Bilindiği üzere, 165 Numaralı VUK sirkülerde yapılan düzenleme ile bilançolarda yer alan 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı ile 340 Alınan Avansları Hesabının hangi koşullarda düzeltmeye tabi tutulması gerektiği ile avansların düzeltilmesinden kaynaklı enflasyon fark hesaplarının akıbetinin ne olacağı hususlarında açıklamalar yapılmıştır.

Yapılan düzenlemeye göre 159 hesabının enflasyon düzeltilmesine tabi tutulması sonucu ortaya çıkan enflasyon farkları avansın mahsup edileceği ilgili hesaba aktarılarak, daha doğrusu mal veya hizmet alımı için verilen avanstan kaynaklı enflasyon farkı satın alınan mal veya hizmetin maliyetine aktarılarak kapatılacaktır. 30.09.2024 tarihi itibariyle bilançoda yer alan verilen avans hesapları aynı şekilde düzeltme işlemine tabi tutulmaya devam edecektir.

Öte yandan, verilen avanslar yıllara yaygın inşaat ve onarma işine ilişkin bir mal ve hizmet alımına ilişkin olarak ödenmişse avans hesaplarında ödeme tarihinden mahsup tarihine kadar ortaya çıkan enflasyon farklarının 170 hesapta muhasebeleştirilmesi gerekiyor. Benzer durum yapılmakta olan yatırımlar için verilen avanstan kaynaklanan enflasyon farkları içinde geçerlidir.

Alınan avansların durumuna gelince. 31.12.2023 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avans hesapları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş ve alınan avansların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilerek kapatılmış ve 2024 yılı I. ve II. geçici vergi beyannamelerinde vergiye tabi olmayan gelir olarak matrahtan indirimi konusu yapılmıştır. Matrahtan indirim konusu yapılacak enflasyon farkları 2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farklarla sınırlıdır.

Benzer durum III. geçici vergi dönemi içinde geçerlidir. 2024 takvim yılı içerisinde yapılan düzeltmelerden kaynaklı enflasyon fark hesapları avans hesapları kapatılırken gelir hesabına aktarılacak ancak beyanname üzerinde indirim konusu yapılamayacaktır. Bu durumu gözden kaçırmayın. 30.09.2024 tarihi itibariyle bilançoda yer alan alınan avans hesapları aynı şekilde düzeltme işlemine tabi tutulmaya devam edecektir.

Dr. Soner Ülgen

Tax partner at Northwest Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.