Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-ı maddesinin üçüncü paragrafında yapılan değişikliğin yürürlüğe girmesiyle nakit sermaye artışı indirimindeki süresiz yararlanma hakkı sona erdi. Nakit sermaye artışı indirimi, ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin veya sermaye artırımına ilişkin kararın tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi ile sınırlandı.(1+4=5)

Bilindiği üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre, anonim şirketlerde nakit sermaye artışlarında, artırılan sermayenin %75’inin, Limited şirketlerde ise tamamının sermayenin düzenlendiği ana sözleşme maddesinde belirtilmesi halinde kararın tescil tarihini takip eden 24 aylık süre içinde ödenmesi imkânı bulunmaktadır. Yeni düzenlemede 5 yıllık süre sınırında dönem tescil tarihinden itibaren başladığından, taahhüt edilen nakit sermayenin belirlenen süre içinde ödenmesi halinde, bu sürenin sonu sermaye artırımına ilişkin kararın tescilin yapıldığı yılı takip eden 4 üncü yılın (hesap döneminin) sonuna olacaktır. İndirim için uygulanacak süre ödeme tarihi ile belirlenen süre sonu arasındaki dönem kapsayacaktır. Başka bir ifade ile 01.01.2022 de tescil edilen bir sermaye artırımda süre 31.12.2026 tarihinde biteceğinden 01.07.2024 tarihinde yapılan nakdi sermaye ödemesi için nakit sermaye artışı indirimindeki süre 2,5 yıl olarak 31.12.2026 tarihine kadar uygulanacaktır.

Yapılan değişiklikle Nakdi Sermaye Artışı Faiz İndirimde sadece süre 5 yıl ile sınırlanmamış. Beş yılla sınırlandırılan süre içinde Sermaye Artışı Faiz İndiriminde Hak Kaybı da Var!

Faiz oranı olarak TCMB tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan, bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı dikkate alınacaktır.  2021 yılı için söz konusu TCMB faiz oranı olarak 24,51% kullanılacak olup, 2022 yılı Nisan Ayında verilecek olan 2021 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinde bu oran kullanılacaktır. (Bu oran dördüncü çeyrek beyannameler verilirken TCMB sitesinde %24,52 iken daha sonra %24,51 olarak güncellenmiştir.)

Kanuna göre indirimden finans, bankacılık ve sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri faydalanamaz.

Bu bent hükümlerine göre hesaplanacak indirim tutarı, nakdi sermayenin ödendiği ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay süresi kadar hesaplanır. Yani söz konusu indirim aşağıdaki formülle hesaplanır.

Örnek 1: 18.08.2019 tarihinde 1 Milyon TL nakdi, 8 Milyon TL ayni sermaye ile kurulan bir anonim şirkette nakdi sermayenin 1/4’ü peşin ödenmiş, kalan taahhüt ise 18.08.2021 tarihinde ödenmiştir. İlaveten 5 Milyon TL sermaye artırımı kararı 10.03.2021 tarihinde tescil edilmiş, sermayenin ¼ lük peşin kısmı 20.01.2021 tarihinde sermaye avansı olarak ödenen tutardan karşılanmış, kalan kısmı 30.12.2021 tarihinde ödenmiştir. Sonrasında ise 11.11.2021 tarihinde 2 Milyon TL sermaye azaltmıştır. Şirketin 2021 yılı Kurum Kazancı 200.000 TL olup, kullanabileceği nakit sermaye artışı faiz indirimi hesabı aşağıdadır.

*Ay kesri sermaye artırımında tam alındığı için azaltımda alınmamış olup, eleştiri riski olabilir..!

KAPSAM DIŞI İŞLEMLER

– Nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,

– Birleşme, devir ve bölünme işlemlerinden kaynaklanan sermaye artışları,

– Bilanço öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi kaynaklı sermaye artışları,

– Ortaklarca veya ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

– Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

– Bilanço içi kalemlerin birbirine mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları

BORÇLA FİNANSE EDİLEN SERMAYENİN DURUMU

Kanuna göre ortaklar veya ilişkili kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımları, indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.

KAR DAĞITIMINDAN SONRA YAPILAN SERMAYE ARTIRIMI

Gelir İdaresi Başkanlığı 2017 yılında verdiği bir özelge ile kâr dağıtımından sonra yapılan sermaye artırımının bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi suretiyle gerçekleştirilen nakdi sermaye artırımları olması nedeniyle indirimden faydalanamayacağını belirtmiştir. Söz konusu özelgede zaman sınırı belirtilmemiştir. Yani kar dağıtımı ile aynı gün, sonraki gün, aynı yıl şeklinde bir belirleme yapılmamıştır. Bu özelgenin geniş yorumlanması halinde kar dağıtımı yapmış olan bir şirket bir daha bu indirimden faydalanamayacağı gibi Kanunun amacından çıkan bir sonuca gider. Ayrıca önce sermaye artırımı, akabinde kar dağıtılması halinde indirimden faydalanılıp faydalanılamayacağı bu özelgenin konusu olmadığı için açıklanmamış olmakla birlikte, aynı mantıkla onun da mümkün olmayacağı görüşü çıkabilir. Bu sınırlama Kanunun özünden saptığı gibi, uygulamayı kilitleyecek bir görüştür. Bir şirket ortağı kar dağıtımından sonra o paranın sahibidir ve isterse şirketine koyar, isterse şahsı için kullanır.

