I-  GİRİŞ

Kamuda dijital dönüşüm kapsamında uygulamaya geçilen uygulamalardan birini de devlet tarafından yapılacak tebligatlar için e-Tebligat uygulanması oluşturmaktadır. Mevzuatımıza 2011 yılında 6099 sayılı Kanunla([1]) yapılan değişiklik sonrasında girmiş olan e-Tebligat 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nda([2]) tanımlanmış tebligat usullerinden biridir. Dijital devlet uygulamalarından olan e-Tebligat, muhataplara yasal bildirimlerin elektronik ortamda (postacı aracılığı ile kâğıt ortamında tebligat olmaksızın) yapılmasını ifade etmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından 2023 yılından itibaren([3]) elektronik tebligat uygulamasına geçilmiş bulunmaktadır. Ülkemiz sosyal güvenlik hukuku açısından tebligat hukukunun tamamlayıcılık etkisi bulunmaktadır([4]). SGK e-Tebligat uygulaması, SGK merkez teşkilatı, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri, Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından ilgililere tebliğ edilmesi gereken evrakların elektronik ortamda imzalanarak muhatapların elektronik tebligat adresine iletilmesini sağlayan uygulamaya verilen isimdir. Bu şekilde elektronik ortamda yapılan tebligatlar 7201 sayılı Kanun’un 7/a maddesi uyarınca hukuki tebligat olarak kabul edilmektedir.

e-Tebligat uygulaması SGK’ca çıkartılmış bulunan Sosyal Güvenlik Kurumunca Elektronik Ortamda Yapılacak Tebligata İlişkin Yönetmelik([5]) hükümlerine göre uygulanmaktadır. Uygulamanın ayrıntıları ise SGK tarafından çıkartılmış bulunan 2021/38 sayılı Genelge([6]) ve eki Kullanma kılavuzu ile belirlenmiştir.

Bu makalede Sosyal Güvenlik Kurumu’nun e-Tebligat sisteminin kapsamı, e-Tebligata başvuru esasları ve diğer uygulama ayrıntıları izah edilmiştir.

II- e-TEBLİGAT ZORUNLULUĞU KAPSAMINDA OLANLAR

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu([7]) kapsamındaki işverenler elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmakla yükümlü tutulmuştur.

5510 sayılı Kanun kapsamında olan ve SGK elektronik tebligat sistemine başvurusu zorunlu olan işverenlerin sisteme başvuru yapmaları için yasal bir süre tanınmıştır. Buna göre 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılan kişileri çalıştırmaya başlayan işverenler, sigortalı çalıştırmaya başlanılan ayı takip eden aydan itibaren 3 ay içinde www.turkiye.gov.tr adresinden (e-Devlet sistemi üzerinden) başvuru yapmak zorundadır.

Öte yandan 5510 sayılı Kanun’da tanımı yapılan işveren dışındaki kişiler (gerek sigortalılar gerekse de diğer kişiler) ihtiyari olarak SGK elektronik tebligat adresi alabilme imkânına sahiptir. İşverenler dışındaki kişiler de isteğe bağlı olarak SGK elektronik tebligat adresi alabilmektedir. Bu şekilde ihtiyari olarak da olsa e-Tebligat sistemine üye olan muhataplara tebligatlar SGK tarafından elektronik ortamda yapılmaya başlanılmaktadır.

III- e-TEBLİGATA BAŞVURU

SGK elektronik tebligat adresi alınması ve kullanılması amacıyla başvurular e-Devlet sisteminde SGK Hizmetleri arasında yer alan “Tebligat Hizmetleri” başlığı altından yapılmalıdır. İlk defa e-Tebligat sistemine dahil olmak için kullanıcının e-Devletteki “SGK e-Tebligat Başvurusu” sekmesini kullanarak başvuru yapması gerekmektedir.

