Bu yazımızda KAP’ta duyurulan bir devir işlemini kurum ve kuruluş ismi paylaşmaksızın kurgulayacak; işlemleri anonim olarak sizlerle paylaşıp, birleşme sonrası bilançonun nasıl şekilleneceği ve özellikle sermaye yapısının nasıl oluşacağı üzerinde durmaya çalışacağız.

Şirketin %100 iştiraki ile devir suretiyle birleşmesi

Tech-X Anonim Şirketi %100 iştiraki olan Click-Y Anonim Şirketi ile birleşme kararı almıştır. Devir suretiyle birleşme işlemi, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19 ve 20 nci maddeleri ile Türk Ticaret Kanunu’nun 136 ve devamı ile 155/1-a ve 156 ncı maddeleri uyarınca kolaylaştırılmış usulde gerçekleştirilecektir.

Devralan ve devrolunan şirketlerin birleşme öncesindeki bilançoları aşağıdaki şekildedir:

Devrolunan şirketin 110 birim tutarlı sermayesinin;

• 40 birimlik kısmı önceki hesap döneminde elde edilmiş taşınmaz satış kazancının KVK’nın 5/1-e maddesi kapsamında istisna olan kısmına ilişkin fonun,
• 30 birimlik kısmı enflasyon düzeltmesi olumlu farklarının,
• 20 birimlik kısmı ise geçmiş yıl karlarının,

sermayeye ilave edilmesinden kaynaklanmaktadır. Yalnızca 20 birimlik kısım nakit sermayedir.

Devralan şirketin bağlı ortaklıklar hesabında bulunan 150 birimlik tutar devrolunan şirket hisse senetlerinin alış bedelidir.

Devralan şirketin devrolunan şirket paylarının tamamına sahip olması nedeniyle, bir başka deyişle işlem kolaylaştırılmış usulde gerçekleşeceğinden, devir suretiyle birleşme işlemi sırasında TTK ve (halka açık ise) SPK mevzuatı gereğince;

1. Bağımsız denetim raporuna,
2. Uzman kuruluş raporuna,
3. Birleşme raporuna,
4. Değişim oranı tespitine,
5. Birleşme karanının genel kurulda onaylanmasına ve
6. Devralan şirket nezdinde sermaye artırımı yapılmasına,

gerek bulunmamaktadır.

Öte yandan, iştirak ilişkisi bulunan şirketler arasında gerçekleşecek devir işlemlerine ilişkin olarak 1 Seri No'lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “19.1. Devir” başlıklı bölümünde aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir:

          “Bir kurumun kendisinde iştiraki bulunan veya iştirak ettiği başka bir kurumu kül halinde devralması nedeniyle kurum bünyesinde yapacağı sermaye artışının söz konusu iştirak paylarına isabet eden tutarda daha az gerçekleşmesi Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen şartların ihlali anlamına gelmemektedir.

İştirakler hesabında yer alan değerin, iştirak hisselerinin itibari değerine eşit olmaması halinde aradaki müspet veya menfi farkın kurumun vergiye tabi kazancının tespiti ile ilgilendirilmeksizin geçici hesaplarda izlenmesi mümkün olup bu geçici hesapların vergiye tabi kurum kazancının tespiti ile ilişkilendirilmeksizin kurum kayıtlarında sona erdirilmesi de mümkün bulunmaktadır.”

Bu açıklamalara göre, devir suretiyle birleşme işlemi sırasında devrolunan şirketin sermaye hesabı dışında kalan tüm hesapları kayıtlı değerleri ile devralınan şirketin bilançosuna aktarılacaktır.

Birleşme sonrasında devralan şirketin bilançosu aşağıdaki şekilde oluşacaktır:

Devir işlemi sonrasında devralan şirket bilançosu oluşurken;

1. Devralan kurum bünyesinde sermaye artırımı yapılmayacaktır.
2. Devralan şirket bağlı ortaklıklar hesabında yer alan devrolunan şirket hisselerinin alış bedeli ile devrolunan şirketin sermaye hesabı karşılıklı olarak kayıtlarda sonlandırılacaktır.
3. Devralan şirket bağlı ortaklıklar hesabında yer alan tutar ile devrolunan şirket nominal sermayesi arasında oluşan fark geçici bir hesapta takip edilmeye başlanacaktır. Tercihe göre bu tutar bilançodan çıkarılacaktır.