ORTAKLAR CARİ VE SERMAYE AVANSLARI HESAPLARI

Kanunda ortakların nakit alacaklarının sermayeye eklenmesine ilişkin bir sınırlama olmamakla birlikte, uygulamada Kanunu genişleten tebliğ, tebliği genişleten özelgeler ve özelgeleri genişleten vergi incelemeleri ile söz konusu indirimin kullanılması adeta imkansız hale gelmektedir. Zira Kanunda sadece nakit dışındaki varlık devirleri ve öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi ve ortaklar veya ilişkili kişilerce borçlanarak sermaye konulması durumunda müesseseden faydalanılamayacağı belirtilmektedir. Ancak Tebliğ ile Kanundaki sınırlamalar genişletilmiş ve bilanço içi kalemlerin birbirine mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları ifadesi eklenmiştir.

Sonraki bir tebliğ düzenlemesi ile de SERMAYE AVANSLARI konusu anlatılmış ve sermaye avanslarının uygulamadan faydalanabilmesi için iki adet şart konmuştur. İlki sermaye avansının banka hesabına yatırıldığı tarihten itibaren şirketin bilançosunda öz sermaye kalemleri arasında yer alan “Diğer Sermaye Yedekleri” hesabında izlenmesi şartıdır. İkincisi ise banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin sonuna kadar bu tutarlarla ilgili sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil ettirilmesidir.

Yukarıdaki ikinci şart neticesinde ise yılı içerisinde tescil edilemeyen sermaye avanslarının uygulamadan faydalanması engellenmiş olmaktadır. Kanunda konulan nakit sermayenin yıl sonuna kadar tescili şartı bulunmamaktadır. Zaten tescil gecikmesi kullanılan indirimi azaltmaktadır. Bunun ötesinde bir düzenleme hem yetki aşımıdır hem de Kanunun amacı ile çelişmektedir.

Yukarıdaki ilk şart neticesinde ise ortakların nakit alacakları 529-Diğer Sermaye Yedekleri hesabı dışında 331- Ortaklara Borçlar gibi hesaplarda izlendiği için uygulamadan faydalandırılmamaktadır. Halbuki ortağa nakit borcun bir gün ödenmesi gerektiği için, bu alacağın sermayeye eklenmesi öz kaynakları güçlendirecek olup, uygulamadan yararlandırılmamasının yanlış olduğunu değerlendiriyoruz. Zira burada öz kaynağın sermayeye ilavesi değil, nakit olarak ödenmesi gereken bir borcun sermayeye ilavesi söz konusudur. Söz konusu borç önce nakit olarak ödense sonra sermayeye ilave edilse de bu defa incelemelerde eleştiri konusu edilmektedir. Yani Kanun tebliğle, tebliğ özelgelerle, özelgeler ise incelemeler ile genişletiliyor. Hatta incelemelerde çok daha ileri safhalara gidildiği, örneğin tasfiye olan bir şirketteki payın diğer şirkete konmasının şirketler arası dolandırma yorumu ile reddedildiği veya sermayeye ilave edilen bankadaki paranın kaynağının şirket olduğundan bahisle indirimden yararlandırılmadığı gibi uygulamalara gidilmektedir. Yani indirimden faydalanma imkanı fiilen ortadan kaldırılmaktadır.

Bir diğer konu ise artırılan sermaye ile ortakların borçlarının ödenebilir ödenemeyeceğidir. Bu konuda halihazırda bir görüş bulunmamakla birlikte, borcun sermayeye eklenmesi halinde indirime izin vermeyen idarenin, aynı konan sermaye ile ortağa borç ödenmesine izin vermeme ihtimali mevcuttur.

FARKLILAŞTIRILMIŞ İNDİRİM ORANLARI

Kanuni indirim oranının %50 olduğunu yukarıda açıkladık. Ayrıca 2021 yılında 7338 sayılı Kanunla nakdi sermaye artışlarının, yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için indirim oranı %75 olarak belirlenmiştir.

Kanundaki bu iki oran dışında Bakanlar Kuruluna (Cumhurbaşkanına) bu oranı değiştirme yetkisi tanınmış olup, bu yetki 2015/7910 sayılı BKK ile kullanılmıştır. Bu kapsamda farklılaştırılan oranlar aşağıdaki gibidir. Bu nedenle aşağıdaki tanımlamalara uyanların %50 değil, karşısındaki oranları kullanmalıdırlar.

Ferit TAŞ
Yeminli Mali Müşavir
VDK Başkan Yardımcısı (E)
Maliye Müfettişi (E)
Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.