SGK elektronik tebligat adresi alınması amacıyla yapılacak başvuruların nasıl yapılacağı başvuracak kişinin zorunluluk kapsamında olup olmamasına göre değişmektedir. Buna göre SGK e-Tebligat sistemine başvuru usulleri şunlardır:

. Gerçek Kişi İsteğe Bağlı: SGK’da işverenlik kaydı bulunmayan kullanıcılar/ sigortalılar kişisel tebligatlarını görüntülemek üzere müracaatlarını yapabilecektir.

. Gerçek Kişi İşveren: SGK’da gerçek kişi işveren olarak işyeri dosyası bulunan işverenlerin kendisi veya işveren vekilleri tarafından müracaatlar gerçekleştirilebilecektir.

. Özel Hukuk Tüzel Kişi: SGK’da tüzel kişi olarak işyeri dosyası bulunan işverenlerin yönetici, müdür veya kanuni temsilcileri tarafından müracaatlar gerçekleştirilebilecektir.

. Kamu Tüzel Kişisi: SGK’da kamu tüzel kişisi olarak kaydı bulunan işverenlerin yönetici, müdür veya kanuni temsilcileri tarafından müracaatlar gerçekleştirilebilecektir.

Yukarıda sayılanlardan kullanıcılar durumlarına göre birden fazla başvuru yapabilmektedir. Ancak şunu özel olarak belirtmek gerekir ki, tüzel kişi işverenlikte başvuru yapacak kişinin Ticaret Bakanlığı'nın Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) veya SGK işyeri tescil kaydında yönetici, müdür veyahut da kanuni temsilci olarak yer alması gerekmektedir.

Tüzel kişilikte birden fazla yönetici, müdür veya kanuni temsilci bulunması durumunda, tek bir yöneticinin/müdürün/kanuni temsilcinin e-Tebligat başvurusu yapması yeterli olmaktadır. Başvuru sonrasında, MERSİS veya SGK tescil kütüklerinde yönetici, müdür veya kanuni temsilci olarak yer alan diğer yöneticilerce/müdürlerce/kanuni temsilcilerce yeni başvuru yapılmayacak olup bunların oluşturulan tebligat hesabına kendilerini eklemeleri gerekmektedir. Diğerlerinin eklememeleri halinde dahi e-Tebligat başvurusu yapan yetkilinin hesabına yapılacak tebligatlar tüzel kişilik açısından hukuki sonuç doğuracaktır.

Tüzel kişilerde MERSİS veya SGK işyeri tescil kütüklerinde yönetici, müdür, mesul müdür veya kanuni temsilci olarak yer alan kişiler tarafından başvuru yapılarak elektronik tebligat adresinin oluşturulması sonrasında elektronik tebligat adresini oluşturan kişinin görev süresinin sona ermesi, görevden ayrılması gibi nedenlerle MERSİS veya SGK işyeri tescil kütüklerindeki yönetici, müdür veya kanuni temsilci yetkisinin kapatılması durumunda, MERSİS veya SGK işyeri tescil kütüklerine yönetici/müdür/kanuni temsilci olarak eklenen yeni kişilerin e-Devlet hesapları üzerinden oluşturulan tüzel kişilik elektronik tebligat hesabına kendilerini eklemeleri gerekmektedir.

IV- e-TEBLİGATIN OKUNMASI VE TEBLİĞ EDİLMİŞ SAYILAN TARİH

SGK’ca hazırlanan ve tebliği gereken tüm evraklar SGK Elektronik Tebligat Sistemi kapsamında tebliğ edilmektedir. Diğer yandan farklı kurum ve kuruluşlarca hazırlanan evraklar SGK elektronik tebligat sistemi üzerinden tebliğ edilmemektedir.

SGK’ca elektronik ortamda e-Tebligat gönderildiğinde muhatabın e Devlet sisteminde kayıtlı olan cep telefonu numarasına SMS ve/veya yine e-Devlet sisteminde kayıtlı e-Posta adresine bilgi mesajı gönderilmektedir. Bu bildirim tebligat yerine geçmemekte, yalnızca bireye uyarı niteliği taşımaktadır. Uyarı alabilmek için e-Devlet sistemine SMS için GSM numarası ve e-Posta adresi kaydettirilmesi tavsiye edilmektedir.

