ocak 2009 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kuruma aktarılması halinde, bahse konu döneme ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.E&Y