İSMMMO'DAN ''İŞSİZLİĞİN GÖÇ HARİTASI'' RAPORU... —RAPORDAN: -''24 YILDA 6 MİLYON KİŞİYE İSTİHDAM YARATAN TÜRKİYE'NİN AB HEDEFİNİ YAKALAMASI İÇİN 2010'A KADAR 14 MİLYON KİŞİYE İSTİHDAM YARATMASI GEREKİYOR'' -''İSTANBUL, İZMİR, ANTALYA, ADANA VE MERSİN HALA İŞSİZLERE UMUT VAAT EDEN KENTLERİN BAŞINDA GELİYOR'' -''2006 YILINDA 3 MİLYON 677 BİN KİŞİYE İSTİHDAM SAĞLAYAN İSTANBUL, YURDUN PEK ÇOK KENTİNDEKİ İŞSİZ İÇİN ''ÇEKİM MERKEZİ'' OLDU -''YÜZDE 45 İLE YÜZDE 75 ARASINDA DEĞİŞEN ORANLARDA NET GÖÇ VEREN İL DURUMUNDAKİ MARDİN, BATMAN VE SİİRT'TE 2004'TE 373 BİN KİŞİLİK İSTİHDAM 2006'DA 280 BİN KİŞİYE İNDİ. İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 6,1'DEN YÜZDE 15,7'YE YÜKSELDİ''

İSTANBUL (A.A) - İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) hazırladığı raporda 24 yılda 6 milyon kişiye istihdam yaratan Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) hedefini yakalaması için 2010'a kadar 14 milyon kişiye istihdam yaratması gerektiği vurgulandı.
     İSMMMO tarafından hazırlanan ''İşsizliğin Göç Haritası'' raporu açıklandı.
     Odanın, TÜİK, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve Dünya Bankası'nın 2006 tarihli verilerinden hazırladığı rapora göre, 1980 yılında 15,7 milyon olan istihdam, 24 yılda ancak 21,7 milyon kişiye çıkarken, bunun sonucu olarak da ülkedeki istihdam oranı yüzde 44'te kaldı.
     Bu oranın dünyadaki en düşük istihdam düzeyleri arasında yer aldığı ve AB ülkelerinde bu oranın ortalaması yüzde 65'i bulduğu kaydedildi.
     Rapora göre, 1980- 2004 yılları arasında, Türkiye'de çalışma yaşındaki nüfus 23 milyon artmasına karşın bu dönemde sadece 6 milyon kişiye iş yaratılabildi.
     24 yılda, 2004'e kadar toplam 6 milyon kişiye istihdam yaratan Türkiye'nin AB Devlet ve Hükümet Başkanlar Konseyi'nce belirlenen Lizbon hedefini yakalaması için 2010'a kadar 14 milyon kişiye istihdam alanı yaratması gerektiğine dikkat çekildi.
     Rapora göre, işsizlik sorununu çözemeyen Türkiye'den göçün en büyük nedenlerinden biri de istihdam arayışı oldu.
     Raporda, İstanbul, İzmir, Antalya, Adana ve Mersin'in hala işsizlere umut vaat eden kentlerin başında geldiği belirtildi.
     Yoğun göç alan kentlerin başında yer alan İstanbul, 2004 ile 2006 yılları arasında 359 bin kişiye istihdam yaratmasına rağmen 467 bin olan resmi işsiz sayısını sadece 1000 kişi azaltabildi.
     2007 yılının başında kentteki işsiz sayısı ancak 466 bine geriledi.
    
     —İŞSİZLİK ORANINDA PATLAMA OLAN KENTLER-
    
     Rapora göre, ülke genelinde 2000 yılında 1 milyon 497 bin olan işsiz sayısı 2007 yılının Ocak, Şubat ve Mart döneminde 1,3 milyon kişi artarak 2 milyon 796 bine ulaştı.
     2000 yılında 21 milyon 581 bin kişiye istihdam yaratılırken, 2007 yılının mart ayı itibarıyla bu rakam 183 bin kişi azalarak, 21 milyon 398 bine indi. 3 yıl içinde ülke genelinde istihdamı gerileyen il sayısı 38'e ulaştı.
     Diğer illere göre ''en çok göç veren'' iller Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki 14 kent oldu.
     Buna göre, Adıyaman, Ağrı, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van Türkiye'nin ''en yoğun göç veren'' kentleri olarak dikkat çekti.
     Göç edenlerin başlıca çekim merkezi İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Mersin, Bursa, Antalya, Malatya, Manisa ve Kocaeli'den oluşan 10 il olarak sıralandı.
     Göç edenlerin yüzde 43,5 ailevi, yüzde 25 bireysel, yüzde 20'si ekonomik ve yüzde 4'ü de güvenlik nedeniyle yaşamlarını farklı illerde sürdürmek zorunda kaldı.
     Çeşitli gerekçelerle göç alan kentlerin işsizlerine diğer illerden gelen işsizler de eklenince bazı kent ve bölgelerin işsizlik oranlarında patlama yaşandı.
     Göç veren kentlerde ise ''göçe rağmen'' işsizlik bir türlü azalmadı. Bunda tarımdaki istihdamın gerilemesi, iş gücündeki artış etkili oldu.
     Verdikleri göçe rağmen Siirt, Mardin, Batman, Şırnak'ta 2002 yılında 24 bin olan işsiz sayısı artarak 52 bine ulaşırken işsizlik oranı da adeta üçe katlandı.
     Yüzde 45 ile yüzde 75 arasında değişen oranlarda net göç veren il durumundaki Mardin, Batman ve Siirt'te 2004'te 373 bin kişilik istihdam 2006'da 280 bin kişiye indi. İşsizlik oranı yüzde 6,1'den yüzde 15,7'ye yükseldi.
     2000 yılı verilerine göre yüzde 106'lık net göç verme hızına sahip Ardahan, yüzde 61'lik göç hızına sahip Kars, yüzde 56'lık göç hızına sahip Ağrı ile yüzde 9'luk göç hızına sahip Iğdır'da bu göçlere rağmen 2004 ile 2006 arasında işsizlik sayısı üç kattan fazla arttı.
     Söz konusu illerde 2004 yılında 5 bin olan işsiz sayısı 2006 yılında 17 bine ulaştı. İstihdam ise 317 binden 307 bine geriledi.
     Diyarbakır ile Şanlıurfa'da 2004 ile 2006 arasında işsiz sayısının bin kişi azaldığı belirtilse de iki kentteki işsizlik oranı buna rağmen yüzde 10,8'den yüzde 12'ye tırmandı.
     Adana, Mersin, Antalya gibi Akdeniz kentleri istihdamın daraldığı, işsizliğin yoğun olduğu illerin çekim merkezi haline geldi.
     Yaratılan istihdam talebi karşılamaktan uzak kalınca, 2002 yılında 71 bin işsizin bulunduğu Adana ve Mersin'de 2006 yılında bu rakam 209 bine yükseldi.
    