Değerlendirme

Yukarıda gerçek bir KAP bildiriminden faydalanılarak kurgulanmış bir devir suretiyle birleşme işlemine yer verilmiştir. Israrla vurgulanmaya çalışıldığı üzere, sermaye azaltımı olması durumunda vergilendirilmesi gereken unsurları içerisinde barındıran devrolunan şirket sermayesi, ilgili mevzuat düzenlemelerine göre geçerli bir devir suretiyle birleşme gerçekleştirilmesine rağmen, devrolunan şirket bilançosuna aktarılamamıştır.

Hatırlamak gerekirse;

21 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde,

• Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi kapsamında yapılan devir işlemlerinde, devir olunan şirketin bilançosundaki hesapların kayıtlı değerler üzerinden ve kül halinde devralan şirketin bilançosuna geçirilmesi ve sermayeye ilave edilmiş olan öz kaynak kalemlerinin de devralan şirketin sermayesinin alt hesaplarında izlenmesi gerektiği,
• Devir işlemleri kapsamında şirket sermayesinden devrolunan unsurların bu aşamada kurumlar vergisine ve/veya vergi kesintisine tabi tutulmayacağı,
• Ancak, ilerleyen dönemlerde söz konusu sermaye unsurlarını devralan şirkette sermaye azaltımına gidilmesi halinde, azaltılan sermaye unsurlarının niteliğine göre vergileme yapılması gerektiği,

yönünde açıklamalarına yer verilmiştir.

Şimdi müsaadenizle, yukarıda yer alan örnek ve açıklamalar göz önünde bulundurularak birkaç çelişkili durum ve soru aşağıda sıralanacaktır:

1. Tebliğin bir bölümünde devir işlemine taraf olan şirketler arasında iştirak ilişkisi olması durumunda eksik sermaye artırımı yapılmasının devir şartlarını bozmayacağı açıklanırken, başka bir bölümünde, devir olunan şirket sermayesinin de devralan şirket bilançosuna aktarılacağı ön kabulü ile, daha önce sermayeye ilave edilmiş olan öz kaynak kalemlerinin devralan şirket sermayesinin alt hesaplarında izlenmesi gerektiği yönünde açıklamalara yer verilmesi bir çelişki değil midir?
2. İştirak ilişkisi bulunan şirketler arasında gerçekleşen bir devir işleminde eksik sermaye artırımı yapılması veya hiç sermaye artırımı yapılmaması durumunda devrolunan şirket sermayesi içerisinde bulunan vergilendirilebilir sermaye unsurlarını kavrayan bir yasal düzenleme mevcut mudur?
3. Taşınmaz satış kazancı istisnasına ilişkin olarak, Tebliğe göre, Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca gerçekleşecek devir ve tam bölünme hallerinde, istisna kazanca ilişkin fon hesabının, devralan kurumların bilançolarına aynen aktarılması gerekeceğinden, bu işlem işletmeden çekiş olarak değerlendirilmeyecektir. Peki, bu fon sermayeye ilave edilmiş ise ve yukarıdaki örnekteki gibi devir işlemi sonrasında devralan şirkette sermaye artırımı yapılamamışsa nasıl bir durum ortaya çıkacaktır?

İştirak ilişkisi bulunmayan şirketlerin devir suretiyle birleşmesi örneği

Kağıt Anonim Şirketi (devralan) ile Ambalaj Anonim Şirketi (devrolunan) devir suretiyle birleşme kararı almıştır. Devir suretiyle birleşme işlemi, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19 ve 20 nci maddeleri, Türk Ticaret Kanunu’nun 136 ve devamı maddeleri ve Sermaye Piyasası Kurulu Birleşme ve Bölünme Tebliği (II-23.2) uyarınca gerçekleştirilecektir.

Devralan ve devrolunan şirketlerin birleşmeye esas bilançoları aşağıdaki şekildedir:

Devrolunan şirketin 250 birim tutarlı sermayesinin;

• 100 birimlik kısmı önceki hesap döneminde elde edilmiş taşınmaz satış kazancının KVK’nın 5/1-e maddesi kapsamında istisna olan kısmına ilişkin fonun,
• 80 birimlik kısmı enflasyon düzeltmesi olumlu farklarının,
• 20 birimlik kısmı ise geçmiş yıl kârlarının,

sermayeye ilave edilmesinden kaynaklanmaktadır. Yalnızca 50 birimlik kısım nakit sermayedir.

