Türkiye, 1 Ekim'de yürürlüğe giren 'Sosyal Güvenlik Reformu' ile bu alanda yeni bir başlangıç hedefliyor. Yeni düzenlemelerle adeta kangren haline gelen sosyal güvenlik açıklarının azaltılması, çalışan-emekli dengesinin sağlanması ve kamu sağlık hizmetlerinin düzeltilmesi amaçlanıyor.

Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verileri, bunun hiç de kolay olmadığını gösteriyor. SGK'nın Ağustos 2008 istatistiklerine göre kayıt dışı istihdamda Doğu ve Güneydoğu illeri şampiyon. Bu konuda başı Şırnak çekiyor. İlde toplam nüfusun sadece yüzde 4,8'i kayıtlı olarak çalışıyor. 416 bin kişinin yaşadığı kentte, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olanların sayısı sadece 20 bin 117. Bu durum, nüfusun büyük kısmının geçimini kayıt dışı çalışarak sağladığını ortaya koyuyor. Kayıt dışı istihdamda şampiyon olan Şırnak'ı Muş, Şanlıurfa, Van ve Hakkari izliyor. Bu illerde kayıtlı istihdamın toplam nüfus içindeki oranı yüzde 6 civarında.

Sigortalılığın en yüksek olduğu il ise Muğla. Kentte toplam nüfusun yüzde 33,4'ü sigortalı olarak istihdam ediliyor. 766 bin kişilik il nüfusunun 256 bini sosyal güvenlik kuruluşlarına kayıtlı. Bu durum, ildeki her üç kişiden birinin sigortalı olarak istihdam edildiğini gösteriyor. Sigortalı çalışan sayısında Muğla'yı Antalya, Tekirdağ, Bolu ve Ankara takip ediyor. Bu illerde, toplam nüfusun yüzde 30'dan fazlası sigortalı. 12 milyon 573 bin kişilik İstanbul'da ise 3 milyon 615 bin kişi sigortalı olarak çalışıyor. Kayıtlı istihdamın toplam nüfusa oranı yüzde 28,7. Kayıt dışılığın yüksek olduğu illerde, sosyal güvenlik şemsiyesinin de toplumun çok az bir bölümünü kapsadığı görülüyor. Buna göre Şırnak'ta toplam nüfusun ancak yüzde 40'ı sosyal güvenliğe sahipken Muğla'da nüfusun yüzde 95'i kapsamda.

Türkiye'de yaşlılık ve özürlü maaşı alanların toplam sayısı 1 milyon 207 bin. Bunun 900 binini 65 yaş üzeri yaşlılık aylığı alanlar oluşturuyor. 307 bin kişi ise özürlü maaşı alıyor. Yaşlılık maaşı aylık 86 YTL iken özürlü maaşı, engel oranına göre 166 ile 247 yeni lira arasında değişiyor. 65 yaş veya özürlü maaşı alanların toplam nüfusa oranı ise en yüksek Ardahan'da. Kimi illerde yüzde 1'in altında olan bu oran, Ardahan'da 7,14 olarak görülüyor. 112 bin kişilik il nüfusunun 8 bini yaşlılık veya özürlü maaşı alıyor.

Batı Karadeniz illeri ise adeta emekli cenneti. Nüfusa oranla emekli sayısının en fazla olduğu il Zonguldak. 615 bin kişilik kent nüfusunun 140 bini emekli. Buna göre toplam kent nüfusunun yüzde 22,8'i emeklilerden oluşuyor. Bu kişilerin büyük bölümü, ildeki kömür madenlerinden ve demir çelik fabrikasından emekli olan işçiler. Nüfusa oranla emekli sayısı fazlalığında Bartın ikinci, Karabük üçüncü, Sinop dördüncü, Eskişehir ise beşinci sırada. Emekli sayısının en az olduğu kentler ise yine sosyal ve ekonomik gelişme seviyesinin düşük olduğu Doğu ve Güneydoğu illeri. Ağrı, Şırnak, Muş ve Hakkari'de ancak nüfusun yüzde 2'si emekli. Örneğin Ağrı'da 530 bin kişilik nüfusun sadece 11 bin 399'u emeklilerden oluşuyor.

En fazla yeşil kartlı Şanlıurfa'da

SGK'nın verilerine göre Türkiye'de toplam yeşil kartlı sayısı 9 milyon 386 bin. İller arasında şampiyonluğu Şanlıurfa elinde tutuyor. Nüfusu İstanbul'un neredeyse onda biri olmasına karşın yeşil kartlı sayısı daha fazla. 1 milyon 523 bin kişinin yaşadığı Şanlıurfa'da 591 bin kişi yeşil kartlı. Urfa'yı Diyarbakır izliyor. Kentte 1 bin milyon 460 bin kişiden 518 bini yeşil kart sahibi. Yeşil kartlı kişi sayısı bazı illerde nüfusun yarısını geçiyor. Örneğin 246 bin nüfuslu Hakkari'de 137 bin kişi yeşil kart kullanıyor. 416 bin nüfuslu Şırnak'ta ise yeşil kartlı sayısı 193 bin.

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=754117&title=bati-karadeniz-emekli-sayisindaguneydogu-kacak-iscide-lider