Bilindiği üzere, 31.12.2023’ten farklı olarak, .2024 takvim yılında düzenlenen bilançolarda yer alan stok kalemleri için toplulaştırılmış yöntem olarak “Hareketli Ağırlıklı Ortalama Yöntemi” getirilmiştir.

01.07-31.09.2024 tarihleri arasında satılan veya üretilen mallarla ilgili olarak satılan ticari malın maliyeti veya satılan mamul maliyetleri belirlenirken 30.06.2024 tarihli düzeltilmiş bilançodan gelen stok kalemleri enflasyon fark hesapları dahil olarak dikkate alınacaktır. Anılan maliyet çalışmaları yapıldıktan sonra kalan bakiye 30.09.2024 tarihli bilançoların düzeltilmesinde kullanılacak stok tutarıdır. Anılan bilançoda yer alan stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanacak mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek stok kalemlerinin düzeltme işlemlerini gerçekleştirebileceklerdir. Toplulaştırılmış yöntemleri seçen mükellefler ise her bir mal grubu ve mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibarıyla diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbestçe belirleyebileceklerdir.

Öte yandan, 30.09.2024 tarihli bilançoda yer alan stok kalemlerinin bir kısmının gerçek yöntemle bir kısmının ise toplulaştırılmış yöntemle düzeltmeye tabi tutulmasında herhangi bir engel bulunmamaktadır. Ayrıca, 2024 hesap dönemi geçici vergi dönemi itibarıyla yapılan toplulaştırılmış yöntem tercihi sonraki dönemlerde değiştirilemediği gibi, toplulaştırılmış yöntem tercihinde bulunanların her bir mal grubu ve alt ayrım itibarıyla seçtikleri toplulaştırılmış yöntemden üç hesap dönemi boyunca vazgeçmelerinin mümkün olamayacağının altını çizelim. Mükellefler, 2024 hesap dönemi geçici vergi dönemleri itibarıyla yaptıkları gerçek yöntem tercihlerini ise sonraki hesap döneminde değiştirilebilecektir.

2024 yılı ve izleyen dönem düzeltmelerinde yarı mamul ve mamullerin düzeltilmesinde düzeltmeye esas tarih olarak, bunların üretilerek aktife kaydedildikleri tarihler değil de bu mamullerin maliyetine dâhil edilen ilk madde malzeme, işçilik, genel üretim giderleri gibi unsurların deftere kayıt tarihleri esas alınacaktır. Ayrıca gerçek yöntem ile düzeltme yaparken stoklara alınan ticari mal, ilk madde ve malzeme ile ilgili TL cinsinden avans verilmiş olması durumunda anılan avans tutarlarının ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilmesi gerekmektedir.

30.06.2024 tarihli bilançolarda yer alan bakiye stok hesapları "basit ortalama yöntemle" düzeltmeye tabi tutulması durumunda düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE), bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı kullanılarak düzeltme işlemi gerçekleştirilecek ve bu şekilde 698 hesaba kaydedilecek gelir etkisi hesaplanmış olacaktır. Bu yöntemde kullanılacak düzeltme katsayısı [(3659,84/(3659,84+3483,25/2)=] 1,02472 olacaktır.

Dr. Soner Ülgen

Tax partner at Northwest Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.