Soru: Babam Bağ-Kur’lu iken 20/5/2006 tarihinde, eşim SSK’li iken 2/8/2021 tarihinde vefat etti. Çalışmıyorum ve emekli değilim. Eşimin aylığı bağlandı. Babamdan dolayı da aylık alabilir miyim? Kimseden net bir cevap alamadım. Şule P.

Hem eşinden hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlarla ilgili mevzuatın ayrıntılı ve sonradan değiştirilmiş olması bu konuda kafa karışıklığı yaratıyor.

5510 sayılı kanunun 54. maddesinde, bu kanuna göre hem eşinden hem de ana/babasından ölüm aylığına hak kazananlara tercih ettiği aylık bağlanıyor. Bu kural, hem eşin hem de ana/babanın ölüm tarihinin 2008/Ekim sonrası olması halinde geçerli. Örneğin babanızın ölüm tarihi 20/5/2006 olmayıp 20/5/2011 olsaydı yani eşinizin ve babanızın ölüm tarihleri 2008/Ekim sonrası olsaydı babanızın Bağ-Kur’lu, eşinizin SSK’li olmasının bir önemi olmaksızın iki dosya da 5510/54. madde kapsamında değerlendirilerek tarafınıza tercih ettiğiniz tek dosya üzerinden ölüm aylığı bağlanacaktı. 

Konuyu durumunuz üzerinden açıklamaya devam edersek: Babanızın ölüm tarihi 2008/Ekim öncesi, eşinizin 2008/Ekim sonrası ancak ikisinin de statüsü de aynı (ikisi de SSK veya Bağ-Kur) olsaydı yine 54. madde uygulanarak tercihiniz doğrultusunda tek aylık ödenecekti. Ancak ölen eşiniz ve babanızın statülerinin farklı, ölüm tarihlerinin 2008/Ekim öncesi ve sonrası olması nedeniyle tarafınıza her iki aylığın tamdan ödenmesi gerekiyordu.

Ancak 2008/Ekim öncesi ölen sigortalıların hak sahiplerine ilişkin koşulların belirlenmesinde, 5510 sayılı kanunun geçici 1. maddesinin ikinci fıkrası gerekçe gösterilerek 5/12/2017 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde yapılan düzenleme ile uygulama değiştirildi. Değişiklikten önce hak sahipliği koşulları, sigortalının ölüm tarihine göre belirlenirken yönetmelik değişikliği sonrasında 2008/Ekim öncesi ölen sigortalıların hak sahiplerine aylık bağlanmasında;

-Sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile aylığın hesaplanması ve paylaştırılmasında ölüm tarihindeki, 

-Hak sahiplerine ilişkin koşulların tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki kanun hükümleri esas alındı.

Yönetmelik değişikliği 54. madde uygulamasını da etkiledi. Düzenleme gereği 2008/Ekim öncesi ölen sigortalıdan dolayı bir hak sahibi ilk defa 2008/Ekim;

-Öncesinde hak sahibi olmuş ve aylık almış ise o hak sahibinin daha sonra aylığının kesilmesi ve yeniden bağlanmasında mülga kanun, 

-Sonrasında hak sahibi oluyor ise hak sahipliği koşulları 5510 sayılı kanun hükümlerine göre belirleniyor. 

Durumunuzu değerlendirirsek;

Babanız Bağ-Kur kapsamında iken 20/5/2006’da, eşiniz 4/A kapsamında iken 2/8/2021 tarihinde vefat etmiş. Ölüm tarihleri 2008/Ekim öncesi ve sonrası ve statülerinin farklı olması nedeniyle 5/12/2017 tarihine kadar tarafınıza her iki dosyadan aylık bağlanıyordu. Ancak bu tarihten sonra yapılacak işleme karar vermek için 20/5/2006 tarihinde ölen babanızdan dolayı 2008/Ekim öncesinde tarafınıza ölüm aylığı bağlanıp bağlanmadığı bilgisine ihtiyaç bulunuyor. Eğer 2008/Ekim öncesinde;

-Baba dosyasından hak sahibi olup tarafınıza ölüm aylığı bağlandı ise bu dosya 5510/54. madde kapsamında değerlendirmeye tabi tutulmuyor. Örneğin babanızın vefat ettiği tarihte bekârdınız ve babanızdan tarafınıza ölüm aylığı bağlandı ancak daha sonra evlenmeniz nedeniyle ölüm aylığınız kesildi. Bu defa eşinizin 2/8/2021 tarihinde 4/A kapsamında iken vefatı nedeniyle dul kaldınız ve babadan ölüm aylığı talebinde bulundunuz bu durumda, eşinizin ve babanızın ölüm tarihleri 2008/Ekim öncesi ve sonrası, statüleri farklı, her iki dosyadan tarafınıza tam aylık bağlanır.

-Baba dosyasından hiç aylık almadıysanız yani babanızın vefat ettiği tarihte evli olmanız nedeniyle hak sahibi konumunda olmadıysanız eşinizin ölümü nedeniyle dul kalmanız ve baba dosyasından ölüm aylığı talebinde bulunmanız halinde kız çocuğu olarak hak sahipliği koşullarınızın tespitinde 5510 sayılı kanun hükümleri esas alınır. Bu durumda babanızın ölüm tarihi 2008/Ekim öncesi ve statüsü eşinizden farklı olsa bile bu dosya yönetmelik hükmü gereği 54. madde kapsamında değerlendirmeye tabi tutulacağından tarafınıza tercih ettiğiniz tek dosyadan ölüm aylığı bağlanır. Nergis Şimşek

https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/nergis-simsek/olen-esim-ve-babamdan-aylik-alabilir-miyim-2000632