Oldukça yoğun bir şekilde geçen enflasyon düzeltmesine yönelik süreci zor da olsa geride bıraktık.

Ancak, vergi ve muhasebede süreç ne yazık ki hız kesmeden devam ediyor.

Üstelik, 2023 yılında yapılan enflasyon düzeltmelerinin 2024 yılında etkileri önümüzdeki süreçte çok fazla konuşulacak gibi görünüyor.

Peki, 2024 yılına ilişkin verilecek olan ilk geçici vergi beyanında 2023 yılında yapılan düzeltilmiş değerlerin bir etkisi olacak mı?

Bu soruya cevap arayacağız.

2024 Yılında Gider Yazılacak Olan Amortisman Tutarı Arttı!

2023 yılında yapılan enflasyon düzeltmelerinin kuşkusuz en büyük etkisi, amortismana tabi iktisadi kıymetlerde (ATİK) oldu.

Arazi ve Arsalar, Binalar, Demirbaşlar, Haklar vb. şirketlerin aktiflerinde yer alan amortismana tabi kıymetlerin değerleri deftere ilk girdiği tarihlere göre yükseldi.

Örneğin, 1 Ocak 2010 tarihinde şirket aktifine giren 1.000.000,00 TL bedelinde Binanın değeri 2023 yıl sonunda enflasyon düzeltmesiyle birlikte 17.673.210,00 TL (1.000.000*17,67) ’ye ulaştı. (Yeniden Değerleme Yapılmadığı Varsayımı Altında.)

2024 yılı 1. Geçici Vergi Beyanında söz konusu Binaya artık 1.000.000 TL üzerinden değil 17.673.210,00 TL üzerinden amortisman ayrılacak ve daha fazla gider yazılabilecek!

Verdiğimiz örnek, itfa süresi dolmayan ve hali hazırda amortisman ayrılabilen bütün amortismana tabi iktisadi kıymetler için geçerli.

2024 Yılında Şirketlerin Aktifinde Yer Alan Stokların, Emtiaların Maliyeti Yükseldi!

2023 Yıl sonunda yapılan 20 yıllık enflasyon düzeltmesinin bir diğer etkisi şirketlerin aktiflerinde yer alan ve satılmayan Stok ve Emtialarda oldu.

Bilindiği üzere, 2023 yılında stoklarla ilgili 3 farklı yöntemde enflasyon düzeltmesi yapıldı.

Gözlemlediğimiz kadarıyla, bu yöntemlerden en sık tercih edilen basit ortalama maliyet yöntemi oldu.

Örneğin, 31 Aralık 2023 tarihinde şirket aktifinde 5.000.000 TL stoğu olan ve basit ortalama yönteme göre enflasyon düzeltmesi yapanların artık bilançolarında görünen stok tutarı 5.145.650,00 TL oldu.

Dolayısıyla, 2024 yılında 145.650 TL daha fazla stok maliyeti yazma imkanları oluştu!

Stoklar açısından deftere kayıt yöntemine göre ilerleyenlerde ise stok maliyetlerinin çok daha fazla arttığı aşikar.

Verilen ve Alınan Avanslarda Dikkatli Olmakta Fayda Var!

2023 yıl sonunda en sık tartışılan ve belki de hemen hemen herkesi en çok uğraştıran düzeltmeye tabi kalemlerin başında avanslar yer aldı.

Uygulamada bu hesaplara değerleme yapılmadığına çok sık şahit olsak da 555 Sıra No.lu VUK Tebliği bu hesapların parasal olmayan kısımlarında yer alanların mutlaka düzeltilmesi gerektiğini söylüyor.

Bu noktada, verilen avanslar açısından, 31 Mart 2024 tarihi itibariyle kapaması yapılmış olan verilen avans hesabının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkın, avans kapatıldığında “153-Ticari Mallar” hesabına intikali gerekli.

