Ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkan “Credit note” (alacak notu), uluslararası ticaret yapan firmalarca ticarette öngörülemeyecek şekilde ortaya çıkan maliyete ilişkin unsurları karşılıklı olarak dengelemek maksadıyla kullanılıyor. Credit note özellikle ithal eşyası ile ilgili olarak; fiyat farklılığı, eşyanın kusurlu olması, sehven fazla fatura kesilmesi, indirim, komisyon vs. gibi gerekçelerle satıcının alıcıya düzenlemiş olduğu, alıcının satıcıdan alacaklı olduğunu ve alacak tutarını göstermek üzere düzenlenen bir belgedir. Esasen credit note’ların bu gerekçelerle düzenlenmesi sıklıkla karşılaşılmakla beraber transfer fiyatlandırması dolayısıyla da credit note düzenlendiğini de sıklıkla görüyoruz.

Ticari hayatta sıklıkla karşılaşılmakla beraber credit note alımında, gümrük işlemleri yönüyle tesis edilecek işlemler konusu halen çok tartışmalıdır. Credit note alımında gümrükte yaşanabilecek temel sorunları; credit note’un ithal edilen eşya fiyatını düşürmesi, credit note ile yapılan ödemelerin peşin ödeme sayılmaması, credit note’un takip eden ithalatlarda kullanılmasında gümrük kıymeti uyumsuzluğu olarak sayabiliriz.

Birçok firma pratikte gümrük idaresi ile sorun yaşamaktansa alacaklı olduğu tutardan vazgeçip credit note düzenlemek isteyen satıcıların credit note’larını reddedebiliyor. Bu seçenek elenince satıcı firmalar genellikle credit note almıyorsanız sonraki satışımızda fiyattan düşelim önerisinde bulunuyor. Alıcının alacaklı olduğu tutar, sonraki ithal eşya faturasında indirim olarak uygulandığında bu defa da düşük kıymetli ithalat yapılmış oluyor ki bu ise gümrük idaresi için ayrı bir risk unsuru oluşturuyor. Gümrük uygulamasında ithal eşyada fiyat düşüklüğü; ispatlayıcı belgeler talep edilmesi, emsal karşılaştırması yapılması, yurtdışı fatura kontrolü yapılması vs. gibi ithal eşyanın kıymetinin araştırması sürecini tetikleyebiliyor.  

Konunun ayrı bir boyutu da credit note’u gümrük idaresi bir sonraki ithalatta peşin ödeme olarak kabul etmiyor. Bu da KKDF’ye tabi bir ithal eşya bedelinin bir kısmının ya da tamamının, credit note ile peşin ödendiği ispat edilmek istendiğinde gümrük idaresi credit note ile yapılan ödeme peşin ödeme sayılmaz diyor ve KKDF tahsil ediyor. Gümrük idaresinin credit note ile yapılan bir ödemeyi peşin ödeme saymamasının gerekçesi ise; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın muhtelif yazılarında peşin ödemenin üç tür belge (Döviz Satım Belgesi, Türk Parası Transfer Belgesi veya ithalat bedelinin döviz tevdiat hesabından ihracatçının yurt dışındaki hesabına ödendiğine dair bankaca verilen bir yazı) ile ispat edilebileceğini belirtmesi ve credit note’un bu belgelerden biri olmamasıdır.

Ticaretin bir gerçeği olan credit note alımının gümrükte peşin ödeme sayılmaması yönündeki uygulamaya Danıştay 7. Dairesi 2021/2501 Karar numaralı emsal niteliğindeki kararı ile dur demiştir. Credit note’un peşin ödeme olarak sayılması gerektiği yönündeki Danıştay görüşü her ne kadar credit note’un peşin ödeme sayılan belgeler arasına alınması konusunda şüphesiz tetikleyici olacaksa da Danıştay’ın bu kararı credit note alımı konusundaki tüm sorunları çözmeyecektir.

Danıştay kararı akabinde ithalatçılarda credit note konusunda oldukça olumlu bir algı oluşsa da bu karar bilhassa gümrük idaresinin ithal eşya fiyatındaki değişikliği sorgulamasını engellemeyecektir.

İthalatçıların transfer fiyatlandırması dolayısıyla aldıkları credit note’ları ithalatlarında peşin ödemeyi ispatlayıcı bir belge olarak gümrük idaresine sunmaları halinde bu durumun özellikle ilişkili firmalar arasında yapılacak ticarette ithal eşya fiyatlarına ilişkin kıymet araştırmasına yol açması da muhtemeldir.

Sonuç itibariyle; “Credit Note” Alsak Gümrükte Sorun Yaşar mıyız? sorusunun cevabı somut olaylar bazında değerlendirilmeli. Eşyanın kusurlu çıkması, uluslararası borsalarda eşyada fiyat düşüşü vs gibi gerekçelerle alınan credit notelar gümrük idaresi tarafından kabul edilebilir olmakla beraber, transfer fiyatlandırması dolayısıyla alınan credit notelar ithal eşya fiyatlarının doğruluğu konusunda gümrük incelemelerini başlatabileceğinden gümrük idaresine sunulmadan önce gümrük tekniği yönüyle incelenmesi elzemdir. 

Aysuda Meryem Köksal
Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.

https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/credit-note-alsak-gumrukte-sorun-yasar-miyiz/699854