     -İSTANBUL'DA İŞ GÜCÜ ARTSA DA İŞSİZ SAYISI AZALMIYOR-
    
     Rapora göre, 2006 yılında 3 milyon 677 bin kişiye istihdam sağlayan İstanbul, yurdun pek çok kentindeki işsiz için ''çekim merkezi'' oldu.
     2004 yılında kentin 3 milyon 784 bin kişilik iş gücü 2006 yılında göçün de etkisiyle 4 milyon 143 bine yükseldi.
     İş gücüne 359 bin yeni katılım gerçekleşti. Bu arada, 2004 yılında 467 bin olan işsiz sayısı 2006 yılına gelindiğinde ancak 466 bine gerileyebildi.
     Diğer bir ifadeyle, ancak iş gücüne yeni katılanların sayısı kadar istihdam yaratılmış oldu. Kentin işsiz sayısı değişmedi. İstanbul'un işsizlik oranı yüzde 11'lerde seyretmeye devam etti.
     İstihdam kentin işsizlerine bile yetmeyince, çareyi geri dönmekte bulan, ancak parası olmayanlar için İstanbul Büyükşehir Belediyesi kampanya başlattı.
     Bu kapsamda, 2007 yılının ilk beş ayında Diyarbakır'a 14 ailenin, Hatay'a 13 ailenin, Adana, Samsun ve Ordu'ya 11 ailenin, Tokat'a 10 ailenin, Kahramanmaraş ve Gaziantep'e 9 ailenin, Malatya ve Mardin'e de 8 ailenin geri dönmeleri sağlandı.
     Belediyenin 2007 yılının ilk beş ayında eşyalarıyla birlikte memleketlerine geri gönderdiği İstanbul'a göç etmiş aile sayısı toplamda 229'a ulaştı.
    
     -TARIMDAKİ İSTİHDAMDA GERİLEME-
    
     Rapora göre, son üç yılda Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'i kapsayan Güneydoğu Anadolu'da 2004 yılında 1 milyon 639 bin kişi olan iş gücü 2006 yılında 1 milyon 452 bine geriledi.
     Aynı şekilde 1,4 milyon civarındaki istihdam 1,2 milyon kişiye indi.
     Üç yılda iş gücü 187 bin, istihdam 208 bin kişi azaldı. Dolayısıyla aynı dönemde bölgedeki işsizlerin toplamı iş gücü ve istihdam arasındaki fark kadar yani 21 bin kişi artarak, 183 binden 204 bine yükseldi.
     Bölgede özellikle tarım sektöründeki istihdamda ciddi gerileme yaşandı.
     2004 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 572 bin kişi tarım sektöründe istihdam edilirken, bu sayı 2005 yılında 408 bine, 2006 yılında ise 299 bin kişiye indi. Yani 273 bin kişi tarımda istihdam dışında kaldı.
     Buna karşın, aynı dönemde sanayi sektöründeki istihdam 45 bin, hizmetler sektöründeki istihdam ise 19 bin kişi arttı. Diğer bir ifadeyle sanayi ve hizmetler sektörü tarımdaki 273 bin kişilik istihdam açığına karşın sadece 64 bin kişilik istihdam yaratabildi.
     Aynı gelişme, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan, Erzurum, Erzincan ve Bayburt'u içine alan Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi ile Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane ve Rize'yi kapsayan Doğu Karadeniz Bölgesi'nde de yaşandı.
    
     —YENİ HÜKÜMETE ÇAĞRI-
    
     TÜRMOB Genel Başkan Yardımcısı ve İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, rapora ilişkin değerlendirmesinde, yeni hükümeti, uygulanan ekonomik programın mikro düzenlemelerle sosyal ayağının da güçlendirilmesi yönünde adım atmaya çağırdı.
     Arıkan, ''Şu anda ülkenin en önemli sorunu; ekonomide kaybeden taraflara soluk verecek düzenlemeler yapılmasıdır, işsizliğin ele alınmasıdır. Veriler göç veren illerde bile istihdam artmasına karşın işsiz sayısının da katlandığını göstermektedir'' dedi.
     Her ilin potansiyelinin ayrı ayrı değerlendirilebileceği sektörel planlama ve teşvik uygulamasını öneren Arıkan, tarımdan kopan nüfusa kendi ilinde istihdam yaratılması için bütün illerin sanayi ticaret odalarından üniversitelere kadar bütün yerel örgütlerle işbirliği kurulmasının zorunlu olduğunu vurguladı.