Cevap: Bu konuda okuyuculardan çokça soru alıyorum. Okuyucudan gelen soru vesilesi ile fiili hizmet zammı ile ilgili merak edilenlere açıklık getireyim. Yıpranma hakkı ya da yıpranma payı olarak da bilinen fiili hizmet süresi zammı ile ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik hakkı tanınıyor. Bundan işçi ve memur statüsünde çalışanlar yararlanabiliyor. Fiili hizmet süresi zammı ile her 360 günlük çalışma karşılığında ilave gün veriliyor. İlave hizmet süresi en fazla 5 yıl veriliyor ve verilen bu ilave sürenin en fazla 3 yıla kadar olmak üzere yarısı emeklilik için tabi olunan yaştan indiriliyor.
Yer altı işlerinde çalışanlar için süre sınırlaması uygulanmıyor. Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlü personeli için 8 yıla kadar fiili hizmet süresi zammı verilebiliyor. Şartlara gelince, çalışanın yıpranma payı kapsamında olan işlerde en az 3600 gün çalışmış olması lazım. Ayrıca yaş haddinden indirime hak kazanmak için 3600 koşulu da bulunuyor. Meslek kollarına göre ilave eklenecek süre 60 gün ila 180 gün arasında değişiyor. Mesela yer altında çalışanlar için eklenecek süre her yıl için 180 gün. TSK personeli için her yıl 90 gün ekleniyor.
FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI
Çalışılan her 360 gün için 60 gün eklenecekse çalışılan gün sayısını 0.17 ile, 90 gün eklenecekse çalışılan toplam gün sayısını 0.25 ile, 180 gün eklenecekse çalışılan gün sayısını 0.50 ile çarpıp, fiili hizmet süresi zammı bulunabilir. Örneğin, çalışma gününüz 7000 gün ise bunu 0.25 ile çarptığınızda (90 gün eklenecekler için) çıkan 1750 günü çalışma sürenizin üzerine ekleyeceksiniz. Bu süreyi yaştan da indirebilirsiniz. Fiili hizmet süresi zammı ile hem yaş haddinden indiriliyor hem de sigortalılık süresine ekleniyor.
Örneğin, bir işçinin fiili hizmet zammı 90 gün; bu işte 12 ay çalışıldığında 15 ay çalışmış sayılıyor ve hem prim gün sayısı artıyor hem de erken emekli olma imkanı elde ediliyor. Bir başka örnek vermem gerekirse, yeraltı madenlerinde çalışan bir işçi 360 gün çalıştığında fiili hizmet süresi zammı uygulandığında 540 gün çalışmış sayılıyor bu da emekliliğe ciddi katkı sağlıyor.
SİGORTA TARİHİ ÖNE ÇEKİLMEZ
Gelelim, okuyucumun sorusunun cevabına. Fiili hizmet süresi zammında bazı kafa karışıklıklarının ya da tereddütlerin olması normal çünkü 2008 önce ve sonrasında değişiklikler oldu. Tereddütler bu değişikliklerden kaynaklıdır. Sorunun cevabına gelince, uygulama kapsamında hizmet süresi sigortalılık sürelerine eklenir ancak sigorta başlangıç tarihini öne çekmez. Daha açık şöyle anlatayım, EYT kapsamında ilk sigortalı tarih 8 Eylül 1999 öncesi olsaydı hemen emekli olunurdu ancak bu tarihten sonra sigortalı olunduğu için EYT kapsamına girmez. Bu tarihten sonraki fiili hizmet zammı süreleri sigortalılığa ilave olur fakat emekliliği öne çekmeyeceğinden EYT kapsamında emekli olunmaz. Noyan Doğan
https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/yipranma-hakki-ile-eytden-emekli-olunur-mu-42520218