Aynı şekilde, alınan avanslar açısından, 31 Mart 2024 tarihi itibariyle kapaması yapılmış olan alınan avans hesabının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkın, avans kapatıldığında 649- Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabına aktarılması gerekiyor. Ayrıca, bu tutarın, 1. Geçici Vergi Beyannamesinde, “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünde, “Diğer İndirimler” satırında indirim konusu yapılma hakkı mevcut.

Avanslar açısından son olarak, sürecin faturalaşmaya bir etkisinin olmayacağını, faturalaşma sürecinde verilen ve alınan ilk avans ve anlaşma üzerinden ilerlenmesi gerektiğini hatırlatmakta fayda var.

Düzeltilmiş Değer Sonrasında Zararına Satış Varsa Ne Olacak?

2023 yıl sonunda düzeltilmiş değerlerin altında, yani zararına bir satış varsa, 1.geçici vergiye kadar bir satış olduysa, aradaki fark KKEG olarak beyan edilecek. (555 sayılı VUK Genel Tebliğ 53. md.)

Örneğin, enflasyon düzeltmesi sonucu 17.673.210 TL bedele ulaşan Arsanın 25.02.2024 tarihinde 10.000.000 TL’ye satışı yapıldıysa, aradaki fark olan 7.673.210 TL geçici vergi beyannamesinde KKEG olarak değerlendirilecek.

Bu durum özellikle, arazi ve arsalar vb. şirketin aktifinde yer alan ve düzeltmeye tabi olan kalemler için oldukça önemli ve atlanmaması gereken konular arasında yer alıyor.

Binek Otoların Gider Yazılacak ve KKEG Yapılacak Tutarları da Değişti!

Bize göre, 2024 ve sonraki yıllarda en fazla kafa karışıklığı binek otolarda yaşanacak.

Bilindiği üzere, binek araçların gider kısıtlamasında, bu araçların alındığı tarihteki sınırlar takip edilerek, amortismana tabi tutulan ve kanunen kabul edilmeyen gider olan kısım ayrılıyor.

2023 yılında, bu rakamlara da enflasyon düzeltmesi yapıldı.

Peki, şimdi ne olacak?

Örneğin, (A) A.Ş., 14 Temmuz 2022’de KDV ve ÖTV dahil alış bedeli 1.000.000 TL olan binek otomobil satın almış ve binek otomobilin iktisabı esnasında ödenen vergileri binek otomobilin maliyetine dahil ettiğini varsayalım.

(A) A.Ş., normal amortisman usulünde yıllık amortismanlarını genel hükümlere göre ayırmakta ve safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman tutarını aşan kısmını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate almaktadır.

(A) A.Ş., 31 Mart 2024 tarihli dönem sonu işlemlerinde söz konusu binek otomobilin düzeltilmiş değeri üzerinden amortisman ayıracak.

Ancak, binek otomobilin GVK’nuna göre belirlenen amortismana esas bedelin üzerinde kalan maliyet kısmına tekabül eden amortisman tutarını kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alacaktır.

Kısaca, KKEG’ye isabet eden kısımda, düzeltilmiş tutar üzerinden beyan edilecek!

Finansman Gider Kısıtlamasına Dikkat!

2023 yılında yapılan düzeltme işlemi ile birlikte, şirketlerin Yıllara Sari Gelirleri, Alınan Avansları, Alınan Depozito Ve Teminatları yükseldi.

Bu hesaplara ait enflasyon farkları da yabancı kaynak olarak değerlendirilirse, aradaki da fark kadar KKEG yazılması gerekecek.

Dolayısıyla, 2023 yılında yapılan düzeltmeler sonucu artık daha fazla Finansman Gider Kısıtlaması uygulanacak!

Sonuç Olarak;

Her ne kadar, ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesinin vergisiz(!) olması, şirketlerin oldukça lehine bir durum.

Aslında, başından beri enflasyon düzeltmesi açısından talep ve beklenti bu yöndeydi.

İlk geçici vergi itibariyle süreç şirketlerin lehine yansıyacak.

Peki, Sonra?

Hep birlikte göreceğiz.

13.05.2024

Berkay Özgüven
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.

https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/berkayozguven/041/