GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ‘nda limited şirket ortağının ortaklıktan çıkması ve çıkarılması konusunda birçok düzenleme bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmı limited şirket hükümleri arasında özel olarak düzenlenmekte iken bir kısmı tüm ticaret şirketlerine ilişkin ortak hükümler arasında yer almaktadır. Ticaret şirketlerine ilişkin ortak hükümler arasında yer alan düzenlemeler, 6762 sayılı TTK’da yer almayan yeni düzenlemelerdir.

             Bu çalışmamızda öncelikle limited şirket ortağının ortaklıktan çıkma hakkı, limited şirket hükümleri ve ticaret şirketlerine ilişkin genel hükümlerde yer alan düzenlemeler ışığında incelenecek, daha sonra aynı sistematik içinde limited şirket ortağının ortaklıktan çıkarılması üzerinde durulacak ve son olarak da çıkma ve çıkarılmanın sonuçları ile özellikle ayrılma akçesi hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır.

1. LİMİTED ŞİRKETLERDE ORTAĞIN ORTAKLIKTAN ÇIKMASI
2. TTK’DAKİ LİMİTED ŞİRKET HÜKÜMLERİNDEN DOĞAN ORTAKLIKTAN ÇIKMA HAKKI

    1.Şirket Sözleşmesinden Doğan Ortaklıktan Çıkma Hakkı

    6102 sayılı TTK’da limited şirket ortağının ortaklıktan çıkma hakkını düzenleyen hükümlerden ilki, TTK m. 638/I’dir. Bu hükme göre, şirket sözleşmesiyle ortağın ortaklıktan çıkma hakkının bulunduğu düzenlenebilir ve bu hakkın hangi hallerde kullanılabileceği düzenlenebilir.

    TTK m. 638/I’den çıkan ilk sonuç, ortağın şirket sözleşmesinde bir düzenleme olmadıkça, kanunda düzenlenen diğer haller hariç, ortaklıktan çıkma hakkı bulunmadığıdır. Buna göre, şirket sözleşmesine konan bir hükümle şirket ortaklarının ortaklıktan tek taraflı bir irade beyanıyla çıkma hakkının bulunduğu düzenlenebilir. Şirket sözleşmesiyle ortaklara çıkma hakkı tanınırken bu hakkın belirli şartların gerçekleşmesi halinde kullanılabileceği yönünde bir düzenleme yapılarak çıkma hakkının sınırlarının çizilmesi mümkündür. Bu durumda ortaklar, şirket sözleşmesinde belirtilen şartlara uyarak tek yanlı bozucu yenilik doğuran bir irade beyanıyla ortaklıktan çıkabileceklerdir. Pay sahiplerinin ortaklıktan çıkma hakkı şirket sözleşmesiyle baştan düzenlenebileceği gibi, daha sonra yapılacak bir sözleşme değişikliği ile de getirilebilir[1]. Ortaklıktan çıkma hakkı şirket sözleşmesiyle düzenlenmişken bu hak daha sonra yapılacak bir sözleşme değişikliği ile kaldırılabilir[2]. Ancak doktrindeki bir görüşe göre, şirket sözleşmesinde düzenlenen ortaklıktan çıkma hakkı sözleşmesel müktesep hak niteliğinde olduğundan çıkma hakkını ortadan kaldıran bir sözleşme değişikliği ancak tüm ortakların muvafakatiyle mümkün olabilir[3].

Bozucu yenilik doğuran bir hak olması nedeniyle çıkma iradesinin ortaklık tarafından kabul edilmesi gerekmeyecek, şirkete ulaştığı anda çıkma iradesi sonuç doğuracaktır[4]. Ancak şirket sözleşmesiyle çıkma beyanının sonuç doğuracağı ana ilişkin bir düzenleme getirilmiş olabilir. Örneğin çıkma yönündeki irade beyanının ancak o hesap yılı sonunda hüküm ifade edeceği kararlaştırılmış olabilir. Böyle durumlarda ulaşma anında değil, şirket sözleşmesinde belirtilen zamanda çıkma gerçekleşecektir[5]. Çıkma iradesinin bildirilmesi şekle bağlı olmamakla birlikte ispat kolaylığı bakımından ispatı mümkün kılan bir şekilde yapılması uygun düşecektir[6]. Şirket sözleşmesinde ortaklıktan çıkma bildiriminin belli bir şekil şartına bağlanması mümkündür. Bu durumda çıkma beyanının bu şekle göre yapılması gerekecektir[7]. Şirket tarafından şirket sözleşmesindeki şartların gerçekleşmediği ve bu nedenle çıkma beyanının geçerli olmadığı kanaatinde olunması halinde buna yönelik bir tespit davası açılması mümkündür[8].

2. Tüm Ortakların Rızasıyla Ortaklıktan Çıkma Hakkı

     Şirket sözleşmesinde ortakların ortaklıktan çıkma hakkı konusunda bir düzenleme yapılmamış ve aşağıda açıklanacak olan diğer çıkma şartları gerçekleşmemiş olsa dahi ortaklardan birinin ortaklıktan çıkmak istemesi halinde diğer tüm ortaklar buna rıza gösterirse ortaklıktan çıkma gerçekleşebilir[9]. Ancak bunun için tüm ortakların onayı yani oybirliği gerekir. Buna karşılık BAŞTUĞ tarafından şirket sözleşmesinde açıkça öngörülmemiş olması halinde genel kurul oybirliği ile karar verse dahi, ortağın ortaklıktan çıkmasının mümkün olamayacağı savunulmaktadır[10].

3.  Haklı Sebeple Ortaklıktan Çıkma Hakkı 

TTK m. 638/II’de ortağın haklı sebeple ortaklıktan çıkma hakkı düzenlenmiştir. Hükme göre, limited şirket ortağı haklı bir sebebe dayanarak ortaklıktan çıkmasına karar verilmesi için mahkemeye başvurabilir. Görüldüğü üzere haklı sebebe dayanarak ortaklıktan çıkmanın mümkün olabilmesi için çıkmak isteyen ortağın tek yanlı bir irade beyanı yeterli görülmemiş; ayrıca bir mahkeme kararı bulunması gerekliliği aranmıştır.

Çıkmak isteyen ortak tarafından şirket tüzel kişiliği aleyhine açılan bu davada, mahkeme öncelikle ortağın dayandığı sebebin haklı bir sebep olup olmadığını inceleyecektir. Haklı sebebin bulunup bulunmadığı somut olayın özelliklerine göre belirlenmelidir. Örneğin; şirket sözleşmesiyle pay devrinin tamamen yasaklanmış olması ve TTK m. 638/I’deki çıkma hakkının ortaklara tanınmamış olması halinde ortağın ortaklık ilişkisinden kurtulabilmek için haklı sebeple çıkma davası açması mümkündür. Ortağın ömür boyu ortaklık ilişkisi içinde kalmaya zorlanması mümkün olmamalı ve bu durum bir haklı sebep olarak kabul edilerek ortağın ortaklıktan çıkmasına karar verilmesi gerekmektedir[11]. Haklı sebep, ortaklık ilişkisi