SGK tarafından elektronik ortamda muhatabına gönderilen evrak e-Devlet sisteminde SGK Hizmetleri içinde yer alan Tebligat Hizmetleri menüsünün “SGK e-Tebligat Sorgulama” alt menüsünden görüntülenebilmektedir. Hesap sahiplerince tebligatların görüntülenebilmesi amacıyla üçüncü kişilere yetki verilebilmesi de mümkündür. Ancak, yetki verilecek olan kişilerin bu hususta e-Devlet üzerinden onay vermesi gerekmektedir.

Tebligat işleminin 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre gerçekleşmiş olması için SGK tarafından elektronik ortamda muhatabına gönderilen evrakın adresine ulaşmasından sonra beş günlük bir süre geçmesi gerekir. Buna göre, elektronik ortamda imzalanan evrak muhatabın e-Devlet SGK elektronik tebligat “posta kutusuna düştüğü tarihi” izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılacaktır. Hesaplama posta kutusuna evrakın geldiği tarihi takip eden günden başlatılmalı ve beş takvim günü sayılmalıdır. Beşinci gün tebligatın gerçekleştiği tarih olarak hukuki sonuç doğuracaktır. Altını çizmek gereken husus tebliğe konu evrakın okunup okunmamasının (posta kutusuna girilip girilmemesinin) tebligatın gerçekleşmiş olması açısından bir önem taşımadığıdır. Bu nedenle SGK e-Tebligat sistemine geçen bireyler ve işverenlerin mutlaka e-Tebligat Posta Kutularını en geç beş günde bir kontrol etmesi tavsiye edilmektedir.

Gerek SGK elektronik tebligat uygulamasına başvurular gerekse elektronik tebligatların gönderilmesine ve gönderim sonrası e-Posta ya da SMS ile bilgilendirme yapılmasına ilişkin süreçler tamamen ücretsiz olarak verilen hizmetlerdir.

Muhatapların e-Tebligat uygulamasına ilişkin sorun yaşaması halinde SGK’nın ilgili birimlerinden e-Posta üzerinden yardım alabilmesi mümkün kılınmıştır. Buna göre, SGK elektronik tebligat uygulamasına ilişkin  Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.  e-Posta adresinden destek alınabilmektedir. Söz konusu desteğin anlık destek olmadığı, destek birimlerinin iş günlerinde ve mesai saatleri içerisinde çalıştığı dikkate alınmalıdır.

V- e-TEBLİGATA SON VERİLMESİ

SGK tarafından e-Tebligat uygulaması kapsamına alınmış kişilerin elektronik tebligat adresleri belirli durumlarda kapatılmakta ve e-Tebligat sistemine son verilmektedir.

Buna göre, e-Tebligat sisteminin muhatap için kapatılmasını gerektiren ilk hal tüzel kişilerde ticaret sicil kaydının silinmesidir. Bu hallerde, nev’i değişikliği, birleşme halleri dahil sicil kaydının silindiği tarih itibariyle e-Tebligat menüsü o muhatap açısından sonlandırılmaktadır.

Keza, gerçek kişilerde ilgilinin ölümü veya gaipliğine karar verildiğinin SGK tarafından tespit edildiği durumlarda ölüm veya karar tarihi itibariyle e-Tebligat uygulaması kapatılmaktadır.

Kişinin kısıtlılık, ceza infaz kurumuna girme veya askerlik hizmeti gibi hukuki ve fiili sebeplerle elektronik tebligat hizmetinden yararlanma imkânının ortadan kalkması durumunda da SGK’nın ilgili birimlerince e-Tebligat adresi kullanıma kapatılmaktadır.

