50 yaş üstü ve 18 yaş altı işçilerde bu süreler ne zaman başlar, ne zaman sonra erer; işçi lehine yorum ilkesi gereği bu sürelere ilave gün eklenmesi gerekir mi veya kanunda öngörülen bu süre, 18 yaş altı çalışan açısından kazanılmış bir hak oluşturur mu?

Bilindiği üzere, hizmet sürelerine göre işçilere en az kaç gün yıllık izin kullandırılacağına ilişkin genel düzenlemeye, 4857 sayılı İş Kanununun 53 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında yer verilmiştir.

Bu genel düzenlemenin hemen ardında da aynı kanun maddesinin beşinci fıkrasında "Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır." altıncı fıkrasında ise "... onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz." şeklinde istisnai iki düzenleme yer almıştır.

Belirtilen kanun maddesinin son fıkrasında da bu sürelerin iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabileceği belirtilmiştir.

İş sözleşmesi ile bu sürelerin artırılmadığı varsayımı altında;
Esas itibari ile 53 üncü maddesinin altıncı fıkrasındaki düzenlemenin, 50 yaş üstü çalışalar için olan kısmının, sadece bir ila beş yıl kıdemi olanlar için bir sonucu olacaktır.

18 – 49 yaş aralığındaki işçilerde yıllık izin sürelerinin, kıdem süresine göre 1 ila 5 yıl (dahil) arası olanlar için 14 gün, 6 ila 14 yıl arası olanlar için ise 20 gün olmasından yola çıkarak ve işçi lehine yorum ilkesi de gözetilerek, 50 yaş üstü bir çalışan için beşinci yıldan sonra yıllık izin gününe +6 günlük bir süre eklenmeli mi sorusu akla gelmektedir.

Örnek Yargıtay (22.HUKUK_DAİRESİ_Esas_2017-26807_Karar_2020-335_Karar_Tarihi_15.01.2020) kararında da görüleceği üzere, bu sorunun yanıtının “HAYIR” olduğu görülecektir.

Nitekim belirtilen Yargıtay kararında toplam 18 yıllık kıdemi olan ve çalışmasının 15. yılında 50 yaşını dolduran bir işçi için bu hesaplamanın 50 yaşını doldurduğu gün itibari ile 20 gün üzerinde yapılması gerektiğine hükmedilmiştir.

Aynı şekilde, 18 yaş altında olması dolayısı ile 20 gün olarak yıllık izin hakkı olan bir işçinin 18 yaşın ikmali ile birlikte yıllık izin günü, kıdemine göre genel hükümler çerçevesinde yeniden belirlenecektir. İşçinin kıdem süresinin 5 yılın altında olması durumunda, 18 yaşından sonraki devam eden çalışmasının 5. yılının sonuna kadarki yıllık izin süresi 14 gün olarak uygulanacaktır.

Dolayısı ile kanunda yıllık izin süreleri ile ilgili olarak belirli bir yaşa bağlı olarak getirilen bu sınırlamalarda, işçi lehine yorum ilkesine geçerli olamayacağı gibi; bu süreler 18 yaş altı bir çalışan açısından, kazanılmış hak olarak da değerlendirilemeyecektir. İsmail Oltubel