Her iki şirketin de %75 oranında hisselerine Papier GmbH sahiptir. Geriye kalan %25’erlik kısımlar ise halka açık olup muhtelif kişi ve kurumlara aittir.

Birleşme işlemi için hazırlanan birleşme ve hisse değişim oranı tespitine ilişkin uzman kuruluş raporunda, Kağıt Anonim Şirketi hisse senetlerinin piyasa değeri toplamının 1.000 birim, Ambalaj Anonim Şirketi hisse senetlerinin piyasa değeri toplamının ise 600 birim olduğu tespit edilmiştir. Bu tespitlere göre, değişim oranı (600/1.000=) 0,6 olarak hesaplanmıştır.

Hesaplanan değişim oranına göre devralan şirket sermayesi (200x0,6=) 120 birim artırılacaktır. Birleşme neticesinde devrolunan şirket pay sahiplerine ellerinde bulunan her 1 birim Ambalaj AŞ hisse senedi karşılığında (120/250=) 0,48 birim Kağıt AŞ hisse senedi verilecektir.

Bu açıklamalara göre, devir suretiyle birleşme işlemi sırasında devrolunan şirketin sermaye hesabı dışında kalan tüm hesapları kayıtlı değerleri ile devralınan şirketin bilançosuna aktarılacaktır.

Birleşme sonrasında devralan şirketin bilançosu aşağıdaki şekilde oluşacaktır:

Devir sonrası oluşan bilançoda görüleceği üzere, hesaplanan değişim oranı dikkate alınarak devralan şirkette gerçekleştirilen sermaye artırımının devrolunan şirket sermayesinden daha düşük tutarlı olması nedeniyle bilanço denkliği sağlanamayacaktır. Bu denkliği sağlamak üzere ‘Geçici Hesap’ açılacak, 130 birimlik fark bu hesapta takip edilecektir.

Değerlendirme

Yine ve yeniden hatırlamak gerekirse;

21 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde,

• Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi kapsamında yapılan devir işlemlerinde, devir olunan şirketin bilançosundaki hesapların kayıtlı değerler üzerinden ve kül halinde devralan şirketin bilançosuna geçirilmesi ve sermayeye ilave edilmiş olan öz kaynak kalemlerinin de devralan şirketin sermayesinin alt hesaplarında izlenmesi gerektiği,
• Devir işlemleri kapsamında şirket sermayesinden devrolunan unsurların bu aşamada kurumlar vergisine ve/veya vergi kesintisine tabi tutulmayacağı,
• Ancak, ilerleyen dönemlerde söz konusu sermaye unsurlarını devralan şirkette sermaye azaltımına gidilmesi halinde, azaltılan sermaye unsurlarının niteliğine göre vergileme yapılması gerektiği,

yönünde açıklamalara yer verilmiştir.

Aralarında herhangi bir iştirak ilişkisi bulunmayan iki şirketin taraf olduğu devir suretiyle birleşme örneğimizde devrolunan şirket sermayesi içerisinde sermaye azaltımı olması durumunda vergilendirilmesi gereken unsurların yer aldığı gözlenebilecektir. Ancak, Tebliğ’de açıklandığı gibi bu örnekte devrolunan şirkette sermayeye ilave edilmiş olan öz kaynak kalemlerinin tamamının devralan şirketin sermayesinin alt hesaplarında izlenmesi eksik sermaye artımı nedeniyle mümkün bulunmamaktadır.

Peki bu durumda;

• “Sermayeye ilave edilmiş olan öz kaynak kalemlerinin devralan şirketin sermayesinin alt hesaplarında izlenmesi” gerekliliği sağlanamadığı için devir işlemi neticesinde infisah eden kurum bünyesinde sermaye azaltımı nedeniyle vergileme yapılması mı gerekecektir?
• Yoksa, sermayeye ilave edilmiş öz kaynak unsurları geçici hesap marifetiyle devralan şirket öz sermayesinin bir unsuru mahiyeti kazanan geçici hesabın işletmeden çekilmesi durumunda işletmeden çekişe ilişkin ilgili mevzuat hükümleri mi işletilecektir?

Konuya ilişkin sorulması ve cevaplanması gereken çokça soru var.

Bu soruları sormaya ve gücümüz yettiğince cevaplarını aramaya devam edeceğiz…Murat BİRİNCİ

Kaynak, https://vergialgi.com/devrolunan-sirket-bilancosundaki-her-kalem-kurusu-kurusuna-devralan-sirket-bilancosuna-aktarilir-mi-5161