T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

Sayı :E-84098128-120.03.05.06[VUG-2022/144] 391652                                                     28.07.2022

Konu : Uzlaştırmacı ücretinin vergilendirilmesi hk.

Sayın ……

İlgi : 26.07.2022 tarihli özelge talep formunuz.

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, Adalet Bakanlığına bağlı uzlaştırmacı olarak görev yaptığınızı, uzlaştırma faaliyeti sonucu tarafınıza ödenen asgari ücret altındaki uzlaştırmacı ücretinden ilgili Kurumun gelir ve damga vergisi kesintisi yaptığını, oysaki 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasına 22/12/2021 tarihli ve 7349 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile eklenen (18) numaralı bent uyarınca 01/01/2022 tarihinden itibaren asgari ücret tutarının altında kalan ücret ödemelerinin gelir ve damga vergisinden istisna tutulması gerektiğini belirterek, konu ile ilgili bilgi verilmesi talep edilmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413’üncü maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yer aldığı “Mükelleflerin İzahat Taleplerinin Cevaplandırılmasına Dair Yönetmelik”in “8/(2)-e” maddesi uyarınca, mükelleflerin ve vergi sorumlularının vergi uygulamaları ile ilgili işlemlerinin gerçekleşmesinden sonra yaptıkları başvurulan ile Kanunun 122’nci maddesine göre vergi hataları ile ilgili yapılan düzeltme taleplerinin özelge kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamakla birlikte aşağıda yer alan açıklamaların yapılması uygun görülmüştür.

Emsal bir konunun Gelir İdaresi Başkanlığına intikal ettirilmesi üzerine anılan Başkanlıktan alınan yazıda. “193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61’inci maddesinde, ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak, çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış ve ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Kamu idare ve müesseseler i, iktisadi kamu müesseseler! sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” hükmüne yer verilmiş, aynı fıkranın (1) numaralı bendinde ise; hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazdı olup, ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, 15.07.2008 tarihli 2008/6 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesinde, beyanname verme zorunluluğu bulunmayanların bilirkişilere ve resmi arabuluculara bu sıfatları dolasıyla ödedikleri ücretler üzerinden tevkif ettikleri vergileri, “BİLİRKİŞİLERE VE RESMİ ARABULUCULARA BU SIFATLARI DOLAYISIYLA ÖDENEN ÜCRETLER ÜZERİNDEN YAPILAN TEVKİFATA İLİŞKİN BİLİDİRİM” i doldurarak ilgili vergi dairesine yatırmaları gerektiği belirtilmektedir.

Anılan Kanunun 23′ üncü maddesinin birinci fıkrasına 22/12/2021 tarihli ve 7349 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile eklenen (18) numaralı bendinde; “Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.).” hükmü yer almaktadır. Yine, 7349 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 32 inci maddesinde düzenlenen asgari geçim indirimi uygulaması kaldırılmıştır.

Diğer taraftan. 7349 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile “1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün (34) numaralı fıkrasında yer alan “ücretlere ilişkin kağıtlar” ibaresinden sonra gelmek üzere (Bu maddenin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aydık brüt ücrete isabet eden kısım için uygulanır.) şeklinde parantez içi hüküm eklenmiştir.

Bu düzenlemeler uyarınca, asgari ücret vergi dışı bırakılmış, asgari ücretin üzerinde ücret alanların da ücretlerinin asgari ücretin gelir vergisi matrahına isabet eden kısmı gelir vergisinden, brüt asgari ücrete isabet eden kısmı da damga vergisinden istisna edilmiştir.

Konu ile ilgili olarak 27/1/2022 tarihli ve 31732 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 319 seri no.hı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde gerekli açıklamalar ve uygulamaya ilişkin örneklere yer verilmiştir. Söz konusu Tebliğin “İstisnanın kapsamı ve uygulaması” başlıklı 4 üncü maddesinde. “…

• 193 sayılı Kanunun 61 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, bu Kanunun uygulamasında ücret sayılan ödemeler düzenlenmiştir. Aynı Kanunim 62 nci maddesinde, işverenler hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları kapsamında çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmış ve 61 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ücret sayılan ödemeleri yapanlar da bu Kanunda yazılan ödevleri yerine getirmek bakımından işveren olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla, yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakkı, bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine, sporculara yapılan ödemeler gibi ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde. Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisnanın uygulanması mümkündür.

• Yapılan düzenleme ile 1/1/2022 tarihinden itibaren 193 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde düzenlemiş bulunan asgari geçim indirimi uygulaması kaldırıldığından bu tarihten itibaren yapılan ücret ödemelerinde asgari geçim indirimi uygulanmayacaktır.” açıklamasına, “Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda istisnanın uygulanması” başlıklı 7 nci maddesinde, “(1) Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, istisna uygulaması, sadece en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Söz konusu işverene bu durumu bildirme yükümlülüğü hizmet erbabına aittir. Birden fazla işverenden aynı tutarda ücret alındığı durumda, istisnayı uygulayacak olan işvereni hizmet erbabı kendisi belirleyecektir. İstisnadan faydalanılan işverende, istisnanın tamamından faydalanılamaması durumunda kalan tutar için diğer işverende istisnadan faydalanılması mümkün değildir.” açıklamasına

yer verilmiştir.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, bilirkişilerin bilirkişilik hizmetinden elde ettikleri ücret gelirlerine 1/1/2022 tarihinden itibaren asgari geçim indirimi uygulanmayacak olup, bu tarihten sonra söz konusu ödemelere 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde yer alan istisnanın uygulanması gerekmektedir. İstisnanın ilgili ayda yapılan ücret ödemeleri toplamına bir kez uygulanması mümkün bulunmaktadır. Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, istisna uygulaması, sadece en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecek olup, en yüksek ücret alman işverene bu durumu bildirme yükümlülüğü hizmet erbabına aittir.

Bu bağlamda, bir işverenin yanında ücretli olarak çalışmayan bilirkişilere bir ay içinde yapılan bilirkişi ücret ödemeleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, 193 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisna tutarına (5.500.-TL) isabet eden vergi (ilgili aydaki asgari ücretin vergisi) düşülmek suretiyle kesilecek vergi belirlenecektir. Ayrıca, yapılan ödemenin brüt asgari ücrete (6.471 ,-TL’ye) isabet eden damga vergisi de istisna edilecektir.

Diğer taraftan, bilirkişilerin bir işverene bağlı olarak çalışmaları ve ücret geliri elde etmeleri halinde ise, istisnanın sadece en yüksek ücret gelirine uygulanması gerektiğinden ve bu ücretinin bilirkişi ücretinden fazla olacağı değerlendirildiğinden, söz konusu istisna işverenince uygulanacak ve bilirkişi ücretlerine ayrıca istisna uygulanmayacaktır.

Öte yandan, bilirkişi/uzlaştırmacı ücreti olarak tarafınıza yapılan ödemelere 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisna tutarının uygulanıp uygulanmadığı ile başka bir işverenden ücret geliri elde edilip edilmediğine ilişkin gerekli araştırmanın yapılması ve ilgili vergi dairesi tarafından, fazla ve yersiz olarak kesilerek vergi dairesine yatırıldığı tespit edilen vergi tevkifatmın şahsınıza iade edilmesinin mümkün olduğunun değerlendirildiği,” bildirilmiştir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

…………………….. Vergi Dairesi Başkanı a.
Gelir İdaresi Grup Müdürü V.