Katma Değer Vergisi Yasası'nın 17'nci maddesinin dördüncü bendinde (g) alt bendi hükmü gereği olarak "Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir zebercet, inci, kubit, virconia) döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları (hurda metalden elde edilen külçeler dahil) teslimi "Katma Değer Vergisi"nden bağışık tutulmuştur. 

Söz konusu düzenleme Katma Değer Vergisi uygulaması açısından kendisine özgü ve birbirinden çok farklı varlıkların teslimini vergiye tabi tutulmasına sağlamaktadır. Şöyle ki;

*Birinci grupta ziynet eşyası yapımında kullanılan ve aynı zamanda birikim amacına yönelik olarak da satın alınabilen kıymetli madenler ve taşlar yer almaktadır. Söz konusu kıymetli maden ve taşların işlenmesi halinde yapılan işçilik ise Katma Değer Vergisi'ne tabidir.

*İkinci grupta döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senetleri ve tahviller yer almaktadır.

*Üçüncü grupta ise sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunan hurda ve atıklar bulunmaktadır.

Hurda sözlük anlamı ile "eski maden parçası", parçalanmış, döküntü duruma gelmiş, işe yaramıyacak derecede bozulmuş, zarar görmüş anlamına gelmektedir. (Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük Sf:904)

Fire ise "Her türlü ticari malda, kuruma, dökülme, bozulma ve benzeri sebeplerle eksilme, ağırlık yitirme" olarak tanımlanmaktadır. (Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Sf: 705) Hurda aynı zamanda bir iş yapılırken çıkan artık parçasıdır.

Bazı malların üretimi sırasında girdi niteliğinde olan mallarda belli bir kayıp olabilmektedir. Buna uygulamada fire denilmektedir.

Vergi Usul Yasası'nın 278'inci maddesinde yer alan düzenleme gereği olarak "yaygın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutad olmayan hurdalar, döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlendirilir.

Vergi Usul Yasası'nın yukarıda aktarmış olduğumuz hükmü hurdalara ek olarak döküntüleri, üstüpü, deşe ve ıskartaları da "Kıymeti düşen mallar" olarak kabul etmiş ve bunların emsal bedeli ile değerlendirilmesini öngörmüştür.

Bu bağlamda üstüpü makineleri temizlemek için kullanılan didiklenmiş kendir bezi olarak tanımlanabilmektedir.

Katma Değer Vergisi uygulaması açısından hurda ve atıklar kısmı istisnaya tabidir. Buna göre sadece teslimleri Katma Değer Vergisinden bağışık olmaktadır. Dolayısıyla; herhangi bir malın hurda hale gelmesi veya atık mal haline dönüşmesi durumunda bu mal için yüklenilen Katma Değer Vergisinin mükellefe iadesi mümkün değildir. Bu nedenle "İadesi öngörülmeyen ve fakat teslimi Katma Değer Vergisine tabi olmayan bu tür işlemlerde gerek Katma Değer Vergisi yasasının 30'uncu ve gerekse kısmi istisna hükmünü düzenleyen 26 seri numaralı Katma Değer Vergisi genel tebliğ ile yapılan yönlendirmeler çerçevesinde bu işlemlerle ilgili olup da indirim konusu yapılamayan Katma Değer Vergisi gider olarak kayıtlara intikal ettirilecektir.

Hurda ve atıkların tesliminde istisnai olarak uygulanması halinde, bünyesinde bu tür ürünlerin oluşması söz konusu olan işletmeler için ayrı bir sorun ortaya çıkmaktadır. Şöyleki;

Söz konusu malların hurda ve atık olmadan önce normal yıllardan satın alan veyahut ithal edenler Katma Değer Vergisini ödemek zorunda kalmakta buna karşılık hurda veya atık haline dönüşmesi durumunda daha önce hesaplanarak indirilmiş bulunan veyahut da indirilmesi mümkün olan Katma Değer Vergisinin bu defa indirilen vergiden ayrıştırılarak gider yazılması gerekmektedir.

Bir başka anlatımla bu tür işlemlerde satılan ürünün 17-4/g bendi gereğince istisnai olup olmadığına bakılacak ve daha sonra hurda veya fire olduğu belirlendikten sonra maliyeti tespit edilecek ve önceki dönemlerde ödenen Katma Değer Vergisi inidirlecek vergi içerisinden çıkartılarak giderleştirilecektir. (Gökyokuş, Sezgin "Fireler ve Hurdaların KDV Karşısındaki Durumu" Vergi Dünyası Nisan 2007 Sf:19)

Ancak daha önce üretim aşamasında maliyete atılıp bu aşamada fire olarak kabul edilen ve çıkıntı niteliğinde olan malların satışında uygulanan bağışıklık için indirim konusu yapılan Katma Değer Vergisinin düzeltilmesine gerek bulunmamaktadır.