Son olarak ölen veya gaipliğine karar verilen kişinin elektronik tebligat adresi, mirasçıları tarafından sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine/merkez teşkilatına başvuru yapılması halinde de e-Tebligat adresi kullanıma kapatılmaktadır.

VI- SONUÇ

Mevzuatımıza 2011 yılında girmiş olan e-tebligat uygulaması 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nda tanımlanmış tebligat usullerinden biridir. Dijital devlet uygulamalarından olan e-Tebligat muhataplara yasal bildirimlerin elektronik ortamda (postacı aracılığı ile kâğıt ortamında tebligat olmaksızın) yapılmasını ifade etmektedir.

Elektronik tebligat uygulamasına geçmiş kamu kurumlarından birini de Sosyal Güvenlik Kurumu oluşturmaktadır. SGK merkez teşkilatı, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri, Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından ilgililere tebliğ edilmesi gereken evraklar e-tebligat sistemi kapsamında elektronik ortamda imzalanarak muhatapların elektronik tebligat adresine iletilmektedir. Söz konusu uygulama SGK’ca çıkartılmış bulunan Sosyal Güvenlik Kurumunca Elektronik Ortamda Yapılacak Tebligata İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre uygulanmaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamındaki işverenler elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmakla yükümlüdür. Buna göre sigortalı sayılan kişileri çalıştırmaya başlayan işverenler, sigortalı çalıştırmaya başlanılan ayı takip eden aydan itibaren üç ay içinde e-Devlet sistemi üzerinden SGK e-tebligat başvurusu yapmak zorundadır. İşverenler dışındaki kişiler de isteğe bağlı olarak SGK elektronik tebligat adresi alabilmektedir.

SGK tarafından elektronik ortamda muhatabına gönderilen evrak e Devlet’te SGK Hizmetleri içinde yer alan Tebligat Hizmetleri menüsünün “SGK e-Tebligat Sorgulama” alt menüsünden görüntülenebilmektedir. Hesap sahiplerince tebligatların görüntülenebilmesi amacıyla üçüncü kişilere yetki verilebilmesi de mümkündür. Bu şekilde gönderilen e-Tebligatlar evrakın kişinin SGK elektronik tebligat posta kutusuna düştüğü tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılmaktadır.

Bu makalede Sosyal Güvenlik Kurumu’nun e-Tebligat sisteminin uygulama ayrıntıları ve kuralları izah edilmiştir.

Bünyamin ESEN*

E-Yaklaşım / Temmuz 2024 / Sayı: 379

* SGK Denetmeni, Eski SGK Strateji Geliştirme Başkanı, Sosyal Politika Bilim Uzmanı (LSE), Siyaset Bilimi Doktora Adayı (Boğaziçi Üniversitesi)

[1] Tebligat Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair 6099 sayılı Kanun, 19.01.2011 tarih ve 27820 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.

[2] 7201 sayılı Tebligat Kanunu, sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] B. ESEN, (2022) "SGK Türkiye Genelinde Elektronik Tebligat Sistemine Geçti", Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Aralık 2022, Sayı: 228.

[4] Konunun ayrıntılı bir analizi için bkz.: B. ESEN (2013) ‘7201 Sayılı Tebligat Kanunu Hükümlerinin Sosyal Güvenlik Hukuku Yönünden Tamamlayıcılık Etkisi’, Terazi Hukuk Dergisi, 8(85), Eylül 2013, ss. 58-61.

[5] Sosyal Güvenlik Kurumunca Elektronik Ortamda Yapılacak Tebligata İlişkin Yönetmelik, 24.09.2021 tarihli ve 31608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

[6] Sosyal Güvenlik Kurumu (2021) 10.11.2011 tarihli ve 2021/38 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumunca Elektronik Ortamda Yapılacak Tebligat İşlemleri” konulu Genelge, SGK Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, Ankara.

[7] 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 16.06.2006 tarihli ve 2600 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.